InfoHub Logo

(Qarapaıym ata-ananyń syry)

— Bala óz betimen grantqa oqýǵa túsip kete alady dep bireý aıtsa, senbes edim, senbes edim! Ózimniń qyzym arnaýly orta oqý ornynyń grantyna túsip ketkende ǵana baryp sendim. Bul da – mańyzdy mamandyq, bul da – bolashaǵy bar mamandyq. Onyń ústine osyndaı oqýlarǵa balasyn túsirip otyrǵan ózime tanys bir-eki ata-ananyń «sen qyzyńdy oqýǵa qalaı túsirip otyrsyń? Biz kisi salyp sóılesip edik, sonyń ózinde de aqyly bólimge ǵana sala alyp otyrmyz» degenin estigende, bireýdiń balasyna jamandyq oılap qaıteıin, óz qyzymnyń óziniń kúshimen grantqa oqýǵa túsip kete alǵandyǵyna taǵy da myń da bir shúkirshilik dedim!

Ýaqyt degen bir orynda turmaıdy. Er-azamatsyz bala tárbıeleý ońaı emes. Osy eki balany aýylǵa tastap ketip, ózimniń qaladan jumys izdep ketkenim kúni keshe ǵana sekildi edi. Sonda úlkeni – ul, onyń ózi birinshi synypqa áli bara qoımaǵan kezi, kishisi – osy qyz. Osy qyz aýylǵa ár barǵan saıyn sharyldap meni de ala ket dep jylap qalatyn. Sonda sheshem: «Qudaıdyń sol jumysy bar bolǵyr aýyldan da tabylmaı ma? Ár kelgen saıyn qyzyńdy sharyldatyp jylatasyń da ketesiń», – deıtin. Ózim de avtobýsta kele jatyp eki kózim jasqa tolyp jylap kele jatatynmyn qyzymnyń janary botalap qalǵan keıpi kóz aldyma kelip. Meniń bar oıym, bar armanym – ózim qaladan páter jaldap júrsem de, qaıtsem, osy eki balany qalaǵa qaraı tartyp alamyn, qaıtsem, osy eki balany qalanyń mektebine ákelip oqytamyn degen oı edi. Aqyry sol armanym bir kúni jartylaı oryndalǵandaı boldy-aý. Qyzym birinshi synypqa barar kezde, ony qalanyń mektebine ákelip oqyttym. Sý jańa syńǵyrlaǵan mektepke bardyq. Sol kúngi qyzymyz ekeýmizdiń qýanyshymyzda shek joq edi!

