InfoHub Logo

Jandy tabıǵat – bul jer betindegi tiri aǵzalar men olardyń arasyndaǵy qarym-qatynasty qamtıtyn kúrdeli jáne názik júıe. Tabıǵattyń bul bóligi adamdardyń ómiri men densaýlyǵy úshin asa mańyzdy. Ókinishke oraı, sońǵy jyldary jandy tabıǵattyń ólýi ózekti másele bolyp otyr. Bul qubylys tek ekologıalyq tepe-teńdikti buzyp qana qoımaı, bolashaq urpaq úshin de úlken qaýip tóndiredi. Osy essede jandy tabıǵattyń ólýine áser etetin negizgi sebepterdi qarastyramyz jáne olardy boldyrmaýdyń joldaryn talqylaımyz.

Jandy Tabıǵattyń Ólý Sebepteri

1. Ormandardy Qurtýdyń Zıany

Ormandar – jer betindegi eń mańyzdy ekojúıelerdiń biri. Olar aýadaǵy kómirqyshqyl gazyn sińirip, ottegin shyǵarady, klımatty retteıdi, ári kóptegen janýarlar men ósimdikterge meken bolyp tabylady. Degenmen, ormandardy qyrý, ásirese aǵash kesý men aýylsharýashylyq maqsattar úshin, jandy tabıǵattyń negizgi joıý sebepteriniń biri bolyp otyr. Ormandardyń azaıýy bıoártúrlilikti tómendetip, janýarlardyń mekendeý ortasyn joıady.

2. Lastaný: Topyraq, Sý jáne Aýanyń Lastanýy

Óndiris, aýylsharýashylyq jáne turmystyq qaldyqtar, sonymen qatar hımıalyq zattar, jandy tabıǵatty óltirýdiń eń aýyr sebepteriniń biri. Topyraq pen sýdyń lastanýy ósimdikter men janýarlardyń ómir súrýine tikeleı áser etedi. Aýanyń lastanýy da tiri aǵzalarǵa zıan keltirip, olardyń densaýlyǵyn nasharlatady. Bul lastanýlardyń nátıjesinde kóptegen túrler joıylyp ketedi nemese azaıyp, ekojúıeniń tepe-teńdigi buzylady.

3. Klımattyń Ózgerýi

Klımattyń ózgerýi jandy tabıǵatqa keri áser etetin eń úlken qaýipterdiń biri. Klımattyq ózgerister ósimdikter men janýarlardyń meken etý ortasyn ózgertip, olardyń beıimdelý múmkindigin azaıtady. Temperatýranyń kóterilýi, muzdyqtardyń erýi, teńiz deńgeıiniń kóterilýi jáne basqa da klımattyq qubylystar janýarlar men ósimdikterdiń ómir súrý jaǵdaılaryn kúrdelendirip, olardyń joıylýyna ákeledi.

4. Adamdardyń Qarapaıym Turmys Tirshiliginiń Áseri

Adamdardyń tutyný ádetteri men ómir súrý tásili de jandy tabıǵattyń ólýine sebep bolýda. Mysaly, artyq qaldyqtardy shyǵarý, energıany shamadan tys paıdalaný, sý resýrstaryn tıimsiz paıdalaný sıaqty áreketter ekojúıelerdi buzady. Osylaısha, adamnyń turmysy jandy tabıǵatqa zıan tıgizip, onyń joıylýyna yqpal etedi.

5. Brakonerlik jáne Zańsyz Ańshylyq

Janýarlar álemine úlken qaýip tóndiretin taǵy bir sebep – brakonerlik jáne zańsyz ańshylyq. Bul áreketter janýarlar túrleriniń joıylýyna alyp keledi, sondaı-aq ekojúıeniń tepe-teńdigin buzady. Keıbir janýarlar men ósimdikterdiń joıylýy olardyń ekojúıedegi rólin tolyǵymen joıyp, tizbektiń basqa bólikterin de zıandy áser etedi.

Qorytyndy

Jandy tabıǵattyń ólýi – adamzat úshin úlken qaýip tóndiretin kúrdeli másele. Bul máseleni sheshý úshin jan-jaqty, keshendi sharalar qabyldaý qajet. Ormandardy qorǵaý, lastanýdy azaıtý, klımattyq ózgeristermen kúresý jáne zańsyz ańshylyqpen kúresý arqyly ǵana jandy tabıǵatty saqtap qalýǵa bolady. Adamzattyń tabıǵatqa degen jaýapkershiligin arttyryp, qorshaǵan ortany qorǵaýǵa baǵyttalǵan áreketterimiz arqyly biz bolashaq urpaq úshin taza jáne deni saý ekojúıeni qaldyra alamyz.