Keńes Odaǵynyń Batyry Tólegen Toqtarovtyń týǵanyna 100 jyl!
Toqtarov (Tahtarov) Tólegen – ekinshi dúnıejúzilik soǵysqa qatysýshysy, qatardaǵy gvardıa jaýyngeri. Tólegen Toqtarov 1920 jyldyń 19 jeltoqsanynda Shyǵys Qazaqstan oblysy Ulan aýdany Qaraqudyq aýylynda dúnıege kelgen.
1941 jyldyń jeltoqsan aıynda Keńes áskeriqataryna qabyldanady. Aǵa leıtenant Solovevtiń rotasyna qabyldanady. Ol general Panfılov basqarǵan dańqty gvardıa dıvızıasynyń qatarynda shaıqasty. Jas sarbaz jaýyngerlik otbasyna tez kirdi, mashınany jaqsy ıgerdi. Kóp uzamaı rota da Tólegendi sypaıylyǵy, tapqyrlyǵy, batyldyǵy úshin súıip tyńdaıdy. Tólegen batyl da batyr qımyldap, rota jaýyngerlerin shabyttandyryp otyratyn. Avtomatshy T.Toqtarovtyń erlikteri týraly dańq búkil maıdanda dúr silkindi.
Uly Otan soǵysynyń batyry "Ómirdi jaqsy kórseń - ol úshin kúresýdi bil" degen uranmen el úshin, jer úshin óz ómirin qıdy. 1942 jyly 5 aqpanda erjúrek sarbaz Nagatkıno aýylyna alǵashqylardyń biri bolyp kirip, óz avtomatynan otpen 7 fashısi joıyp, ekeýin tutqynǵa aldy.
Tólegen zaýytqa týǵan jumys ujymyna oralýdy armandady, biraq jaý oǵy onyń ómirin qıdy."Ólimniń kózine tike qarańyz, jypylyqtamańyz. Ólim senen qorqady, sen jeńesiń" degen Tólegen nebári 22 jasynda dúnıeden ótedi. Qazaq halqynyń erjúrek uly 1942 jyly 10 aqpanda shaıqasta erlikpen qaza tapty. Bul kúni T. Toqtarov okopynajaý vzvody júrdi. Batyl jaýynger Keńes jaýyngeriniń joıqyn otyna tótep bere almaı, qaıtyp oralǵan, biraq kóp uzamaı qaıtadan shabýylǵa shyqqan barlyq jaýlaryn atyp tastady. Qyzyl ásker gvardıasynyń jaýyngeri Tólegen Toqtarov asqazanynan aýyr jaralandy, biraq atysty toqtatpady. Oq-dáriler taýsyldy. Toqtarov aýyr jaraqatyna qaramastan, jaýǵa ketti. Sońǵy kúshterin jıyp, jaýdy óltirip jatqanda basqa fashısiń oǵymen óltirildi...
Biz jáne bizdiń urpaqtarymyz halqymyzdyń, ár sarbazdyń jasaǵan ólmes erligin umytpaýymyz kerek. Soǵys-bul adamnyń eń úlken varvarızmi. Soǵys-bul qan, ashý-yza, jekkórýshilik. Jeńis nemese jeńilis úshin tólengen baǵa az emes.
Ý.M.Djoldybaeva Ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ-niń Qazaqstan tarıhy kafedrasynyń dosenti
S.Á.Áshim Ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ-niń Geografıa jáne tabıǵatty paıdalaný fakúltetiniń 1-kýrs stýdenti
You Might Also Like
-
Taldyqorǵan qalasynda jaqynda qoǵamdyq kólik qurylymy jaqsartyldy, birneshe jyl buryn smart aıaldamalar salynǵan bolatyn, endi avtobýstarda jol júrý tólemderin qabyldaýdyń zamanaýı júıesi ornatyldy.
-
Qatar-qatar ornalasqan temir qursaýdaǵy jylqynyń tirshiligi bir qalypty ótip jatady. Qoldan bergen qunarly azyqtan dılanǵan, qońdanǵan janýarlar tordaǵy arystandaı áser etedi. Aýyq-aýyq typyrshyp, sha...
