InfoHub Logo

Elbasymyzdyń Bolashaqqa baǵdar atty maqalasynan oı túıe kele ózimizdi rýhanı jaǵynan jańǵyrtýymyz kerek eken. Sebebi Qazaqstan saıası jáne ekonomıkalyq jaǵynan damyp kele jatqanymen rýhanı jaǵynan damýy qolǵa alynbaı kele jatqan mańyzdy isterdiń biri bolyp tabylady. Basqa elderdiń kóz aldymyzda damyp kele jatqany bárine beımálim. Bizdiń elimiz de joǵary deńgeıde kórinýge tıisti. Bul maqsat boıynsha:N.Á. Nazarbaev bizge maqala usynyp, damýshy  eldiń tarıhyn nasıhattaıtyn jobany jastardyń sanasyna eldiń basty negizi retinde jetkizý. Biz qazaq halqy, ulttyq-rýhanı tamyrdan nár ala almasaq, ol - ómirden óz ornyn tappaýshyllyqqa, adasýǵa aparady. Jastar men búkil Qazaqstandyqtar bul maqalany oqyp jáne ony túsinip qana qoımaı, bul aıtylǵan ıgi isterdi júzege asyra bilýi qajet. Ol úshin qazirgi bilim máselesine kóp kóńil bólýge mindettimiz. Iaǵnı, ósip kele jatqan jas óskinderimizdi qazaq tilinde ǵana emes ózge tilderdi: aǵylshyn, orys, latyn tilderin meńgerip, osy tildermen  erkin sóılesip úırense, óte bilimdilik elden oryn alsa, barlyq jastarymyz kókiregi oıaý,kózi ashyq bolyp óser edi. Bul máseleden keıingi talqylanatyn - tehnıkanyń damýy. Japonıa, Amerıka, Qytaı  sıaqty elderdeı  ekonomıkalyq, ekologıalyq jaǵynan, ásirese tehnıka jaǵynan damyp, aldyńǵy qatarly elderdiń sanatyna qosylyp kele jatyrmyz. Qazirgi tańda basyn jerge qaratyp, úndemeı otyrǵan adamdar joqtyń qasy. Barlyǵy derlik básekelestikke túsip,  bir-birinen qalmaýdy alǵa maqsat qoıǵan. Básekelik qabilet eldiń damýyna yqpalyn tıgizedi. Qazir, 21 ǵasyr,  zaman talabyna saı kompúterdi jetik meńgerýimiz qajet. Tehnıkamen qatar, oı-sanamyz ósip otyrsa, «Qazaq eli» qarańǵylyqtan jaryp óte jaryqqa shyǵar edi. Biz shet eldiń tarıhyn bilip, oǵan tamsana qarap, ózimizge jaqsy qabyldaımyz. Sol sekildi bizdiń eldi taný úshin: basqa eldiń esinde qalatyndaı etip, qazaqsha áripterden qalanǵan esimdi: qala attary, eskertkish attary qoıylýy qajet dep oılaımyn.

Elbasy «Qazaqstan joly-2050: Bir maqsat, bir múdde, bir bolashaq» joldaýyn qaı isti bolsa da óner dep bilgen, ómir jolyn eńbek jol dep súıgen, Otan úshin otqa túser urpaqtaryna , jas býyndarǵa, azamattarǵa arnady. Máńgilik Eldiń tamyry ult tarıhynda, ulttyń tili men dininde. Halyqqa oı salyp, alǵa jumyldyratyn baǵyt - «Máńgilik El» ulttyq ıdeıasy. Til - bizdiń baılyǵymyz. «Qazaq tili – bizdiń rýhanı negizimiz». «Qazaqstannyń bolashaǵy – qazaq tilinde. «Úsh tuǵyrly til» saıasatyn men de qoldaımyn. «Ózge tildiń bárin bil, óz tilińdi qurmette» - degendeı, aǵylshyn, orys tilin meńgerip, qazaq tilinde taza sóılegen jón. Aldaǵy ýaqytta elimizde latyn alfavıtin engizý týraly da oı iske asqaly otyr. Ol týraly, tipti elbasymyz sóz qozǵap, osyǵan baılanysty latyn tiline kóshý óte tıimdi ári qazaqta joq áripter: Ch,Sh,S; t.b. ornyna osy latyn tili qoldanylyp álemniń esinde qalsa, nur ústine nur bolmasqa! Qazaqtyń keleshegine jańa ózgeris alyp kelse, Qazaqstan eli rýhanı jańǵyrady jáne jańarady, damı túsedi.Qazaqstannyń bolashaǵyna baılanysty, oqý jóninde 100 oqýlyqty ártúrli tilderden qazaq tiline aýdaryp,álemdegi eń jaqsy tańdaýly úlgilerdiń negizinde bilim alýǵa múmkindik jasaý aldyńǵy ýaqytta qolǵa alynatyny sózsiz!!!

Barsha halyq óz eli úshin janyn da berýge daıar bolatyndaı bolsa, óz eline degen mahabbaty sheksiz bolsa,eli osyǵan súıispenshilikpen qarar edi. «Otan-otbasynan bastalady» degendeı bári otbasydaǵy tárbıeden,mekteptegi bilimnen týyndaıdy. Tipti osy bizge berilip otyrǵan saıystyń ózi patrıotızmge tárbıeleıdi. Bul Otansúıgishtikke tárbıelenip ósetin balanyń bolashaǵy aıdan-anyq kórinip tur.Týǵan jer dese, týǵan el dese, árbir iske daıyn turady emes pe?! Sondyqtan eli úshin eńbek etip, ana tilimizde saırap tursaq, rýhanı baılyǵymyzdy joǵaltpaı, ulttyq salt-dástúrimizdi dáriptep júrsek mundaı eldiń bolashaǵynan úlken jetistikter kórýge bolady. Osyndaı rýhanı jańǵyrýǵa kóshý elimizdi jańa asýlardan asyratynyna senimdimin!!!

