InfoHub Logo

Nursultan Ájimuratov — IT tehnolog. AR jáne VR tehnologıasyn qoldanyp, otandyq ónimder jasaıtyn Sana Academy ortalyǵynyń basshysy. Kentaý qalasyndaǵy №3 aımaqtyq daryndy balalarǵa arnalǵan arnaıy mektep-ınternatyn altyn belgimen bitirgen. Sýleımen Demırel Ýnıversıtetin támámdaǵan.

Bıznesti qalaı bastaǵandyǵy jaıly

Men birshama ýaqyt Qazaqstan kásipkerler qaýymdastyǵynda qyzmet ettim. Bilikti kásipkerlerdiń qasynda júrdim. Olarmen birge jumys jasap júrgende, óz kásibimdi ashsam degen oı keldi. Biraq bıznesti qaı baǵytta ashatynymdy kóp oılandym. Azamat degen dosym bar edi. Ol kezde ol baǵdarlamalaýdan sabaq beretin. Onymen kezdeskende sózden-sóz shyǵyp olda kásip bastaǵysy keletindigin aıtty. Men ózime bilim salasy qyzyqtyratynyn jetkizdim. Solaı oıymyz bir jerden shyǵyp az ýaqyttyń ishinde josparyn quryp bastap kettik. Solaı Sana Academy quryldy. Bul 2017 jyldyń basy bolatyn.

 
Sana Academy

Sana Academy eki túrli baǵytta jumys jasaıdy. Birinshisi, bilim berý. 8-14 jas aralyǵyndaǵy balalarǵa tolyqqandy kompúter kýrsy oqytylady. Onyń ishinde robotatehnıka, kod jazý, algorıtm, logıka  t.b. bar. Ekinshisi ónim jasaý. Biz ónim jasaýda AR, VR tehnologıasynyń sheńberinde jumys jasap jatyrmyz. Alǵashqy ónimimiz  ZHANUAR 4D dep atalady. Balalarǵa 3D modeldeý anımasıa kýrsyn ashqanbyz. Sondaǵy jigittermen óz aramyzda ne jasaýǵa, qandaı ónim jasaýǵa bolady dep aqyldasa kele osy isti qolǵa aldyq. Bul bizdiń birinshi ónimimiz. Ekinshi ónimimiz BAQSHA 4D. Ony ashylý aldynda ortasha kishigirim etip jasamaqshymyz. Ol kókenisterge qatysty dúnıe. Odan keıin álippe jasasaq dep otyrmyz.

 

SANA Cards

Budan basqa SANA Cards  degen ónimimiz bar. Bul komanda ónimderiniń bireýi ǵana. Biz kartalar ónimi bolǵandyqtan, SANA Cards degen at qoıdyq. Bul balalarǵa qyzyqty ári tanymdylyǵyn arttyratyn nárse. Bul arqyly balalar janýarlarmen, obekttermen 3D túrinde tanysa alady. Bul bizdiń qazaq tildi aýdıtorıaǵa óte qatty unap jatyr. Tek jarnama jaǵynan aqsap jatyrmyz. Jarnamany júıege qoıyp alsaq, alar alýshy da, qyzyǵýshylyq tanytatyndar da kóp. Halyqtyń kóńilinen shyǵyp jatqan ónim. Biz 10 myń kartamen bastadyq. Alǵashqy aıda 5000-6000 karta sattyq. Eshqandaı jarnamasyz. Qazirgi oıymyz osy deńgeıdi saqtap qalý. Bular jalpy alyp qaraǵanda kishigirim ónimder ǵoı. Negizi maqsatymyz AR, VR salasynda keremet tyńǵylyqty dúnıe alyp kelý.

