InfoHub Logo

Júrek — adam men janýarlardyń qan aınalý júıesiniń ortalyq organy. Ol qandy arterıa júıesine aıdaıdy jáne onyń venalarǵa qaıtyp oralýyn qamtamasyz etedi. Omyrtqasyz janýarlardyń keıbir túrlerinde (býyltyq qurttarda, mollúskilerde, býynaıaqtylarda) júrek arqa jaǵynda ornalasqan, bir qarynsha jáne birneshe júrekshelerden turady. Barlyq omyrtqaly janýarlarda jáne adamda júrek deneniń keýde qýysynda ornalasqan.

Dóńgelekaýyzdylarda, balyqtarda júrek eki kameraly — bir júrekshe, bir qarynshadan turady. Júreksheniń qabyrǵasy juqalaý, al qarynshaniki — birshama qalyndaý keledi. Balyqtar júrekshesiniń mańynda vena qoltyǵy, al qarynshasynyń janynda arterıa konýsy (shemirshekti balyqtarda), al súıekti balyqtarda qolqa jýashyǵy bolady. Dóńgelekaýyzdylardyń, balyqtardyń júregi arqyly vena qany aǵyp ótedi, olardyń qan aınalymy bir sheńberden ǵana turady. Qosmekendilerdiń qurlyqta tirshilik etýine sáıkes júrek úsh kameraly (eki júrekshe, bir qarynsha), ári kosymsha kishi qan aınalym sheńberi (nemese ókpelik sheńber) paıda bolǵan. Baýyrymen jorǵalaýshylardyń da júregi úsh kameraly, biraq qarynshasy jartylaı juqa perde arqyly ekige bólingen. Tek qoltyraýynda júrek tolyq tórt kameradan (eki júrekshe, eki qarynsha) turady. Qustar men sútqorektilerdiń júregi tórt kameraly (eki júrekshe jáne eki qarynsha). Júrek, negizinen, ushyna qaraı qalyń bulshyk et arqyly eki bólimge bólingen jáne árbir bólimdegi kameralar ózara bir-birimen ǵana baılanysady. Olardyń júreginiń oń jaq bóliminen tek vena qany aǵyp ótetindikten venozdy bólim, al sol jaq jartysynan tek arterıa qany aǵatyndyqtan arterıaly bólim dep atalady.

Sútqorektilerdiń uryǵynyń damýy kezinde oń júrekshe men sol júreksheniń arasy sopaqsha tesik (botallov ózegi) arqyly baılanysyp turady, keıin urpaq dúnıege kelgen soń ol bitelip qalady. Adamnyń júregi, negizinen, keýde qýysynyń sol jaǵyn ala ornalasady, onyń 2/3 bóligi keýde qýysynyn sol jaǵynda, al 1/2 bóligi keýde qýysynyń oń jaǵynda ornalasady. Óte sırek jaǵdaıda júrektiń aýytqyp ornalasýy da kezdesedi. Adam júreginiń pishini konýsqa uqsas, onyń oń jaq jalpaqtaý kelgen bóligi — negizi, al sol jaqtaǵy súıir bóligi ushy dep atalady. Júrektin ushy sol jaqtaǵy 5-jup qabyrǵanyń shemirshekti shetine sáıkes keledi. Júrektiń syrtyndaǵy dáneker ulpadan turatyn qabyn — úlpershek (perıkard) dep ataıdy. Júrek úlpershektiń ishinde bos jatqandyqtan, erkin jıyrylyp bosańsıdy. Syrtyndaǵy kóldeneń saıshalar júreksheler men qarynshalardyn arasyn bólip turady. Júreksheler júrektiń negizi jaǵynda, qarynshalar ushy jaǵynda ornalasady. Júrekshelerdiń syrtynda qosymsha qulaqshalary bolady, keıde olardy sańyraýkulaq dep ataıdy. Júrek úsh qabattan turady. Syrtqy juka qabaty — epıkard, ortańǵy qalyń bulshyq etti qabaty — mıokard, al kameralardy astarlap jatqan juqa qabaty — endokard dep atalady.

Eresek adamdarda júrektiń salmaǵy 250 - 330 gramdaı, uzyndyǵy 10-15 sm, kóldeneńi 8-11 sm, qalyńdyǵy 6-8,5 sm. Shamamen júrektiń úlkendigi ár adamnyń óziniń jumǵan judyryǵyndaı bolady. Júrektiń qyzmeti júrekshe bulshyq eti men qarynsha bulshyq etiniń belgili bir yrǵaqpen kezektese jıyrylýy (sıstola) jáne bosańsýy (dıastola) arqyly atqarylady. Eń aldymen, júrekshe jıyrylyp, qandy bos qarynshaǵa ıteredi, oǵan 0,1 s ýakyt ketedi; ekinshi kezeńi — qarynshalardyń jıyrylýy (qan qolqa men ókpe arterıasyna ıteriledi), oǵan 0,3 s, al úshinshi kezeńi — júrekshelerdiń de, qarynshalardyń da bosańsýy (dıastolasy), muny jalpy paýza dep ataıdy, oǵan 0,4 s ýakyt ketedi. Júrektiń osyndaı jumysyna 0,8 s ýaqyt ketedi. Eresek adamnyń júregi mınýtyna 72-75 ret soǵady. Júrektiń jumysy qanmen birge keletin gormondar arqyly, sondaı-aq ózindegi shetki júıke júıesi arqyly rettelip otyrady.

Oqýǵa keńes beremiz:

Júrek aýrýlary

Júrek shamasyzdyǵy

Júrek qaǵysy buzylsa

Júrek aýrýynyń sebepshileri

Júrektiń ıshemıalyq syrqaty

Júrek aýrýy jóninde ne bilýimiz kerek?

Júrek tamyrlarynyń aterosklerozy

---