Osy qyz 7-synypqa kelgende tóbemnen bir jaı túsirgendeı etti. Bir kúni mekteptiń psıhologtary shaqyryp alyp: «Sizdiń qyzyńyz sýısıd jasaýǵa beıimdelip tur», – degende, shoshyp kettim. Aý, bul bala nege sýısıd jasaıdy deımin? Osy qyzdan basqa kimim bar? Osy qyzben kúni-túni áńgimelesip otyrǵan joqpyn ba? Sabaǵyna birge otyryp daıyndalamyz. «Tolyq emes otbasynda óskendiktiń de áseri bolýy múmkin ǵoı, – deıdi psıhologtar. – Qyz balanyń tárbıesinde de ákeniń róli óte joǵary bolady. Bala degen ishteı izdeıdi, salystyrady: «meniń nege papam joq, ananyń nege papasy bar?» Sodan bir er adam, bir áıel adam – eki psıholog qyzymmen eki jyl boıy qatarynan kezek-kezek jumys júrgizdi. Ózderi qalanyń kórikti jerlerine aparyp qydyrtty, ózderi áńgimelesti, arasynda saýalnama alyp otyrdy, oǵan meni de qatystyrdy. Joǵary oqý ornynyń psıhologtary degen psıhologtar bolady eken, solarmen baryp jumys júrgizildi. Koreı ortalyǵynyń psıhologtary degen psıhologtar bolady eken, olar óte myqty psıhologtar deıdi ózderi, solarmen baryp jumys júrgizildi. Medısına salasynyń psıhologtary degen psıhologtar bolady eken, solarmen baryp jumys júrgizildi. «Jumys mamandarmen jan-jaqty úılesimdi júrýi tıis, – deıdi ózderi. – Biz endi mektep psıhologtarymyz ǵoı. Balanyń sanasynan ondaı oıdy shyǵaryp jiberý kerek». Bul bala endi sabaǵyna ózi daıyndalyp, oqýyna ózi túsip otyr ǵoı. Bireýler aıtady, ınternet degeni bolady, sol ınternettiń ishinde túrli oıyndar bolady eken, bala sol oıyndarǵa kirip ketip, sodan sýısıd jasaıdy eken dep. Joq qoı ınternet, neniń ınterneti? Kompúterge endi ǵana qolymyz jetip jatyr. Jalǵyz aılyqqa ǵana ilinip tur ǵoı. Sondyqtan bul bala ınternetke tolyq qoljetimdi bola almaı ósken bala ǵoı. Mektebinde biledi ǵoı endi ınternetti, mektebinde muǵalimi oqytady ǵoı. Mektebinde ózi aǵylshyn tiline jaqyn boldy, aǵylshyn tilinen sabaq beretin ustazy osyny aǵylshyn tilinen bolatyn túrli jarystarǵa qosyp júretin. Osy qyzǵa ınternetke kiretin telefonnyń táýirin tek qyrkúıek bastalǵannan-aq, stýdent bolǵannan keıin ǵana satyp alyp bere alyp otyrmyn. Endi ózi eńbek qylyp oqýyna túsip otyr ǵoı, qyzyma syılyq bolsyn dep. Ondaı telefon 11-klasta oqıtyn ulymda da joq áli. «Mama, maǵan da osyndaı bir telefon alý kerek edi», – deıdi. «Áı, qoıa tur, – dedim. – Sosyn alarsyń. Erteń seniń mektep bitirý keshiń kele jatyr. Oǵan da qyrýar aqsha kerek. Qolq etkizip aqshany ýaqytynda qaıdan taýyp bere qoıamyz. Soǵan osy bastan tirnektep jınaı bereıik» deımin. «Maqul» dedi.

