Kómirtek atomynyń elektrondyq qurylysynyń erekshelikteri. Gıbrıdtený jáne gıbrıdtengen orbıtaldar
Kómirtek atomynyń elektrondyq qurylysynyń erekshelikteri. Gıbrıdtený jáne gıbrıdtengen orbıtaldar.
Hımıa 11 synyp
Bilimdilik maqsaty, damytýshylyq, tárbıelik: Oqýshylarǵa kómirtek atomynyń elektrondyq qurylysynyń erekshelikteri, gıbrıdtený, gıbrıdtengen orbıtaldar týraly bilimdi qalyptastyrý;
túsindirý biliktiligi men daǵdylaryn jetildirý, kóńil aýdarý, eske saqtaý qabiletterin damytý;
sabaq ýaqytyn baǵalaýǵa úıretý, eńbekqorlyqqa jáne pánge qyzyǵýshylyǵyn arttyrý.
Sabaq tıpi: Aralas sabaq
Sabaq ótkizilý túri: kitappen ózdik jumys, oryndaý, kestemen jumys, muǵalimniń túsindirýi, kitappen ózdik jumys, Sokrattyq semınar, djıgso ádisi
Quraldar men reaktıvter: Kitap, dápter, ınteraktıvti taqta, DDT - 2, kómirtek atomynyń qurylysy
Uıymdastyrý
kezeńi: (Sabaqtyń maqsaty men kezeńderin anyqtaý.)
- sabaqta qalypty jumys isteýge múmkindik jasaý;
- oqýshylardy psıhologıalyq daıyndaý.
Amandasý. Oqýshylardyń sabaqqa daıyndyǵyn tekserý. Oqýshylardyń kóńilin sabaqqa aýdarý. Sabaqtyń jalpy maqsatyn ashý, ony ótkizý josparyn kórsetý.
Úı tapsyrmasyn tekserý kezeńi: Sabaqtyń bilimdilik maqsaty:
- úı tapsyrmasynyń durys, tolyq oryndalǵanyn tekserý;
- bilimderindegi ketken kemshilikterdi, tapsyrma oryndaý barysynda qıyndyqtardy anyqtaý;
- ketken kemshilikterdi joıý.
Aınalym boıynsha jattyǵý tekserý.
Oqýshylardy bilimdi, sanaly jáne belsendi túrde meńgerýge daıyndaý kezeńi: 1. Sabaq taqyrybyn habarlaý. Oqýshylarmen birige otyryp sabaq maqsatyn aıqyndaý.
Jańa materıaldy oqyp úırenýdiń praktıkalyq qajettiligin kórsetý. Oqýshylardyń aldyna oqý problemasyn qoıý. Bilimdi jańǵyrtý. (Aktýalızasıa )
Bilimdilik mindetteri:.
- oqýshylardyń bilim alýǵa degen ynta - yqylasyn jumyldyrý.
- oqýshylardy bilim alýdyń maqsattaryn anyqtaýǵa;
- oqýshylardyń materıaldy bir mezgilde qabyldaýy, oı qorytyndylaryn jasaýy, jalpylaı jáne júıeleı bilýi.
2. Oqytý problemalary:
3. Bilimdi jańǵyrtý:
Frontaldy áńgimelesý:
OQQT negizgi qaǵıdalary qandaı.
OQQT negizgi qaǵıdalaryn dálelde.
Jańa sabaqty túsindirý kezeńderi:
Bilimdilik mindetteri:
Berilgen materıaldy oqýshylardyń qabyldaýyn este saqtaýyn qamtamasyz etý;
- oqýshylardyń bilimdi qabyldaýyna, alǵan bilimnen qorytyndy shyǵarýǵa, júıeleýge qajetti túrli ádis – tásilderdi úıretý;
- oqýshylardyń bilimdi qaıta jańǵyrtý ádisterin qabyldaýy; berilgen oqý materıalyn óz betinshe uǵynýǵa, túsinikterdi, zańdardy, anyqtamalardy fılosofıalyq turǵydan túsinýge kómek jasaý.
1. Muǵalimniń túsindirýi:
Suraqtar:
1. Kómirtek atomynyń zarády qandaı? Pj elementtiń rettik nómiri 6 - ǵa teń bolǵandyqtan, ıadro zarády da altyǵa teń.
2. Kómirtek atomynyń ıadrosyndaǵy qansha proton sany neshege teń? Proton sany PJ elementtiń rettik nómiri 6 - ǵa teń bolǵandyqtan 6 bolady.
3. Kómirtek atomynda qansha elektron bar?
4. Kómirtek atomynda qansha energetıkalyq deńgeı bar?
5. Syrtqy deńgeıdegi elektron sany qandaı?
6. Orbıtal degen ne?
7. Elektrondyq orbıtaldyń qandaı formalaryn bilesińder?
8. Qandaıorbıtaldar jáne onyń qanshaýy kómirtek atomynyń syrtqy elektrondyq deńgeıin quraıdy?
Kómirtek atomy organıkalyq qosylystarda ylǵı tórt valentti. Ol úshin hımıalyq baılanys túzgende atom qozǵan kúıge kóship,,
2 s - elektronnyń bireýi 2 - r orbıtalǵa aýysýy qajet.
