Geometrıalyq denelerdi jazyqtyqpen qıý (syzýdan kúndelikti sabaq jospary)
Kúndelikti sabaq jospary, syzý 9 synyp
Taqyryptar:
1. Geometrıalyq denelerdi jazyqtyqpen qıý.
2. Tesigi nemese oıyǵy bar geometrıalyq denelerdiń proeksıalary.
3. Deneni proeksıalar jazyqtyǵyna perpendıkýlár túzýden aınaldyrý.
4. Negizgi kórinister.
5. Negizgi kórinister. 3 - test
Synyp 9
Sabaqtyń taqyryby: Geometrıalyq denelerdi jazyqtyqpen qıý.
Sabaqtyń maqsaty:
a) Bilimdilik: Geometrıalyq denelerdi jazyqtyqpen qıý tásilderin jáne olardyń syzbalaryn túsirýge úıretý, logıkalyq oılaýǵa qalyptastyrý.
á) Damytýshylyq: Oqýshylardyń oı - órisin, oılaý qabiletin, pánge degen qyzyǵýshylyǵyn arttyrý.
b) Tárbıelilik: Maqsatyna jetýge umtyldyrý, uqyptylyqqa, izdenimpazdyqqa, ózdigimen jumys isteýge, bilimdilikke tárbıeleý.
Sabaqtyń kórnekiligi: A4 pishimindegi qaǵaz, qaryndashtar, syzǵysh, óshirgish, sheńbersyzar jáne taǵy basqa.
Sabaqtyń ótý barysy:
1. Uıymdastyrý kezeńi.
2. Úıge berilgen tapsyrmany tekserý.
3. Jańa taqyrypty túsindirý.
4. Tapsyrmalardy oryndaý.
5. Sabaqty bekitý.
6. Úıge tapsyrma.
Sabaqtyń barysy:
Durys úshburyshty prızmany frontal proeksıalaýshy jazyqtyqpen qıaıyq (86 - sýret). Tutas prızmanyń proeksıalary 86, a - sýrette keskindelgen. Onda qıýshy jazyqtyqtyń túzýge keskindeletin proeksıasy a1 kórsetilgen. Osy a jazyqtyǵymen qıǵanda prızma ekige bólinedi. Prızmanyń bólikteri 86, á - sýrette qıǵashburyshty frontal dımetrıalyq proeksıada kórsetilgen. Prızmanyń joǵarǵy bóligin alyp tastaıyq, al onyń qalǵan bóligine kóńil aýdaraıyq. Buryn prızmanyń búıir qyrlary ózara teń edi, endi olar teń bolmaı qaldy. Alǵashqyda prızmanyń tabandary paralel edi, endi olar paralel emes. Qımada paıda bolǵan AVS úshburyshy frontal proeksıalanýshy fıgýra bolady. Sondyqtan onyń tóbeleriniń frontal proeksıalary - A1, V1 jáne S1, núkteleri bir túzýdiń boıynda jatady. AVS úshburyshynyń gorızontal proeksıasy prızmanyń gorızontal proeksıasymen bettesedi, al onyń profıl proeksıasyn turǵyzý kerek. Ol úshin A1, V1 jáne S1 núkteleri arqyly gorızontal baılanys syzyqtary prızmanyń sáıkes qyrlarynyń profıl proeksıalarymen qıylysqansha júrgiziledi. Tabylǵan A3, V3 jáne S3 núktelerin kesindilermen qosamyz (86, b - sýret).
Pıramıdany tabanyna paralel jazyqtyqpen qıǵanda paıda bolatyn geometrıalyq deneni qıyq pıramıda deıdi. Tórtburyshty qıyq pıramıdanyń paıda bolýy 87 - sýrette kórsetilgen. Durys tórtburyshty pıramıda SAVSD 87, a - sýrette frontal jáne gorızontal proeksıalarymen berilgen. Ony tabanyna paralel a jazyqtyǵymen qıǵanda kishkene pıramıda jáne qıyq pıramıda shyǵady (87, á - sýret). Kishkentaı pıramıdany alyp tastaǵannan keıin qalatyn bastapqy pıramıdanyń bóligin keskindeıik. Onyń frontal proeksıasyn salý qıyn emes (87, b - sýret). Qımada paıda bolǵan tórtburysh EǴMN pıramıda tabanyna uqsas; onyń qabyrǵalary pıramıda tabanynyń qabyrǵalaryna paralel. E jáne N núkteleriniń frontal proeksıalary E1 jáne N1 núkteleri arqyly baılanys syzyqtaryn júrgizip, olardyń gorızontal proeksıalaryn A2 men S2 núktelerin qosatyn kesindi boıynan tabamyz. Tabylǵan E2 jáne N2 núkteleri arqyly pıramıdanyń taban qyrlarynyń gorızontal proeksıalaryna paralel túzýler júrgizsek, olar V2 men V2 núkteleri arqyly ótetin vertıkal túzýde qıylysady. Tabylǵan qıylysý núkteleri Ǵ2 men M2 qıma tóbeleriniń gorızontal proeksıalaryn beredi.
