InfoHub Logo

Jartylaı kóshpeli jáne otyryqshy mádenıetterdiń ózara áseri
Konspekt
Orta ǵasyrdyń basynda qalalyq ómir qalyptasa bastaǵan. Qalalar men jartylaı kóshpelilerdiń arasynda mádenı jáne ekonomıkalyq baılanystar damyǵan. 6 - 9 ǵasyrlarda Qazaqstannyń ońtústigi men Jetisýdyń ońtústik - batys aımaqtarynda qalalyq mádenıet damyǵan. Ońtústik Qazaqstanda otyryqshylyq mádenıettiń ortalyǵy Otyrar, Iasy, Saýran, Syǵanaq, Qulan qalalary bolǵan. Jetisý aımaǵynda Taraz, Talhır, Almalyq, Qoılyq qalalary ornalasqan. Qytaı jylnamasynda Ispıdjab qalasynyń aty kezdesedi. Bul qala Mahmýd Qashǵarıdiń jazbalarynda Saıram dep atalǵan.
Qalalardyń qurylysy 3 bólikten jasalǵan. Bul qala turǵyndarynyń áleýmettik teńsizdigin kórsetedi. Qalanyń ortalyq bóliginde baı - shonjarlar turǵan. Ortalyq bólikti qorshaı ornalasqan ekinshi bólikte turmysy ortasha qalyptaǵy qala turǵyndary, qolóner sheberleri ornalasqan. Úshinshi bólik ekinshiniń syrtynan qorshaı ornalasqan. Munda eginshiler men kedeıler turǵan.
Qolóner buıymdaryn jasaýda túrikter kise beldik jasaýǵa erekshe kóńil bólgen. Er adamdardyń kúndelikti tutyný quraldaryn ózimen birge alyp júrýine yńǵaıly buıymdary bolǵan. Túrikter ken qorytý isimen V ǵasyrdan bastap aınalysqan.
Qala sanynyń ósýi saýdanyń jandanýyna úlken áserin tıgizdi. Saýda negizgi úsh baǵytta júrgizildi: halyqaralyq saýda, qalalardyń óz aýmaǵyndaǵy saýda, jáne qalalyqtardyń dala halqymen saýda baılanysy. Uly Jibek jolynyń soltústik tarmaǵy Ońtústik Qazaqstan men Jetisý arqyly ótken. Jol boıynda ornalasqan Sýıab, Taraz, Ispıdjab arqyly saýda kerýenderi júrgen. Jibek jolynyń tarmaqtary Ispıdjabtan Farabqa, odan Túrkistan arqyly Ortalyq Qazaqstanǵa qaraı sozylǵan.

Konspekt suraqtar
1. Kangý Tarban degen túrik birlestiginiń teńgeleri tabyldy:
2. Iran, Vızantıamen saýda kelissózderin júrgizgen túrik qaǵany:
3. Uly Jibek jolynyń soltústik tarmaǵy ótetin aımaq:
4. Caýdanyń jandanýyna áser etti:
5. Túrik kezeńinde tústi metaldar óndirilgen aımaq:
6. Túrikter ken qorytý isimen aınalysqan kezeń:
7. Túrikter qolóner buıymdaryn jasaýda erekshe kóńil bóldi:
8. Kıiz úı týraly jazylǵan derekter:
9. Qystaq - kent turǵyndarynyń negizgi sharýashylyǵy:
10. Qalalardyń qurylys júıesiniń bólikteri:
11. Qazirgi Saıram qalasynyń burynǵy ataýy:
12. 6 - 9 ǵasyrlarda qalalyq mádenıet damyǵan aımaq:
13. Qalalyq ómir qalyptasa bastady:
Taqyryptyń testi