InfoHub Logo

Sáýlet jáne qurylys mamandyǵy boıynsha oqytylatyn pánder ustazdaryna "İrgetas" taqyrybyndaǵy ashyq sabaǵymdy usynyp otyrmyn.
(Prezentasıasymen)
I. Búgingi sabaq taqyryby: İrgetas.

II. Taqyryp boıynsha qarastyrylatyn suraqtar:
- İRGETASTAR
- İRGETASTARDY ORNATÝ
- İRGETASTARDY KÚSHEITÝ
EREKSHELİKTERİ

III. 1 - suraq: İRGETAS, fýndament degenimiz -(lat. fundamentum – negiz) ǵımarattyń nemese qurylystyń túsirilgen salmaqty – jerdiń negizgi qabatyna beretin ǵımarattyń nemese qurylystyń jer ne sý astyndaǵy bóligi; ǵımarattyń topyraqqa túsiretin salmaǵyn kóterip turatyn jer asty nemese sý astyndaǵy bóligi

IV. 2 - suraq: İRGETASTARDY ORNATÝ
Negizdikter men irgetastardy jobalaǵan kezde olardy ornatýdyń ár túrli nusqalary bolý múmkin. Tabıǵı engiziletin irgetastardyń engizý nusqalarynyń sheshimi olardyń qurylymdyq sheshimderiniń ózgerýimen (qurama, tutasquımaly jáne t. b.), ený tereńdiginiń ózgerýimen, qurylys materıaldary men buıymdarymen qoldanylatyn ornatý tásilimen túsindirilýi múmkin. Múmkin bolatyn sheshimderdi taldap, usynystardy jetekshilenýmen onan arǵy esepter úshin tabıǵı engiziletin irgetastyń bir naqty túrin tańdaý qajet.

V. İrgetas túrleri: Qurylymyna qaraı jáne materıalyna qaraı túrlerge bólinedi:
Qurylymyna qaraı: lentaly, baǵanaly, plıtaly, qadaly irgetastar
Materıalyna qaraı: betondy, býtobetondy, aǵash irgetastar

VI. Plıtaly irgetas
VII. Lentaly irgetas
VIII. Qadaly irgetas
IX. Baǵanaly irgetas
X. Aǵash irgetas
XI. 3 - suraq: İRGETASTARDY KÚSHEITÝ EREKSHELİKTERİ
Jańa qurylystardy júrgizý barysynda eski ǵımarattardyń irgetastarynyń ornyqtylyǵyn saqtaý óte mańyzdy. Sondyqtan qazir irgetastar men negizderdi kúsheıtý qaıta qurý, ornyqtylyǵyn saqtaý óte ózekti máselelerdiń biri.

İrgetestardy kúsheıtken kezde ǵımarattyń basqa konstrýksıalary deformasıalanbaý úshin jumys tolyq zerttelip óte muqıat jasalý kerek. Jańa ǵımarat turǵyzǵan kezde eski ǵımarat konstrýksıalarynyń eshqandaı ózgeriske ushyramaýy tıis.
Ǵımaratty uzaq qoldaný barysynda konstrýksıa deformasıaǵa ushyraıdy. Berik emes negizge ǵımarat turǵyzǵan kezdegi deformasıa sebebi irgetas, qabyrǵa, baǵanalardyń buzylýyna ákelip soǵatyn birkelki emes shógýler. İrgetastardy qaıta qurý sebepteri men sharttaryn baǵalap, irgetastardy kúsheıtýdiń dástúrli ádisterin qarastyramyz. B. I. Dalmatovtyń klassıfıkasıasyn sáıkes bular:
• irgetasqa túsetin salmaqtyń artýy;
• irgetas qalaýynyń buzylýy nemese gıdroızolásıa qasıtetteriniń tómendeýi;
• irgetastyń nemese negizdiń ornyqtylyǵynyń tómendeýi;
• topyraqtyń deformasıalanǵyshtyǵynyń artýy;
• konstrýksıalardyń retsiz oryn aýystyrýlaryn úzdiksiz damýy
• Negizder men irgetastardy kúsheıtý ádisteri mynalardan turady.
Kúsheıtetin irgetasty 1, 5 - 2, 0 m uzyndyqta birneshe aımaqqa bóledi. Bul aımaqtarda enin 1, 2 - 2, 0 m irgetastyń tabanyna deıingi tereńdikte transheıa qazady. Odan keıin irgetasqa metal shtyrlar qaǵady. Opalýbka ornatyp keńeıtilgen jerge beton quıady. Transheıa óńdegen soń transheıanyń irgetaspen baılanysqan qyrlaryna qalaýlarmen monolıtti baılanystyrmaı banketterge beton quıady. Gıdravlıkalyq domkratqa tireý bolatyn bolat arqalyqtar ornatady. Bul domkrattar negizdegi topyraqty nyǵyzdap turady. Topyraqty nyǵyzdaǵan soń domkratty alyp tastap banketterdi betondaıdy.

XII. Úı tapsyrmasy
XIII. Paıdalanylǵan ádebıetter tizimi.