InfoHub Logo

Dosqul Dastan Ermekuly
Halyqaralyq ınjınerlik-tehnologıalyq
Ýnıversıtıeti 1 kýrs stýdenti

Maqala Almaty qalasy din isteri jónindegi basqarmasynyń uıymdastyrýymen ótip jatqan baıqaýǵa daıyndaldy

Din-rýhanı mádenıet fenomeni. Jalpy din adamzat tarıhynda jańa dúnıetanym, senim, moraldyq qundylyqtardyń shyǵý tegi bolyp sanalady. Dinniń dúnıetanymdyq, mádenı-órkenıettik jáne gýmanısik máni erekshe.

Jastar-dinniń tiregi

Ata-babalarymyz san jyldardan beri ańsaǵan  táýelsizdikke qol jetkizgeli  rýhanıatymyzdyń tamyr-tamyryna qan júgirip, elimizde Islam dininiń qarqyndy damyp kele jatqany barshamyzǵa belgili. Buǵan respýblıka kóleminde júrip jatqan oń ózgerister dálel. Aıtalyq, dinı baspalardyń ashylýy, birqatar dinı gazet-jýrnal, ınternet saıttary, BAQ-ta rýhanı taqyryptarǵa maqalalardyń kóbeıýi, telearnalar men radıoda dinı baǵdarlamalarǵa múmkinshilik berilip, mektepterde dintaný pániniń júrgizilýi, jer-jerlerde meshiterimizdiń kóptep boı kóterýi.

Jastar bir memlekettiń erteńgi qurýshysyna nemese buzýshysyna aınalyp kete barýy da múmkin. Qazirgi qoǵam jastardyń dinı saýattylyǵynyń tómen dárejede sıpattalýymen qatar, dinniń atyn jamylǵan saıası mısıonerlik sektalar men toptar dinı saýaty az azamattarymyzdy óz qarmaqtaryna túsirip, tipti ózderine belsendi jaqtasqa aınaldyryp, ózimizge qarsy qoıyp úlgerdi. Endi óz otandasymyzben, otbasymyzdyń múshesimen, aǵaıynymyzben tartysqa túsetin halge jettik. Alaıda bul aǵymdaǵylar ózderin shynaıy dindar jáne aqıqat jolyndaǵylar retinde sanaıtyndyqtan, olardyń qatary áli de bolsa kóbeıý ústinde. Radıkaldy dinı toptar jastardy arbaǵanda «ıslamdy jaıý úshin jıhad jasaý kerek» degen ýaǵyz aıtady. Mundaı joldarǵa, keritartpa aǵymdarǵa ketpeýdiń eń áýelgi joly – dinı saýattylyqty arttyrý. Al ózindik ustanymy men pikiri bolmaǵan jastar árkimniń jeteginde ketip, eldiń soryna aınalady.

Jahandaný dáýiri bizdiń qoǵamnyń jastaryna áser epteı qoımady. Jastardyń bolshaǵyna jáne memleketke qaýip tóndiretin basty problemalar da bar. Búginde zamandastyrymyzdyń  kóbiniń top-tobymen jat dinniń jeteginde júrgeni jasyryn emes. Dinı saýattyǵynyń taıazdyǵynan jat elde alyp jatqan ilimniń parqyna barmaı, qazaqtyń ulttyq qundylyqtary men erekshelikterin múldem joqqa shyǵaryp, keıbir memleketterdiń ıdeologıalaryn alyp, búginde el arasyna iritki salyp júrgen jastar da az emes. Búgingi tańdaǵy jańbyrdan keıingi sańyraýqulaqtaı qaptap ketken teris baǵyttaǵy dinı aǵymdar - qoǵamymyzdaǵy úlken máselelerdiń biri bolyp otyr. Teris pıǵyldy bul dinı aǵymdar qoǵam tutastyǵyn buzyp, azamattarymyzǵa ásirese jastarymyzǵa erekshe áser etip, olardy teris jolǵa salýmen keledi. Túrli teris baǵyttaǵy kózaqarstarǵa erip ketý kesirinen kóptegen otbasylardyń ajyrasýy, otbasy ınstıtýtyna keri áser etip, elimizdiń beıbit ómirine qaýip tóndirýde. Olar - dinimizdi burmalap ártúrli jańalyqtardy engizip, dinimizden, mádenıetimizden, dilimizden, tilimizden, qazaqty qazaq etip kórsetetin salt-dástúrimizden, ulttyq qundylyqtarymyzdan aıyryp, halyq arasynda arazdyq, tasbaýyrlyq týdyryp, yntymaǵynan, birliginen aıyryp, tarıhymyzdy umyttyrǵysy keledi. Ásirese, búgingi kúnniń ózekti máselesi mektep jasyndaǵy qyz balalardyń mektepke oramal taǵyp barýdy jón sanap otyrǵandyǵy katty qynjyltady.  Mektep formasy týraly  arnaıy zań bar. Ol qatań saqtalý kerek. Biz zaıyrly memleketpiz. Zaıyrly memleket bolǵandyqtan onyń talaptaryn oryndaýymyz kerek. Ár din ókilderi óziniń atrıbýttaryn taǵyp, mektepke kelse ne bolady? Balalardyń mektepke kelýdegi basty maqsaty – bilim alý. Sol sebepti mınıstrliktiń arnaıy bekitken mektep formasyn saqtaý qajet.

Psıhologıa salasynyń mamandary adam balasynyń qubylys ekendigi, kez kelgen ortada psıhologıalyq ári áleýmettik májbúrlikpen bolǵan jaǵdaıda, sol ortanyń jalǵan ıdeıalaryna sińisip, ol ıdeıalardy óte kele aqıqattaı kóretinin alǵa tartady. Qazaqstandaǵy dástúrli emes dinı uıymdardyń jáne totalıtarlyq sektalardyń kóbeıýi men onyń qataryna jastardyń jalpy halyqtyń kóptep tartylýy kópultty memleketimizdiń ultaralyq tatýlyq pen turaqtylyǵyna zardabyn tıgizýi múmkin. Jastardy ózgeshe oılaýǵa jol bermeý múmkindikteriniń biri, ol – sporttyq jáne óner oryndaryna tartý jumystary bolmaq. Sebebi, qoly bos jastardyń ýaqytty ótkizý ermegimen áleýmettik jelilerdegi teris ıdeıalarǵa baılaný men toptasý arqyly zańsyz áreketterge uryný jaǵdaılaryn týyndatatyny anyq. Sondyqtan mádenı jáne sporttyq nysandar salynyp, jastardy teris aǵymdardan saqtandyrý  jumystary elimizde qarqyn alý kerek.

Qoryta kele, qazirgi tańda elimizde halyqtyń ásirese, jastardyń rýhanı-tanymdyq tárbıesin, dinı saýattylyǵyn arttyrý mańyzdylyǵy kópshiliktiń nazarynda júr. Qoǵamnyń dinı ómiriniń tendensıalaryn, dinı ahýaldy eskere otyryp, ony jastarǵa jetkizip otyrý qajet. Kez-kelgen memlekettiń jarqyn bolashaǵy men kemeldenýi osy jastardyń bolmysy men sanasyna, mádenı damýyna, bilim men tájirıbe deńgeıine baılanysty bolady. Sondyqtan jastardyń zamanǵa saı dinı bilim deńgeılerin arttyryp, dástúrli qundylyqtardy saqtaý búgingi kúnniń basty máselesi.

---