InfoHub Logo

Reseılik ǵalymdar oılap tapqan grafendi paıdalanýdyń jańa ádisteri qolǵa alynyp jatyr. Soltústik-Batys ýnıversıteti (AQSH) zertteýshileri osy kómirtektiń óte juqa modıfıkasıasy negizinde shashqa arnalǵan óte kúshti boıaý jasap shyǵardy. Grafendi basqa salalarda da keńinen qoldanyp júr. Onyń negizinde oq ótpeıtin brondy keýdesheler jasaıdy, ony sýtek otynyn alý úshin jáne nanoqurylǵylarda paıdalanady.

Kórinbeıdi jáne berik

Grafen qalyńdyǵy bar bolǵany bir atom bolatyn, aranyń uıasyna uqsas torǵa ornalastyrylǵan tyǵyz baılanysqan kómirtek atomdarynan turady. Ol kózge kórinbeıtin, biraq óte berik jáne ıkemdi álemdegi eń juqa materıal. Eń alǵash grafendi 2004-jyly Manchester ýnıversıtetinde jumys istep júrgen orys ǵalymdary Andreı Geım men Konstantın  Novosólov anyqtady. Alty jyldan keıin fızıkterdiń bul tájirıbesi Nobel syılyǵyna laıyqty boldy.

Sulýlyq – qurbandyqty qajet etpeıdi

Soltústik-Batys ýnıversıtetiniń (AQSH) mamandary «tabıǵatynan» qara grafendi shashqa arnalǵan kúshti boıaýǵa aınaldyrdy. Tájirıbe barysynda amerıkalyq ǵalymdar adamnyń shash úlgisin grafen japyraqshalarynan jasalǵan eritindimen boıady. Osylaısha, fızıkter aq, sary tústi shashtardy kómirdeı qara shashqa aınaldyrdy. Jańa tús 30 ret jýsa da óńin bermeıtindeı berik boldy. Grafen negizinde jasalǵan boıaýdyń taǵy bir artyqshylyǵy bar deıdi amerıkalyq ǵalymdar. Onymen boıalǵan ár shash jylý men elektr ótkize alatyn kishkentaı ótkizgishke uqsaıdy. Demek, grafen boıaýmen boıalǵan shash statıkalyq elektrdi ońaı taratyp jiberedi de, elektrlenetin shashtardyń máselesin sheshedi.

Sán men sulýlyq ındýstrıasy

Sán men sulýlyq ındýstrıasyna grafen brıtandyq Cute Circuit kompanıasy osy keremet materıaldyń elementterimen jasalǵan kóılekti kórsetken  2017-jyldan bastap endi.  Jaryqdıodtardan quralǵan Graphene Dress kóılegi ony kıgen adamnyń tynys alý «yrǵaǵyna» qaraı túsin ózgertedi. «Bolashaqtyń materıaly» kóılek retinde eki tapsyrmany birden oryndaıdy: ol tynys alý jıiligin qabyldap alatyn dachık jáne  kóılektiń túsin ózgertip turatyn jaryqdıodynyń qýat kúshi. Aqyldy kıimdi jasaýshylar grafendi túsin tolyqtaı ózgerte alatyn mata toqý úshin paıdalanýǵa bolady deıdi. Graphene Dress kóılegin tanystyrý osy materıaldyń otany Manchesterde ótti.

Qyzyqty fızıkalyq qasıetteri

Grafenniń óte qyzyqty fızıkalyq qasıetteri men qubylystary bar. Mysaly, elektrondyq qasıeti grafendi kúrdeli elektrondy nanoqurylǵyny qurastyrýǵa qoldanýǵa múmkindik beredi.

İri tehnologıalyq kompanıalar grafendi paıdalanyp, smartfondarǵa arnalǵan lıtıı akýmýlátordy jasaýdy qolǵa aldy. Inovasıalyq tehnologıa batareıany tezirek qýattap, uzaq ýaqyt saqtaýǵa múmkindik beredi.

Grafen bıologıaǵa da endi. 2016-jyly qytaı ǵalymdary jibek qurttaryn quramynda grafeni bar qospa shashylǵan tut aǵashymen qorektendirdi. Nátıjesinde tájirıbe jasaýshylar elektrdi jaqsy ótkizetin jáne óte berik grafen jibek jip aldy.

Derekózi: russian.rt.com

---