Konýsty tabanyna paralel jazyqtyqpen qıýdyń nátıjesinde qıyq konýs alynady (88 - sýret). 88, a - sýrette konýstyń frontal, gorızontal proeksıalary jáne qıýshy jazyqtyq kórsetilgen. Jazyqtyq konýsty kishkene konýsqa jáne qıyq konýsqa bóledi (88, á - sýret). Qıyq konýstyń proeksıalary 88, b - sýrette keltirilgen. Onyń frontal proeksıasy - teńbúıirli trapesıa, al gorızontal proeksıasy bir sentrden júrgizilgen eki sheńberden turady. Bul sheńberlerdiń dıametrleri trapesıanyń tabandaryna teń.
Tehnıkada konýs tárizdi tetikbólshekterdi jasaýda jáne olardyń syzbalaryn salýda konýstylyq degen uǵym paıdalanylady. Konýstylyq dep qıyq konýs tabandaryndaǵy sheńberlerdiń dıametrleriniń aıyrymyn onyń bıiktigine bólgende shyǵatyn bólshekti aıtady. Konýstylyqty K, qıyq konýstyń úlken dıametrin D, kishi dıametrin d jáne bıiktigin L áripterimen belgilesek, myna órnekti alamyz:
K =.
Syzbada konýstylyq “ ” sıaqty jazýmen belgilenedi. Bul jazý ne konýstyń ostik syzyǵynyń ústine oǵan paralel (88, b - sýret), ne onyń osine paralel bolatyn shyǵarma sórege jazylady. Tańbanyń súıir buryshyn konýs tóbesine qaraı baǵyttaıdy. Mysaly, qıyq konýstyń úlken dıametri D=40, bıiktigi L=30 jáne konýstylyq K=1: 3 berilsin. Qıyq konýstyń kishi dıametrin shyǵaryp alýǵa bolady. Shynynda da = ólshem birligi. Shardy jazyqtyqpen qıǵanda qıma dóńgelek bolady. 89, a - sýrette berilgen shardy gorızontal a jazyqtyǵymen qıaıyq. Shardyń a jazyqtyǵynan joǵarǵy bóligin alyp tastaǵannan keıin qalǵan bóliginiń proeksıalary 89, á - sýrette salynǵan.
Jattyǵýlar oryndaıyq.
1. Frontal proeksıalar jazyqtyǵyna perpendıkýlár jazyqtyqpen qıylǵan tórtburyshty prızmanyń profıl proeksıasyn sal (90, a - sýret).
2. Frontal proeksıalar jazyqtyǵyna perpendıkýlár jazyqtyqpen qıylǵan úshburyshty pıramıdanyń gorızontal proeksıasyn salýdy aıaqtap, onyń profıl proeksıasyn turǵyz (90, a - sýret).
3. 90, b - sýrettegi qıyq pıramıdanyń gorızontal proeksıasyn salýdy aıaqtap, onyń profıl proeksıasyn turǵyz.
4. 91, a - sýrette berilgen qıyq sılındrdiń gorızontal proeksıasyn salýdy aıaqtap, onyń profıl proeksıasyn sal.
5. Tabany frontal jazyqtyqta ornalasqan kıyq konýstyń frontal proeksıasyn salýdy aıaqtap, onyń profıl proeksıasyn turǵyz (91, a - sýret).
Úıge tapsyrma berý: 91, b - sýrette berilgen shar gorızontal jáne profıl proeksıalar jazyqtyqtaryna paralel jazyqtyqtarmen qıylǵan. Gorızontal proeksıany salýdy aıaqtap, profıl proeksıany turǵyz.
6, 7, 8, 9, 10 sabaqtardy qaraý
11, 12, 13, 14, 15 sabaqtardy qaraý
16, 17, 18, 19, 20 sabaqtardy qaraý
21 sabaqty qaraý
1, 2, 3, 4, 5 praktıkalyq sabaqtardy qaraý
6, 7, 8, 9, 10 praktıkalyq sabaqtardy qaraý
11, 12 praktıkalyq sabaqtardy qaraý
Taqyryptar:
1. Geometrıalyq denelerdi jazyqtyqpen qıý.
2. Tesigi nemese oıyǵy bar geometrıalyq denelerdiń proeksıalary.
3. Deneni proeksıalar jazyqtyǵyna perpendıkýlár túzýden aınaldyrý.
4. Negizgi kórinister.
5. Negizgi kórinister. 3 - test
Synyp 9
Sabaqtyń taqyryby: Geometrıalyq denelerdi jazyqtyqpen qıý.
