InfoHub Logo

— Áı, nemene, kórmegeli talaı zaman boldy ǵoı, men ábden mezi qylǵan jandaı nege qashqalaqtaısyń? Qoıshy ári tipti, minezi aýyr degen saıyn qaıtedi-eı, — dep Sánimgúl áńgimege qanyǵa almaı, qany qaınaýǵa shaq tur. Onyń myljyńyna qulaq quryshyn qandyryp, rahattana tyńdaıtyn degbir qaıda. Baǵıla qarlyǵyńqy qońyr daýsymen óz otbasynyń jaǵdaıyna qysqasha ǵana toqtalyp ótken. Úsh balasynyń úsheýi de osy qalanyń ár jerinde bólek-bólek kún keshýde. Bireýden ilgeri, bireýden keıin degendeı, zamana aǵymyna ilesken qalyptary bar.

— E, úıde shalyń ekeýiń ǵana ekensińder ǵoı, áı, rahat senderdiki eken ǵoı, — dep Sánimgúl osynaý shaǵyn maǵlumattan tereń maǵyna taýyp ala qoıdy.

— Oı, Sánimgúl-aı, sen de aıtady ekensiń. Áńgime sol shalda bolyp tur emes pe.

— Shalda deıdi? Pensıaǵa shyǵyp alǵasyn, jatqan shyǵar sháljıip... aspanǵa shyrt-shyrt túkirip qoıyp...

— Syrqattanyp... bolnısaǵa da jatyp shyqty... sonyń kóńil-kúıine qarap, jaǵdaıyn jasap... ájeptáýir syrqattanyp qalǵany...

Sánimgúldiń sanaýly syılas adamdarynyń biri — osy Baǵılanyń jubaıy Ojarbek. Tipti eski qurbysy myna Baǵılaǵa qaraǵanda sol kisimen sózi jarasyp, ázili astasyp jatýshy edi. Syrqatynyń jaıyn táptishteı surap aldy da:

— Áı, saǵan erkelegeni shyǵar... ýaıym qylyp turǵanyń sol ma sonda? — dedi.

Eki áıeldiń basy qosylsa, buzaý emizetin-aq jaǵdaı. Biraq qurbysynyń qulyqsyzdaý túrin kórip, Sánimgúl budan ári jibi túzý áńgimeniń shyqpaıtynyn shamalaı bastady. Entigin basyp, kórshi qurbysynan basyna bostandyǵyn qaıyryp alǵannan keıin Baǵıla tyńaıyp qalǵandaı ornynan lyp etip qozǵala berdi.

Esikti tyqyryn bildirmeı óz kiltimen ashqany — qońyraý bezildetip, úıdegi aýrý kisini qorqytyp almaý. Qolyndaǵy zattaryn qoıyp, qysqa paltosyn da sheship úlgergen. Tórgi bólmeden emis-emis jetken úndi osydan keıin baryp bir-aq estidi. Kózderimen kireberisti tinte sholyp ótkenimen, úıge kirgen bógde adamnyn belgisi baıqalmaıdy. «Sonda bul Ojarbek... kimmen sóılesip jatyr eken?».

— ... Jatqanym sol... Iá... Iá.. Árıne, árıne... Joq, qashyp júrgenim joq, prosedýraǵa ýaqytynda barmasa bolmaıdy ǵoı. Kezdesemiz deımin... Sál shydasańshy. Iá, túsinem ǵoı.

Qulaǵyna jetken osynaý úzik-úzik sózderdiń basyn biriktirip, maǵynasyna kóz júgirtý kerektigi Baǵılanyń qaperine de kelgen joq. Esikten qarasa, kúıeýi tereze aldynda dalaǵa qarap sóılesip tur. Telefon trýbkasyn qulaǵyna japsyryp, taltaıyńqyrap turǵan túri ózi kúnde kórip júrgen Ojarbekten basqasha. «Tfá, tfá, — dep Baǵıla onyń osy qalpyna qýanyp ketip, — saqaıyp qalǵan sıaqty... Endi uzamaı jazylyp ta keter. Áneýgúnnen bergi em-domnyń shıpasy tıgeni ǵoı». Sóıtti de, as úıge qaraı burylyp, kúndelikti kúıbeń tirligine kirisip ketti. Sálden keıin qaıtyp kelip qarasa, kúıeýi kópten meken etip alǵan menshikti qońyr dıvanyna qaıta qısaıǵan eken.