Suraqtar: (Sokrattyq semınar)
Metannyń qurylysy qandaı?
1. Metan molekýlasynda qansha hımıalyq baılanys bar?
2. S - N qandaı baılanys tıpi qandaı?
3. Bul baılanystar qandaı tıpke jatady?
4. Kómirtek - sýtek arasynda baılanys qandaı tıpti orbıtaldardyń búrkesýi arqyly túziledi?
Úsh baılanys kómirtek atomynyń r - orbıtali jáne sýtek atomynyń s - orbıtaliniń búrkesýi, al tórtinshi baılanys eki s - orbıtaldiń búrkesýi arqyly túziledi. Iaǵnı bul jaǵdaıda S - N baılanystyń bireýi basqa úsh baılanystan ereksheligi bolady: energıasy, baılanys uzyndyǵy, baǵyttalýy. Jańa zertteýler metan molekýlasyndaǵy baılanystyń barlyǵy birdeı ekendigin dáleldedi. Nege? Bul jaǵdaıdy túsindirý úshin, gıbrıdtelý teorıasy degen gıpoteza usynyldy Metandaǵy barlyq baılanystar birdeı, onda olar kómirtek atomynyń birdeı orbıtaldarynan túzilgen dep boljam jasaýǵa bolady. Biraq bul orbıtaldar bir - birinen aıqyn erekshelenedi. Iaǵnı, kómirtek atomynda bundaı formadaǵy orbıtaldar joq, olardyń energıasy, formasy birdeı bolýy kerek. Bul qubylysty gıbrıdtelý dep ataımyz.
*Gıbrıdtelgende orbıtaldarsany ózgermeıdi, ıaǵnı birs - orbıtalb jáne úsh r - orbıtaldan jańa tórt baılanys túziledi;
* árbir orbıtalda jańa forma túzilgende juptaspaǵan bir elektronnan qalady, osylardyń esebinen tórt S - N baılanysy túziledi.
Gıbrıdtelgende orbıtaldardyń pishini gantel tárizdi, biraq ártúrli sferaly.
Gıbrıdtelgen orbıtaldardyń keńistik osterinde ornalasýy.
Gıbrıdtelgen orbıtaldar bir - birinen barynsha qashyqtyqta ornalasýǵa tyrysady, bunda oster arasyndaǵy burysh
109 28, al osterdiń ózderi tetraedr tóbesine qaraı baǵyttalady.
Batys Qazaqstan oblysy, Kaztalov aýdany,
Qarasý OJBBM - niń hımıa páni muǵalimi
Dosatova Quralaı Qydyrqyzy
Tolyq nusqasyn júkteý
Hımıa 11 synyp
Bilimdilik maqsaty, damytýshylyq, tárbıelik: Oqýshylarǵa kómirtek atomynyń elektrondyq qurylysynyń erekshelikteri, gıbrıdtený, gıbrıdtengen orbıtaldar týraly bilimdi qalyptastyrý;
túsindirý biliktiligi men daǵdylaryn jetildirý, kóńil aýdarý, eske saqtaý qabiletterin damytý;
sabaq ýaqytyn baǵalaýǵa úıretý, eńbekqorlyqqa jáne pánge qyzyǵýshylyǵyn arttyrý.
Sabaq tıpi: Aralas sabaq
Sabaq ótkizilý túri: kitappen ózdik jumys, oryndaý, kestemen jumys, muǵalimniń túsindirýi, kitappen ózdik jumys, Sokrattyq semınar, djıgso ádisi
Quraldar men reaktıvter: Kitap, dápter, ınteraktıvti taqta, DDT - 2, kómirtek atomynyń qurylysy
Uıymdastyrý
kezeńi: (Sabaqtyń maqsaty men kezeńderin anyqtaý.)
- sabaqta qalypty jumys isteýge múmkindik jasaý;
- oqýshylardy psıhologıalyq daıyndaý.
Amandasý. Oqýshylardyń sabaqqa daıyndyǵyn tekserý. Oqýshylardyń kóńilin sabaqqa aýdarý. Sabaqtyń jalpy maqsatyn ashý, ony ótkizý josparyn kórsetý.
Úı tapsyrmasyn tekserý kezeńi: Sabaqtyń bilimdilik maqsaty:
- úı tapsyrmasynyń durys, tolyq oryndalǵanyn tekserý;
- bilimderindegi ketken kemshilikterdi, tapsyrma oryndaý barysynda qıyndyqtardy anyqtaý;
- ketken kemshilikterdi joıý.
Aınalym boıynsha jattyǵý tekserý.
Oqýshylardy bilimdi, sanaly jáne belsendi túrde meńgerýge daıyndaý kezeńi: 1. Sabaq taqyrybyn habarlaý. Oqýshylarmen birige otyryp sabaq maqsatyn aıqyndaý.
Jańa materıaldy oqyp úırenýdiń praktıkalyq qajettiligin kórsetý. Oqýshylardyń aldyna oqý problemasyn qoıý. Bilimdi jańǵyrtý. (Aktýalızasıa )
Bilimdilik mindetteri:.