Sabaqtyń maqsaty:
a) Bilimdilik: Geometrıalyq denelerdi jazyqtyqpen qıý tásilderin jáne olardyń syzbalaryn túsirýge úıretý, logıkalyq oılaýǵa qalyptastyrý.
á) Damytýshylyq: Oqýshylardyń oı - órisin, oılaý qabiletin, pánge degen qyzyǵýshylyǵyn arttyrý.
b) Tárbıelilik: Maqsatyna jetýge umtyldyrý, uqyptylyqqa, izdenimpazdyqqa, ózdigimen jumys isteýge, bilimdilikke tárbıeleý.
Sabaqtyń kórnekiligi: A4 pishimindegi qaǵaz, qaryndashtar, syzǵysh, óshirgish, sheńbersyzar jáne taǵy basqa.
Sabaqtyń ótý barysy:
1. Uıymdastyrý kezeńi.
2. Úıge berilgen tapsyrmany tekserý.
3. Jańa taqyrypty túsindirý.
4. Tapsyrmalardy oryndaý.
5. Sabaqty bekitý.
6. Úıge tapsyrma.
Sabaqtyń barysy:
Durys úshburyshty prızmany frontal proeksıalaýshy jazyqtyqpen qıaıyq (86 - sýret). Tutas prızmanyń proeksıalary 86, a - sýrette keskindelgen. Onda qıýshy jazyqtyqtyń túzýge keskindeletin proeksıasy a1 kórsetilgen. Osy a jazyqtyǵymen qıǵanda prızma ekige bólinedi. Prızmanyń bólikteri 86, á - sýrette qıǵashburyshty frontal dımetrıalyq proeksıada kórsetilgen. Prızmanyń joǵarǵy bóligin alyp tastaıyq, al onyń qalǵan bóligine kóńil aýdaraıyq. Buryn prızmanyń búıir qyrlary ózara teń edi, endi olar teń bolmaı qaldy. Alǵashqyda prızmanyń tabandary paralel edi, endi olar paralel emes. Qımada paıda bolǵan AVS úshburyshy frontal proeksıalanýshy fıgýra bolady. Sondyqtan onyń tóbeleriniń frontal proeksıalary - A1, V1 jáne S1, núkteleri bir túzýdiń boıynda jatady. AVS úshburyshynyń gorızontal proeksıasy prızmanyń gorızontal proeksıasymen bettesedi, al onyń profıl proeksıasyn turǵyzý kerek. Ol úshin A1, V1 jáne S1 núkteleri arqyly gorızontal baılanys syzyqtary prızmanyń sáıkes qyrlarynyń profıl proeksıalarymen qıylysqansha júrgiziledi. Tabylǵan A3, V3 jáne S3 núktelerin kesindilermen qosamyz (86, b - sýret).
Pıramıdany tabanyna paralel jazyqtyqpen qıǵanda paıda bolatyn geometrıalyq deneni qıyq pıramıda deıdi. Tórtburyshty qıyq pıramıdanyń paıda bolýy 87 - sýrette kórsetilgen. Durys tórtburyshty pıramıda SAVSD 87, a - sýrette frontal jáne gorızontal proeksıalarymen berilgen. Ony tabanyna paralel a jazyqtyǵymen qıǵanda kishkene pıramıda jáne qıyq pıramıda shyǵady (87, á - sýret). Kishkentaı pıramıdany alyp tastaǵannan keıin qalatyn bastapqy pıramıdanyń bóligin keskindeıik. Onyń frontal proeksıasyn salý qıyn emes (87, b - sýret). Qımada paıda bolǵan tórtburysh EǴMN pıramıda tabanyna uqsas; onyń qabyrǵalary pıramıda tabanynyń qabyrǵalaryna paralel. E jáne N núkteleriniń frontal proeksıalary E1 jáne N1 núkteleri arqyly baılanys syzyqtaryn júrgizip, olardyń gorızontal proeksıalaryn A2 men S2 núktelerin qosatyn kesindi boıynan tabamyz. Tabylǵan E2 jáne N2 núkteleri arqyly pıramıdanyń taban qyrlarynyń gorızontal proeksıalaryna paralel túzýler júrgizsek, olar V2 men V2 núkteleri arqyly ótetin vertıkal túzýde qıylysady. Tabylǵan qıylysý núkteleri Ǵ2 men M2 qıma tóbeleriniń gorızontal proeksıalaryn beredi.