— Oıbaı-aý, neǵyp jata qaldyń? Jańa ǵana sańqyldaı sóılep, keńkildeı kúlgeniń jaqsy edi. Dáý de bolsa ana Álekeń shyǵar seni ornyńnan julyp alǵan.

— Iá, ıá... Sol, bilesiń ǵoı ony... Eriksiz kúldiredi. Qalaı turyp ketkenimdi ózim de baıqamappyn, — dedi Ojarbek jeńdi bilegimen shekesin jaýyp.

Baǵılanyń kúıeýi jastaıynan salmaqty, árbir sózin ekshep sóıleıtin, ústi-basy qashan da muntazdaı, bir kirpıaz jan. Júrgen ortasynda jarqyrap kózge túspese de, kórgen adamyna birsydyrǵy táýir áser qaldyrady. Bir kórgende zıaly, sypaıy, tipti ǵulama jan sekildi bolyp tanylatyny da bar. Alaıda kóp ýaqyt boıy aralasyp, karym-qatynas jasaı kele, bul kisiniń sol mólsherli shekten ári shyqpaıtyn, birkelki qońyrqaı tirliktiń ǵana adamy ekenine kózińiz jetedi. Tapsyrylǵan sharýasyna tyndyrymdy bolǵanymen, óz tarapynan «Sóıte qoıaıyq» dep ynta kórsetetin kezi sırek, bálkim joq ta bolýy. Óziniń jumystaǵy qyzmetin osyndaı qalypta tıanaqty atqara júrip, bir kúni aıaq astynan lyp etip zeınetkerlikke shyqty da ketti.

«Bul Ojarbek ómiriniń kelesi asýynan asypty, qoly bosapty... Endi aspanǵa shyrt-shyrt túkirip, shalqasynan jatqan shyǵar... Baryp kóńilin kótere qoıaıyqshy», — dep jatqan adam sırek. Anda-sanda telefon soǵyp, ózinshe tekseris jasap qoıatyn qurdasy Álekeń ǵana. Zeınetkerlikke shyǵý ózine aýyr soǵyp ketti me, sozbalaqtap aýryp júrip, bir kúni uzynnan bir-aq tústi. Sodan beri Baǵılanyń da kúıbeńi kóbeıip, ýaıymy molaıǵan.

Sońǵy kúnderi baıqaǵany — osy Ojarbektiń telefonmen sóıleskish bolyp alǵandyǵy. Onyń sózine qulaq túrip, mán berip jatqan Baǵıla joq. Tek anda-sanda sóz arasynan: «Iá, sóıteıik, jolyǵaıyq... Búgin emes, erteń...» — degen sıaqty sózderdi tergishtep qalatyny bar. Oǵan nazar aýdaratyny álgindeı ádepti ári naqty áńgimeler Ojarbektiń sóz sóıleý mánerine saı kele bermeıdi. Bir-eki márte:

— Seniń osy telefonmen sóılese beretiniń kim? — dep surap qoıǵany bar edi, estigen jaýaby tıanaǵy joq, býaldyrlaý bolyp shyqty. Bundaıda

kúmándi nárseni kereginshe indetip, kóz aldyndaǵy tumanyn aıyqtyrǵansha tynym tappaıtyn beımaza áıeliń Baǵıla emes. Kómeıine syǵalap kelip turyp alǵan jińishke kúdikti syrtyna shyǵarmastan, súlesoqtaý júrip jatqan.