Maqsattary jaıly

Qazirde Qazaqstan muqtajdyǵyn óterlikteı baǵdarlamalaýshylar elimizde jetedi. Bizdiń negizgi maqsatymyz — halyqtyń paıdasyna jaraıtyn, qazaqı qundylyqtardy dáripteıtin otandyq ónim shyǵarý.  Qazirgi ýaqytta jastardyń kóbisi baı tarıhtan habarsyz. Dáriptelmeıdi. Osy ýaqytta balalardyń kóretinderiniń barlyǵy sheteldiki.  Eshqandaı qundylyǵy joq, sheteldiń múltfılmin kóredi, sheteldiń ánderin tyńdaıdy. Kezindegi balalar Er Tóstik tyńdap ósken, batyrlar jyryn jattap, qıaldap ósken. Al qazir Er Tóstikti eshkim oqymaıdy. Óıtkeni zamanaýı emes. Demek osyndaı nárselerdi qalaı zamanaýı etip kórsetý kerek? Kezindegi qazaqtyń tulǵalaryn qazirgi ýaqytta balalarǵa unatatyndaı etip, bılerdi, aqyndardy, batyrlardy jetkizý kerek. Búgingi kúnde kez kelgen balanyń aýyzynda sheteldik "Órmekshi adam", "Sýpermen" júredi. Batyrlar. Biraq adamnyń boıynda bolmaıtyn qasıetterge ıe, batyrlar. Mysaly, ushatyn adam. Ondaı adam kórip pe edińiz? Joq qoı.  Sondyqtan biz rýhanı, adamgershilikti dáripteıtin nárse jasaǵymyz keledi.

Mynaý karta bizdiń vızıt kartamyz. Ózimizdi halyqqa tanytý úshin bastaǵan dúnıemiz. Negizgi jumysymyz ol emes, odan basqa da jobalar bar. Sonyń biri etnomýzeı. 3D modelin jasaý úshin Almatydan kıiz úı izdegenbiz. Biraq qazirgi kıiz úıler syrtqy pishini ǵana uqsaǵanymen ishi, ishindegi keıbir ábzelderi jetispeıdi. Buryn ata-babalarymyz otyrǵan kıiz úı emes. Tek Ortalyq murajaıda ǵana burynǵy ata-babalarymyz otyrǵan naǵyz kıiz úı bar eken. Syrttan keletin týrıserge túsindiretin adam da, túsindiretin dúnıe de jetispeıdi. Al naǵyz kıiz úıdiń 3D modelin jasasaq, kózildirik kıip sapaly kıiz úı ishinen shyǵady. Úsh-tórt tilde túsindirip beretin onyń qalaı jasalynatyn İT bolǵannan keıin barlyǵyn isteýge bolady.

Dombyra qalaı jasalynady, qalaı tartylady, ne úshin istelinedi ony galogrammamen de fonovoı rejımde de túsindirýge bolady. Odan basqa da kelin túsirý, qyz uzatý, súndetke otyrǵyzý, besikke jatqyzý barlyǵyn VR túrinde de kórsetýge bolady. Týrıser úshin ǵana emes, ózimizdiń bala-shaǵa úshin de tanystyrý. Osyndaı jobalardy iske asyrýdy qalaımyz. Degenmen, bunyń barlyǵy qarjyǵa kelip tireledi.

Investısıa jaıly

Osydan bir jyl buryn oqytýdy bastaǵan kezde memlekettik grantqa qatysyp, 3 mln teńge utyp aldyq. Biraq ol jerde konkýrsqa qatysyp, jobany qorǵap shyqtyq. Odan keıin eshqandaı saıysqa qatysqan joqpyz. Ýaqyt ta bolǵan joq. Qazir oń-solymyzdy bilip alaıyq dep jatyrmyz. Tek sodan keıin ǵana ınvestısıa jaǵyn qarastyrmaqpyz. Biz qazir ózimiz naryqty zerttep, óz kúshimizge súıenip áreket etip jatyrmyz. Oqytý jaǵynan da, ónim jaǵynan kiris bar.  