Osy bala bastaýyshty aýyldan oqyp bitirdi. Qalaǵa alyp kelýge tek keıin ǵana jaǵdaıym keldi. Sonda aýylymnyń mektebiniń muǵalimderine de ishteı myń mártebe raqmetimdi aıttym ǵoı. Óıtkeni bul bala synybynyń oqý ozaty bolyp turdy. Balamdy muǵalimderi maqtady. Balasyn muǵalim maqtap jatqandy qaı ata-ana jek kóredi deısiń? Qalanyń mektebiniń muǵalimi bolsyn, aýyldyń mektebiniń muǵalimi bolsyn, istep jatqan eńbekteri adal ǵoı. Balańdy oqytyp berip, tárbıesine úles qosyp jatqannan basqa muǵalimniń ne jazyǵy bar deısiń? Bul balanyń sabaǵy qaryndasyna qaraǵanda da ilkimdileý boldy. Qyzyma úı tapsyrmasyn oryndatqanda kóbirek kúsh jumsaýyma týra keletin. Kesh batsa janynda birge otyryp sabaǵyn birge daıyndaspasam bolmaıdy. Endi kishkene erkeligi de bar ǵoı. Myna bala maǵan salmaq sala qoımady. Ózi alyp ketip otyrdy. Bul bala kishkentaıynan aýylda ájesiniń baýyrynda ósken bala ǵoı. Jubaıymnyń anasynyń qolynda boldy. Ata-ájesiniń balasy. Qazaqtyń dástúrinde bar ǵoı endi, qazaqtyń óziniń dástúrinde bar dúnıe, balanyń úlkeni atasy men ájesiniń balasy bolady degen. Qazaqta kempir-shaldyń balasy dep aıtady. Bul da endi soqtaldaı jigit bolyp tur ǵoı. Biraq ájemdi saǵynyp kettim deıdi ózi, ájemdi túsimde kórip júrmin, ol da meni saǵynyp júr-aý deımin, baryp qaıtpasam bolmas. Ol kisi de qazir osy qalada turady ǵoı, qyzynyń qolynda turady. Balanyń atasy aýylda turǵanda qaıtys bolǵan. Ózi ájesiniń janyna baryp, áńgimelesip, qonyp keledi. Namaz oqıdy. «Namazǵa jyǵylamyn, mama», – dedi. Endi musylmannyń balasy ǵoı. Ata-babamyz – neshe ǵasyrdan beri musylmannyń dinin ustanyp kele jatqan halyq. Jaratqan Ieniń aldyndaǵy paryzyn oryndaý – óziniń mindeti. Oǵan qarsy bolyp qaıteıin. Sodan beri namazyn úzbeı oqyp keledi. Bul bala 7-synypqa kelgende: «Sportpen aınalysamyn, mama», – dedi. «Ol sport sabaǵyńa kesirin tıgizbeı me?» – dep edim, «Joq, tımeıdi», – dedi. «Onda tımese, aınalyssań, aınalysa ǵoı», – dedim. Óziniń qalaǵany shyǵys jekpe-jegimen aınalysqysy keledi eken. Úlken sportqa shyǵyp kete qoımas dedim. Biraq ul bala ǵoı, aldaǵy ómirde ózine bir paıdasy tıer, ózin-ózi qorǵaı alatyndaı ul bolsyn dedim. Kezekti jattyǵýdyń birinde-aq balanyń qoly syndy. Bala jattyǵýdyń ústinde jaraqat alyp qaldy. Sol kezde ol da anasyna ýaıym bolyp turdy ǵoı. Sodan balanyń qoly gıpske tústi. «Endi boldy ma osymen, jekpe-jegińdi qoıasyń ba?» – desem, «Joq, qoımaımyn, – deıdi. – Qatysa berem». Sodan qoly jazylǵasyn qaıtadan qatysty. Endi aǵaıy osyny da jarystarǵa qosatyn boldy. Bul bala ótken jyldardyń birinde, 2014 jyly qalamyzdaǵy, Qyzylorda qalasyndaǵy, №1 oblystyq mamandandyrylǵan balalar men jasóspirimderdiń olımpıadalyq rezerv mektebiniń Qurban aıt meıramyna baılanysty ótken ashyq birinshiliginde 40 kg salmaqta I oryndy jeńip aldy. Al dál sol jyly Ońtústik Qazaqstan oblysynda ótken taekvondodan jasóspirimder men kadetter arasyndaǵy ashyq chempıonatta II oryn jáne sol jyly Ońtústik Qazaqstan oblysynda ótkizilgen sport mektepteri men sport ınternattary arasyndaǵy Qazaqstan Respýblıkasynyń chempıonatynan III oryn aldy. Bul balanyń sporty taekvondo ǵoı. 2015 jyly Qyzylorda qalasynda mamyr aıynda ótkizilgen Uly Otan soǵysynyń batyry J.Qızatovty eske alýǵa arnalǵan oblystyq ashyq birinshilikte 1999-2001 jyly týǵan balalardyń arasynda 48 keli salmaqta III orynmen marapattaldy. 2016 jyly Shıelide ótkizilgen óner adamy, eńbek ardageri, sazgerdiń 80 jyldyǵyna baılanysty ótken oblystyq týrnırden II oryn jáne dál sol jyly Aral qalasynda ótkizilgen Qazaqstan Respýblıkasynyń Qurmetti qurylysshysyn eske alýǵa arnalǵan qalaaralyq týrnırden III oryn aldy. Sońǵysyna Jalaǵash komandasymen qatysty. Jalaǵash endi óziniń týǵan jeri ǵoı. Jalaǵash – balanyń óziniń týǵan topyraǵy. Jalaǵash – ózimniń de týǵan jerim. Bizdiń Jalaǵash ta – talaı aqyn men jyrshyny túletip ushyrǵan kıeli topyraq. Bul bala ótken jyly, 2017 jyly Jambyl oblysynda ótken qazaqtyń ataqty taekvondoshysy Mustafa Óztúriktiń shákirti, belgili sýretshi, taekvondoshy, Qazaqstan Respýblıkasy Taekvondo federasıasynyń tuńǵysh prezıdenti bolǵan Bekseıit Túlkıevti eske alýǵa arnalǵan respýblıkalyq ashyq týrnırden 14-17 jas aralyǵynda 51 keli salmaqta III orynmen marapattalyp keldi. Ótken jyly, 2017 jyly 2000-2002 jylǵy týǵan jastar arasyndaǵy oblystyq birinshilikte 55 keli salmaqta I oryndy jeńip aldy. Ózi ýáde etkenindeı, sabaǵyn da álsiretken joq. Qyzylorda qalasyndaǵy Jalańtós Bahadúr Seıitqululy atyndaǵy sportta daryndy balalarǵa arnalǵan oblystyq mektep-ınternatynda oqydy. Osy mekteptiń mamandarynyń tárbıesinen ótken. Endi 11-synypqa kelgende basqa esh nársege moıyn burýǵa mursha bolǵan joq. Óıtkeni barlyq kúsh UBT-ǵa jumyldyryldy.