Konýsty tabanyna paralel jazyqtyqpen qıýdyń nátıjesinde qıyq konýs alynady (88 - sýret). 88, a - sýrette konýstyń frontal, gorızontal proeksıalary jáne qıýshy jazyqtyq kórsetilgen. Jazyqtyq konýsty kishkene konýsqa jáne qıyq konýsqa bóledi (88, á - sýret). Qıyq konýstyń proeksıalary 88, b - sýrette keltirilgen. Onyń frontal proeksıasy - teńbúıirli trapesıa, al gorızontal proeksıasy bir sentrden júrgizilgen eki sheńberden turady. Bul sheńberlerdiń dıametrleri trapesıanyń tabandaryna teń.
Tehnıkada konýs tárizdi tetikbólshekterdi jasaýda jáne olardyń syzbalaryn salýda konýstylyq degen uǵym paıdalanylady. Konýstylyq dep qıyq konýs tabandaryndaǵy sheńberlerdiń dıametrleriniń aıyrymyn onyń bıiktigine bólgende shyǵatyn bólshekti aıtady. Konýstylyqty K, qıyq konýstyń úlken dıametrin D, kishi dıametrin d jáne bıiktigin L áripterimen belgilesek, myna órnekti alamyz:
K =.
Syzbada konýstylyq “ ” sıaqty jazýmen belgilenedi. Bul jazý ne konýstyń ostik syzyǵynyń ústine oǵan paralel (88, b - sýret), ne onyń osine paralel bolatyn shyǵarma sórege jazylady. Tańbanyń súıir buryshyn konýs tóbesine qaraı baǵyttaıdy. Mysaly, qıyq konýstyń úlken dıametri D=40, bıiktigi L=30 jáne konýstylyq K=1: 3 berilsin. Qıyq konýstyń kishi dıametrin shyǵaryp alýǵa bolady. Shynynda da = ólshem birligi. Shardy jazyqtyqpen qıǵanda qıma dóńgelek bolady. 89, a - sýrette berilgen shardy gorızontal a jazyqtyǵymen qıaıyq. Shardyń a jazyqtyǵynan joǵarǵy bóligin alyp tastaǵannan keıin qalǵan bóliginiń proeksıalary 89, á - sýrette salynǵan.
Jattyǵýlar oryndaıyq.
1. Frontal proeksıalar jazyqtyǵyna perpendıkýlár jazyqtyqpen qıylǵan tórtburyshty prızmanyń profıl proeksıasyn sal (90, a - sýret).
2. Frontal proeksıalar jazyqtyǵyna perpendıkýlár jazyqtyqpen qıylǵan úshburyshty pıramıdanyń gorızontal proeksıasyn salýdy aıaqtap, onyń profıl proeksıasyn turǵyz (90, a - sýret).
3. 90, b - sýrettegi qıyq pıramıdanyń gorızontal proeksıasyn salýdy aıaqtap, onyń profıl proeksıasyn turǵyz.
4. 91, a - sýrette berilgen qıyq sılındrdiń gorızontal proeksıasyn salýdy aıaqtap, onyń profıl proeksıasyn sal.
5. Tabany frontal jazyqtyqta ornalasqan kıyq konýstyń frontal proeksıasyn salýdy aıaqtap, onyń profıl proeksıasyn turǵyz (91, a - sýret).
Úıge tapsyrma berý: 91, b - sýrette berilgen shar gorızontal jáne profıl proeksıalar jazyqtyqtaryna paralel jazyqtyqtarmen qıylǵan. Gorızontal proeksıany salýdy aıaqtap, profıl proeksıany turǵyz.
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
6, 7, 8, 9, 10 sabaqtardy qaraý
11, 12, 13, 14, 15 sabaqtardy qaraý
16, 17, 18, 19, 20 sabaqtardy qaraý
21 sabaqty qaraý
1, 2, 3, 4, 5 praktıkalyq sabaqtardy qaraý
6, 7, 8, 9, 10 praktıkalyq sabaqtardy qaraý
11, 12 praktıkalyq sabaqtardy qaraý
You Might Also Like
-
Kúndelikti sabaq jospary, geografıa 7 synyp
-
Kúndelikti sabaq jospary, qazaq ádebıeti 7 synypTaqyryptar:41 - sabaq. Ǵ. Músirepov «Ananyń anasy»42 - sabaq. Ǵ. Músirepovtiń «Ananyń anasy» áńgimesin oqytý43 - sabaq. Qasym Amanjolov «Ózim týraly»...
