InfoHub Logo

Júrek-qan tamyrlarynyń aýrýlaryn adam densaýlyǵynyń birinshi jaýy dep ataıdy, óıtkeni basqa aýrýlarǵa qaraǵanda, budan adamdar ajalǵa kóbirek ushyraıdy. Mıokard ınfarkti – júrek-qan tamyrlary syrqattary ishinde eń qaterlisi. Kóptegen adamdar «ınfarkt bildirmeı júredi de, ýaqyty kelgende tarpa bas salady» degen pikir bar. Bul qate! Atalǵan dert óz úderisinde talaı sezikter týǵyzady, olardy ýaqytynda ańǵarý adamdy onyń azabynan da, ajaldan da qutqarady.

Infarkttiń sebepteri

Bizdiń denemizdiń qandaı aǵzasy, qandaı jasýshasy bolsa da qanmen jetkilikti mólsherde qamtamasyz etilgende ǵana úzdiksiz jumys isteıdi. Al júrek bulshyq eti qannyń mol kelip turýyn qajet etedi. Júrek bulshyq etin qorektendirip turatyn arterıalardyń ishinde bireýiniń sańylaýy ne tarylady, ne múlde bitelip qalady, sondyqtan onyń bul qoreqten qur qalǵan jeri jumsarady da, birte-birte bulshyq ettiń jıyrylý qabiletin tejeıtin tyrtyq paıda bolady. Júrektiń osyndaı zaqymdanýyn ınfarkt dep ataıdy.

Mıokard ınfarktiniń paıda bolýyndaǵy negizgi sebepterdiń biri – ateroskleroz. Munymen aýyrǵanda arterıalardyń qabyrǵalaryna maı sıaqty zat – holesterın, odan ári taǵy kálsı tuzdary óńezdep qalady. Tamyrlar qataıady, tarylady, birqalypty serpindiliginen aıyrylady. Aterosklerozdyń óńez túsken jerlerinde kóbinese jara paıda bolady, qan qoıylady. Uıyǵan qan, ıaǵnı trombylar tamyrlardy bitep tastaıdy da, júrek bulshyq etin qanmen qamtamasyz etý óreskel nasharlaıdy.

Bul aýrý qatty ashý-yza kernegende, qoryqqanda, qaljyrap sharshaǵanda jáne t.s.s. áserinen arterıalar edáýir tarylǵanda da tap beredi.

Infarkttiń belgileri qandaı?

Aýrý kóbinese oń nemese sol qolǵa, keıde sol jaq jaýyrynǵa zardabyn tıgizedi, júrek tusy qatty aýyrady da ustama bastalady. Júrek bulshyq etin qanmen jabdyqtaý buzylǵandyqtan, teri bozaryp ketedi, sýyq ter shyǵady, adam qatty entigedi.

Júrek talmasyna shaldyqqanda, adam ózine aıryqsha tynyshtyq kerek ekenin esten shyǵarmaýy qajet, oǵan mán bermese, zaqymdanǵan júrek qabyrǵasynyń jarylyp ketýi múmkin, ne onyń tompaıyp, anevrızma bolýy sózsiz.

Emniń qonýy adamnyń dárigerge qanshalyqty tez qaralýyna baılanysty. Eger aýrýdyń aldyn alsa, júrek qyzmetin tolyq qalpyna keltirýge bolady.

Infarkt bolǵan adamdy belgili bir mezgilde tyrp etkizbeı qoıý kerek degen pikir sońǵy kezge deıin bolyp keldi. Bul durys pa?

Qazirgi kezde ınfarkt bolǵan adamdy aýrýhanaǵa múmkindiginshe erterek ornalastyrý qajettiligi dáleldenip otyr, onda qazirgi zamanǵy emdeý ádisterin qoldanýǵa, meılinshe tynyshtyq saqtaýǵa, asqynyp ketýdiń aldyn alýǵa kóbirek múmkindik bolady. Eger dáriger ınfarkt qaterli dep sanamasa, naýqasty aýrý ustamasy basylǵan boıda kólikpen aýrýhanaǵa ákelý qajet.

Aýrýdan emdelýdiń negizgi kezeńderi men rejımi jaıly aýrý adam jáne onyń tóńiregindegiler ne bilgeni jón?

Dáriger aldymen aýrýdy basýǵa jáne qan aınalysynyń qatty buzylýyn toqtatýǵa áreket jasaıdy. Eger dáriniń kómegi bolmasa, súlik salady, júrek tusyna qysha qaǵazyn qoıady, basqa da túrli sharalar qoldanady. Alǵashqy eki-úsh apta boıy tósek ústinde qatty qımyldaýǵa bolmaıdy, tósekte eń kemi 4-6 apta, aýyr jaǵdaıda 2 aı jatýǵa týra keledi.

Árıne, shalqadan osylaısha uzaq jáne qybyr etpeı jatý óte qıyn. Biraq mundaı jaǵdaıdy biraz jeńildetetin amal bar. Eger aýrýdyń jaǵdaıy qolaıly bolsa, dáriger ekinshi, úshinshi aptaǵa qaraǵanda deneni shynyqtyryp, jattyǵý jasaýǵa ruqsat etedi.

Infarkt alǵan adam eńbek qabiletin saqtaı ala ma?

Ádette aýrýynan jazylǵan adamdar úsh-tórt aıdan keıin burynǵy jumystaryna oralady, biraq aýyr kúsh túsirmeıtin, júıke sharshatpaıtyn qyzmette bolýǵa tıis. Eger emdelip shyqqannan keıin de ınfarkt belgileri bolsa, stenokardıa ustamalary jıi bolyp tursa, naýqastyń ýaqytsha múgedektikke aýysqany jón.

Infarkt boldyrmaý úshin ne isteý kerek?

Budan saqtandyrý ateroskleroz ben stenokardıanyń aldyn alýǵa kelip tireledi. Birqalypty zattar almasýy buzylsa, holesterıni mol azyq-túlikti: jumyrtqanyń sary ýyzyn, maıdy, etti, et pen balyqtyń maıly ónimderin, baýyrdy, mal maılaryn tejegen durys. Sonymen qatar sorpa, kofe, qoıý shaı sıaqtylardan aýlaq bolǵan jón. Sútten, kókónisten daıarlanǵan tamaqtar men S vıtamıni mol sýsyndar óte-móte paıdaly.

S. H. Subhanberdın

---