Bir kúni tús áletinde kózi ilinip ketken eken, syrt ete qalǵan syrtqy esiktiń dybysynan oıandy. Baspalap qarap, bólmesine bas suqsa, Ojarbektiń orny oısyrap jatyr. Úsh bólmeli úıdi adaqtap shyǵý qanshalyqty bir qıyn sharýa deısiń. Aýyr denesin asyǵystaý qozǵap, aýla jaqqa qaraıtyn terezege umtylǵan. İri paneldi úı bolǵanymen, lıftiniń gýildep júrip-turǵany estilip jatady. Altynshy qabattan tómen qaraı telmirip uzaq kútip turýdyń reti kelgen joq. Dóńgelek sýsar bórikti, etek-jeńi qaıyp tigilgen qońyr tondy tóbesinen tónip turyp-aq tanydy. Asyqpaı basatyn óziniń máneri. Aqyryn aıańdaǵan kúıi kórshi úıdiń qabatynda turǵan jeńil aq mashınaǵa qaraı bettedi. Ony aınalyp ótti de... sol mashınanyń aldyńǵy esigin asha berdi. Jyly kıingen zeınetkerdi sylp etkizip jutyp qoıǵan aq mashına dybysyn da, tútinin de shyǵarmastan, qaıqaıyp alyp jónele bergeni.

Bul túsiniksiz júristiń mánisin ashýǵa talpynystyń jasalǵany keshkisin ǵana. Baǵılanyń aýzynan shyǵýǵa tıisti:

— Baǵana qaıda bardyń?.. Ana mashına kimdiki?.. Aýyryp júrip, kóshege shyǵyp ketkeniń ne?.. Maǵan neǵyp aıta salmadyń?.. — degen sıaqty tizilgen suraqtardyń jumbaq sheshimi taban astynda tabyla qaldy dep aıtýǵa bolmaıdy. Áıteýir quıryǵyn ustatpaı, buldyratqan bir áńgime. Tek sońǵy suraqtyń ǵana mánisine ózinshe qanaǵattanǵan boldy.

— «Qaı bir jetisip júr deısiń. Baıǵus ábden sharshady ǵoı, kishkene myzǵyp alsynshy. Mazalamaı-aq ózim kete bereıin» degenim ǵoı baıaǵy, — dedi Ojarbek. Degenmen erli-zaıypty ekeýiniń arasynda buryn-sońdy bola bermeıtin bir qupıalaý qubylystyń oryn alǵany kúmánsiz edi. Minezi aýyr Ojarbekten tıanaqty jaýap estýdiń qıyn bop qalǵany óz aldyna, álgi túsiniksiz telefon qońyraýy úıdegi alańsyz ahýaldyń etegin jelpildetip jibergendeı.

Ojarbektiń ornyn sıpap qalýdyń bul basy ǵana eken. Birer kúnnen keıin páterdiń esigin bappen ashyp kirgen Baǵıla jetimsirep ıesiz qalǵan bos dıvandy taǵy kórdi. Jantalasyp uıaly telefonyna qaraı umtyldy. İle-shala dyńyldaǵan mýzyka úniniń estilgen jaǵy —Ojarbektiń bólmesi. Ádette janynan tastamaıtyn baılanys quralyn kúıeýi bul joly stolyna qaldyryp ketipti.

...Esikten entige kirgen adamnyń bet pishinine ájeptáýir baıyppen barlaı qarap, qozǵalmastan biraz turyp qalypty. Ájim torlaǵan aqqubalaý betiniń eki ushy sál-pál qyzaryńqy tartaqandaı. «Aıaz shymshyǵan bolar», — dep oılaǵan Baǵıla artyq til qatpastan, kúıeýiniń jyly tonyn julmalamaı, bıpazdaı sheshti. Bátińkesiniń baýyn erkin aǵytsyn dep as úıden tabýretkany da alyp bergen. Janasa berip, baıqap qaldy — ózinen jeńil hosh ıis lekıtin sıaqty. «Ana joly balalary syıǵa tartqan sheteldik átirdi paıdalanǵan eken ǵoı», — dedi taǵy da Baǵıla. Biraq oılarynyń eshqaısysyn syrtqa shyǵarmaı, ishinen ǵana túıdi.