AR jáne VR

AR, VR negizi reality argýment degen sózden týyndaıdy ǵoı. VR degenimiz vırtýaldy álem. Bul jerde shynaıy álem qatysy joq. Kózge kózildirik kıip kompúterdiń ishinen vırtýaldy álemge boılaısyz. Onyń elementterinde shynaıy álem joq. Kózge kózildirik kıseńiz qaı jerdi modeldegen sol jerge top etip túsesiz. Al ekinshi AR – qosalqy álem. Shynaıy álemge taǵy bir álem qosylady. Siz ben biz kórip otyrǵan osy álemde ortaǵa bir anımasıa shyǵarady. Sony AR dep ataıdy.  

IT-degi negizgi másele

IT salasyndaǵy negizgi nárse — ónim shynymen problemany sheshetin bolsa, onda oǵan halyqtyń suranysy bolady, árıne. Mysaly, 2gis degen bar. Bul otandyq ónim emes. Biraq shynymen kóptegen problemalardy sheshedi. Qarapaıym halyq úshin kerek nárse. Onyń tutynýshylary da kóp. Sol sıaqty olx.kz, krysha.kz degender bar. Olar rasymen halyq úshin paıdaly. Muqtajdyqty sheshetin dúnıe bolsa, ol óz arasynda tanylyp ketedi.   IT-degi negizgi másele sol. Muqtajdyqty dóp basyp tabý jáne soǵan sáıkesinshe jaýabyn berý. Eger sondaı ónim bolatyn bolsa, qazaq tildi, orys tildi degenniń esh qatysy joq.

Sizderdiń ónimderińizge halyqtyń suranysy qandaı?

Halyq bul tehnologıany áli bilmeıdi. Kez kelgen suranys qana usynys týǵyzbaıdy, usynys ta suranys týǵyzady. Biz de usynys boldy, bizdiń másele tanytý. Tanyta alsaq boldy. Baǵasy da jaqsy, paıdasy da mol dúnıe. Oıynshyq dep qarastyrsaq, bereri mol oıynshyq desek bolady.

IT damýy jaıly

Bizde İT salasynyń damýy shaǵyn orta kásipkerlikke baılanysty. Sebebi kishigirim tapsyrystar ǵoı. Al tapsyrys beretin kimder?! Kásipkerler. Shaǵyn jáne orta bıznes damymasa, olardyń da tabysy azaıady. Bilikti mamandar shetelge ketedi. Qazir kóptegen İT mamandary shetelge ketip jatyr ǵoı. Sonyń bir sebebi osy. İT–diń tili aǵylshynsha bolǵandyqtan olarda til jaǵynan problema bolmaıdy. Shetelde isteı alady. Shetelde turý tıimdi. Qarjysy kóp. Sondyqtan ketedi. Qazir Sıfrly Qazaqstan tóńireginde biraz dúnıeler ortaǵa shyǵyp jatyr. Shaǵyn jáne orta bıznes damysa, İT damıdy. Odan keıin ekinshi másele bar. İT salasyn jaqsy úıretetin oryndar da az.  Solardyń da úlesi bar dep oılaımyn. Sebebi kóptegen JOO arasynan İT salasyn myqty biletin baǵdarlamalaýshylar az.

IT salasynan bıznes bastaımyn degenderge keńes

Oqý kerek. Eń mańyzdysy osy. Qazir keıbir kýrstar bir jyldyń ishinde ýnıversıtette tórt jyl beretin bilimdi bere alady. İT álemi keń dúnıe. Bireýge búıtip júr dep aıta almaısyń. Ózine qaı jaq unaıdy soǵan qaraı áreket jasaıdy. Odan keıin shydamdylyq. Kez kelgen kásip úshin talap etetin dúnıe sabyr ǵoı. Barlyq nárse áp-sátte bolmaıdy. Áliptiń artyn baǵý kerek. Qıynshylyqtarǵa moıymaý kerek.  

Qanıa Tabys

---