- oqýshylardyń bilim alýǵa degen ynta - yqylasyn jumyldyrý.
- oqýshylardy bilim alýdyń maqsattaryn anyqtaýǵa;
- oqýshylardyń materıaldy bir mezgilde qabyldaýy, oı qorytyndylaryn jasaýy, jalpylaı jáne júıeleı bilýi.
2. Oqytý problemalary:
3. Bilimdi jańǵyrtý:
Frontaldy áńgimelesý:
OQQT negizgi qaǵıdalary qandaı.
OQQT negizgi qaǵıdalaryn dálelde.
Jańa sabaqty túsindirý kezeńderi:
Bilimdilik mindetteri:
Berilgen materıaldy oqýshylardyń qabyldaýyn este saqtaýyn qamtamasyz etý;
- oqýshylardyń bilimdi qabyldaýyna, alǵan bilimnen qorytyndy shyǵarýǵa, júıeleýge qajetti túrli ádis – tásilderdi úıretý;
- oqýshylardyń bilimdi qaıta jańǵyrtý ádisterin qabyldaýy; berilgen oqý materıalyn óz betinshe uǵynýǵa, túsinikterdi, zańdardy, anyqtamalardy fılosofıalyq turǵydan túsinýge kómek jasaý.
1. Muǵalimniń túsindirýi:
Suraqtar:
1. Kómirtek atomynyń zarády qandaı? Pj elementtiń rettik nómiri 6 - ǵa teń bolǵandyqtan, ıadro zarády da altyǵa teń.
2. Kómirtek atomynyń ıadrosyndaǵy qansha proton sany neshege teń? Proton sany PJ elementtiń rettik nómiri 6 - ǵa teń bolǵandyqtan 6 bolady.
3. Kómirtek atomynda qansha elektron bar?
4. Kómirtek atomynda qansha energetıkalyq deńgeı bar?
5. Syrtqy deńgeıdegi elektron sany qandaı?
6. Orbıtal degen ne?
7. Elektrondyq orbıtaldyń qandaı formalaryn bilesińder?
8. Qandaıorbıtaldar jáne onyń qanshaýy kómirtek atomynyń syrtqy elektrondyq deńgeıin quraıdy?
Kómirtek atomy organıkalyq qosylystarda ylǵı tórt valentti. Ol úshin hımıalyq baılanys túzgende atom qozǵan kúıge kóship,,
2 s - elektronnyń bireýi 2 - r orbıtalǵa aýysýy qajet.
Suraqtar: (Sokrattyq semınar)
Metannyń qurylysy qandaı?
1. Metan molekýlasynda qansha hımıalyq baılanys bar?
2. S - N qandaı baılanys tıpi qandaı?
3. Bul baılanystar qandaı tıpke jatady?
4. Kómirtek - sýtek arasynda baılanys qandaı tıpti orbıtaldardyń búrkesýi arqyly túziledi?
Úsh baılanys kómirtek atomynyń r - orbıtali jáne sýtek atomynyń s - orbıtaliniń búrkesýi, al tórtinshi baılanys eki s - orbıtaldiń búrkesýi arqyly túziledi. Iaǵnı bul jaǵdaıda S - N baılanystyń bireýi basqa úsh baılanystan ereksheligi bolady: energıasy, baılanys uzyndyǵy, baǵyttalýy. Jańa zertteýler metan molekýlasyndaǵy baılanystyń barlyǵy birdeı ekendigin dáleldedi. Nege? Bul jaǵdaıdy túsindirý úshin, gıbrıdtelý teorıasy degen gıpoteza usynyldy Metandaǵy barlyq baılanystar birdeı, onda olar kómirtek atomynyń birdeı orbıtaldarynan túzilgen dep boljam jasaýǵa bolady. Biraq bul orbıtaldar bir - birinen aıqyn erekshelenedi. Iaǵnı, kómirtek atomynda bundaı formadaǵy orbıtaldar joq, olardyń energıasy, formasy birdeı bolýy kerek. Bul qubylysty gıbrıdtelý dep ataımyz.
*Gıbrıdtelgende orbıtaldarsany ózgermeıdi, ıaǵnı birs - orbıtalb jáne úsh r - orbıtaldan jańa tórt baılanys túziledi;
* árbir orbıtalda jańa forma túzilgende juptaspaǵan bir elektronnan qalady, osylardyń esebinen tórt S - N baılanysy túziledi.
Gıbrıdtelgende orbıtaldardyń pishini gantel tárizdi, biraq ártúrli sferaly.
Gıbrıdtelgen orbıtaldardyń keńistik osterinde ornalasýy.
Gıbrıdtelgen orbıtaldar bir - birinen barynsha qashyqtyqta ornalasýǵa tyrysady, bunda oster arasyndaǵy burysh
109 28, al osterdiń ózderi tetraedr tóbesine qaraı baǵyttalady.
Batys Qazaqstan oblysy, Kaztalov aýdany,
Qarasý OJBBM - niń hımıa páni muǵalimi
Dosatova Quralaı Qydyrqyzy
Tolyq nusqasyn júkteý
You Might Also Like