UBT degendi buryn estip júrgenimiz bolmasa, kim kórgen deısiń. Ár nársemen de adam tikeleı ózi istes bolǵanda ǵana baryp nazar aýdarady ǵoı. UBT-nyń ne ekenin, onyń qandaı mańyzy baryn qyrkúıek bastalǵannan-aq mektebine muǵalimderi shaqyryp alyp túsindirip jatyr ǵoı, endi osyndaı kezde balaǵa yqtıatty bolyńyzdar, olardy alda jaýapty synaq kútip tur dep. Mynaý bala 11-synypqa kelgende, onyń bolashaǵy, mamandyq tańdaýy jónindegi áńgimeler órbı beredi eken. Anasynyń armany balasynyń áskerı qyzmetker bolǵanyn qalady, bolashaqta Qazaqstan Respýblıkasynyń Qarýly Kúshterinde qyzmet etse dedi. Synyp jetekshi apaıynyń oıy budan ózgesheleý shyqty. Ol balanyń matematıkany asa qajet etetin mamandyqtardyń birin tańdaǵanyna usynys jasady. Óıtkeni ol – matematık muǵalim. «Ulyńyz matematıkadan óte myqty ǵoı, – deıdi synyp jetekshi apaıy. – Endeshe, nege osy pándi qajet etetin salalardyń birin tańdap almasqa?» Al balanyń óziniń armany – sport mamany bolý. Onyń jan-dúnıesin sport jaýlap alǵan. Ol bolashaqta balalardy sportqa baýlıtyn jattyqtyrýshy bolsam deıdi. Ulymnyń bolashaq mamandyǵy týraly aldyn ala kesip-piship eshteńe demeımin. Al qyzym 1-kýrsynda da sabaǵyn jaqsy úlgerip oqyp ketti. Ár túrli is-sharalarda baıqap júrmin, tobyna jaqsy balalar jınalǵan eken, óte bir uıymshyl ul-qyzdar jınalypty. «Stýdenttik ómirlerińdi mándi, maǵynaly etip ótkizý úshin, tálim-tárbıelik jumystarda bar kúsh-jigerimdi salamyn, tyrysamyn, ár ýaqytta jandaryńnan tabylamyn», – depti kýrator apaıy. Endigi úmitim UBT-da bolyp tur. UBT bolsa jaqyn qaldy. Osy eki balany aýylǵa tastap ketip, ózimniń qaladan jumys izdep ketkenim kúni keshe ǵana sekildi edi.

---