Biz qazaq halqy sheshen halyqpyz, onyń dáleli júregimnen shyqqan mynyndaı óleń joldary:

Jańǵyrý kerek ulttyq sana jaǵynan,                                    

Aıyrylmaıyq óshpes tarıh baǵynan.

Sonaý kezden bizge jetken jyrlardy,

Ósıet pen óleńderdi shyǵarmaıyq jadydan.

Abaıdyń este qalar danalyǵy,

Jyrlap ótken Jambyldaı jyr alyby.

Dına men Qurmanǵazy kúıleriniń,

Sanasyna sińirsin urpaq únin.

Degendeı rýhanı mádenıetimiz de qatar júrýi tıis.

Biz táýelsiz elmiz. Táýelsizdik bizge ońaılyqpen kelgen joq. Eldi oıran etken qandy oqıǵa el esinde qalǵany belgili. Bul jolda qanshama qazaq jastary qurban boldy. «Er esimi-el esinde», qaısarlyqpen, batyl júrektilikpenen erlik kórsetken jastarǵa  esimderi el esinde qalardaı qurmettep eskertkishter turǵyzylyp, kóshe attary berildi. Sonymen, 1991 jyly 16 jeltoqsan – Táýelsizdik kúni bolyp jarıalandy. Bıyl táýelsizdigimizge   25 jyl tolyp otyr. Osy jyldar ishinde elimizde qanshama ózgerister boldy. Bizdiń elimiz óz aldyna jeke memleket bolyp,  N.Á.Nazarbaev – elbasymyz bolyp saılanyp, beıbit elge aınaldyq. 1992  jyly 2 naýryzdan bastap, Birikken Ulttar Uıymynyń tolyq múshesi boldy. Táýelsizdigimizdi qamtamasyz etý maqsatynda ishki ister áskeri quryldy. Resmı túrde elimizdiń týy, eltańbasy, ánuranymyz bekitildi. Elimizdegi jańa ózgeristerdiń biri – Almaty qalasynda Dúnıejúzi qazaqtarynyń 1- shi quryltaıy ótti. Konstıtýsıalyq jańa zań qabyldanyp, tól teńgemiz aınalymǵa tústi. Erekshe oryn alar jańalyq: ol – 1994 jyly 6 shildede astanany Aqmola qalasyna kóshirý týraly sheshimniń qabyldanýy edi. «Qazaqstan – 2030» strategıalyq joldaýy jarıalandy.

Astana – bas qala, jas qala,

Shyń basynda kórkeıip tur Astana.

Tarıhy bıik, eńsesi bıik Elordama,

Búkil álem tamsanady, tańǵala! – degendeı, Astana qala bolyp, boı kótergennen beri qalada birneshe ǵımarattar, záýlim úıler salyndy.

Astananyń tórinde,

Jaıqalyp tur elimde.

Evrazıanyń kindigi,

Elordanyń sımvoly – Astanada «Báıterek» salyndy. Bıik, ásem ǵımarattarǵa toly eńseli elordamyz shet elderge tanylyp otyr. Bıyl Elordamyz Astanada búkil dúnmejúzilik «Astana Ekspo – 2017» kórmesi ashylyp, oǵan shet elderden qonaqtar keldi. Bul kórmeniń de Qazaqstan úshin alar orny erekshe. «Nur-álem» dep atalatyn bul ǵımarat barlyq eldi ózine qaratty. Elbasynyń salıqaly saıasaty men alǵa qoıǵan maqsat, mindetteriniń oryndalýy ózine jáne halqyna degen senimmen júzege asyp otyr.

Meniń týǵan jerim – Qulsary qalasy. Týǵan jer degende, júregim eljirep turatyny ras. Qala ataǵyn alǵannan keıin  úlken ózgerister oryn alyp jatyr. Kógaldandyrý máselesi jeke qolǵa alynyp, jol jıekterine aǵash kóshetteri otyrǵyzyldy. Ortalyqta jańadan sýburqaq ornatyldy, tas joldar jóndelip, qalamyz jyldan jylǵa kórkeıip keledi. Oıyn alańdary, mektepter men balabaqshalar ashylyp, aýrýhana men úlken meshit salyndy. Qalamyz záýlim úıler, jańa ǵımarattarǵa tolyǵyp keledi. Mektepterde jańa ozyq tehnıkalarmen jabdyqtalyp, mekteppen birge balabaqshada da úsh tilde oqytý qolǵa alynǵan.

Qulsarym  meniń kórkeıgen,

Tabıǵaty qandaı tamasha!

Sándi úıler boı kótergen,

Ǵımarattarmen talasa.

Ózge jerdiń barlyǵy.

Týǵan jerge jetpeıdi,

Baýyr basyp qustar da,

Týǵan jerden ketpeıdi.

Qulsarym  meniń  - gúl qalam,

Ósip keledi búr jara.

Kógińde tursyn kún kúlip,

Nurlana bershi, nurlana!

Bolashaqta men de elimniń, týǵan jerimniń gúldenýine, jarqyn bolashaǵyna óz úlesimdi qossam deımin. Týǵan jerin, elin súıetin  azamattar kóp bolsa, jerin kórkeıtýge jumylyp eńbek etetin, ásirese jastarymyz talaptansa, elimizdiń bolashaǵy jarqyn bolar edi!

                                                                                                                                                                                                                                                                                                   Qadirjan Aldahov

---