InfoHub Logo

Aqmola gýbernıasynda Qyzyljar ýezinde qazaq kedeıine qala salynyp jatyr degen habar «Eńbekshi qazaq» gazetinde qysty kúni jazylyp edi. Bul qala salý isterin bastap júrgizip, jol basshy bolǵan Aqmola gýbernıasynyń tóraǵasy joldas Sabyr Sháripuly edi. Sabyr qystyń aqyrǵy kezinde naýqas bolǵandyqtan qyzmetten ýaqytsha bosap, densaýlyǵyn túzetýge Qyrymǵa ketip edi. Sabyr ketken soń bul qazaq qalasynyń salyný retinde júrip jatqan isteri nasharlap edi.

Jazdyń bas kezindegi habarlarǵa qaraǵanda, qazaq kedeıine arnalatyn qalany Aqmola gýbernıalyq jer-sý mekemesi kádimgi sovet sharýashylyǵyna (sovhoz) aınaldyryp jibergendeı kórinip edi.

Qazaq kedeıleriniń sol bolashaq qalasy isteriniń nasharlap júre bastaǵany bilinip, Qazaqstannyń ortalyq mekemesiniń bastaryndaǵy adamdar Aqmolanyń gýbernıalyq ıspolkomynan bul týraly maǵlumattar surap, nusqaýlar kórsetip hám qalaǵa ártúrli járdemder berýge buıryqtar qylyp, túrli retten kómek kórsetip edi. Jaqyn arada Aqmola gýbernıasyna Qyrymnan joldas Sabyr Sháripov qaıtqannan soń Qyzyljar qalasyna aınalmastan, Sabyr joldas salynyp jatqan qazaq kedeıleriniń qalasyna baryp, isterin tekserip, jónge qoıyp jatsa kerek.

Jaqyn arada Aqmolanyń gýbernıalyq ıspolkomynan Qazaqstan halyq komısarlary tóraǵasyna mynadaı telegramma keldi.

Qazaq qalasy 500 desátına jerge salynýda. Soqa-saımandary, kólikteri bar. Úıleri salynyp jatyr. Elýden artyq jan qalaǵa jazyldy. Onyń ishinen 25 jan ábden ornalasyp hám isterin istep jatyr. Telegramma arqyly 2 myń put astyq bergizýge buıryq qylsańyz qalanyń muqtajyna jumsaýǵa degen.

Buǵan qaraǵanda qalanyń isi taǵy da túzelýge bet alǵan kórinedi. Qazaqstannyń kóshpeli jersiz kedeılerin jerge otyrǵyzyp, qala turmysyna aınaldyrmaı, jer kásibine yńǵaılamaı, qazaq kedeıleri baılarmen, myrzalarmen teńele almaıdy. Buryn talaı jazǵanbyz. Qazaq kedeıi, qazaq jarlysy kóshpeli turlaýsyz turmysyn ózgertpeı ónerli jandardyń eńbekshil tabynyń qataryna kirip, baılar tabymen kúresken jalpy jer-dúnıeniń eńbekshil tabymen birge tize qosyp maıdanǵa shyǵa almaıdy. Muny sútten aq dep bilý kerek.

Olaı bolmaǵanda bizdiń eń birinshi mindet — jumyssyz qazaq jumysshylaryn jerge otyrǵyzyp, jer kásibine aınaldyrý kerek. Osy baǵytpen qyzmet basyndaǵy azamattardyń qazaǵy bolsyn, orysy bolsyn, osy iske úgit júrgizýleri kerek.

Jaqyn arada Aqmola gýbernıasynyń Qyzyljar ýezinde 200- deı qazaq kedeıleri birigip, sharýa uıymyn ashty. Qazynadan tuqym alyp, egin saldy. Ol az boldy. Soǵan 300 put tuqym berińiz degen telegramma keldi. Bul telegrammadan buryn da bir telegramma kelgen edi.

Árıne, mundaı ıgi isterge kómekti aıaýǵa bolmaıdy. Kedeı uıymyna 300 put tuqymdy berýge halyq komısarlary keńesiniń tóraǵasy buıryq qyldy. Telegrammada bul uıymnyń barlyq isterine úkimet aldynda sol uıymnyń bastaýshy Sabyr Babaı joldas jáne Aqmola gýbıspolkomy tóraǵasynyń orynbasary Kachenkoǵa mindetti etip moıyndaryna artty. Mundaı tarıhı baǵaly ınabatty isterden sýynyp qalmaı , kópshilikke kúlki bolmaı, iske asýyna shyn júrekten tilektespiz. İstiń ilgeri basýyn kútemiz!

1923 jyl

---