Qansha aıtqanmen mindeti emes pe, «Qaıda boldyń?..» degen syńaıdaǵy kezekti suraqty synalap qoıǵan bolyp edi, taǵy da kóńil tushytar tıanaqty jaýap estı alsashy. Estimese eshteńe etpes, kúıeýiniń qaıda bolǵanyn qazbalap, mazalaı beretin adamyń Baǵıla emes. Óziniń aýrýdan turǵany keshe ǵana, onyń ústine júrgen-turǵanyn tizbelep baıan qylý qashannan beri ádetinde bolýshy edi, Ojarbektiń de jaýapqa qandyryp jatqany shamaly. Tipti jas keziniń ózinde áńgimege jarytyp, aıyzyn qandyrý jaǵyna joq edi ǵoı. «Apama jezdem saı» degendeı, ekeýiniń osyndaı qarym-qatynasynan kóldeneń adam tosyn óreskeldik taba almas edi. Tek sóz dese, janyp túsetin, ósek dese, órtenip kete jazdaıtyn Sánimgúl bolmasa.

Bir kúni shyr ete túsken telefonnyń tutqasyn kóterýdiń reti kelip qaldy. Sol-aq eken, oqyp jatqan gazetin tastaı salyp, Ojarbek te oqys qımylmen ornynan tura bergen. Biraq áńgimeni áıeli bastap qoıǵannan soń, dymy quryǵan adamnyń keıpimen ne túregelgen emes, ne otyrǵan emes, bir qyzyqty qalypta erbıińkirep tura berdi. Sál-pál jypylyq qaqqan qysyqtaý kózderi — Baǵılanyń júzinde.

Ar jaǵyndaǵy Sánimgúl eken. Qashan da qamshy saldyrmaıtyn jorǵalyǵyna basyp, saırap ala jónelsin. Aldymen ózi biletin adamdardyń bárin tizbelep, barly-joqty jańalyqty jezdeı qaqtady. Tek áńgimesiniń sońynda ǵana sóz arasy qyp:

— Nemene, Ojarbekke máshıne jaldaǵasyńdar ma? Bir aq «Mersedeske» minip alyp, qaıqaıyp bara jatady ǵoı. Aıyna qansha alady anaý shopyrlaryń? — dep tosyn áńgimeniń shetin shyǵara qoıǵany. Tosyn emes-aý, Baǵılanyń kókeıinde kópten túıtkilge aınalǵan, ózi úshin shetin másele.

Óziniń ótkendegi kórgenin Sánimgúldiń aıtqanymen tuzdyqtap alyp, Baǵıla sol kúni keshkisin generalnyı shabýyldy bastap kep jibersin. Qanshama olaı-bulaı bultaqtaǵanymen, Ojarbektiń barar jeri, basar taýy qalmaǵan sıaqtandy. Sóziniń aıaǵyn jutyp, kúmiljip kelip, aqyr sońynda:

— Iá, baramyn... — dep kelip bir toqtady.

— Bılárdta tanysqan jigitter ǵoı, máshına jibergen soń barmaý uıat, — dep taǵy bir tynys jasady.

— Seniń de qaıbir jetisken densaýlyǵyń bar, mazasy ketpesin, aýyryp qalmasyn dep ádeıi aıtpaı júr edim, — dep kelip, sóziniń sońyn nanymdy ýájben túıindegen syńaı tanytty. İshteı tolyq qanaǵattanbaı qalǵanymen, áńgimeni ári qaraı indetip, naqty jaýap alýdyń retin keltire almaǵan Baǵılanyń tergeýi osymen tamamdaldy. Ekeýi budan ári kóńildi alańdatatyn eshteńe bolmaǵandaı sóz aýanyn basqa taqyrypka bura bergen.

Sonan kóp uzamaı-aq óz kózimen kórdi. Baıaǵy aq avtomobıl ótken jolǵy ornynda tur eken. Qıǵashtaı júrip óte bere, eleýsizdeý ǵana kóz qıyǵyn saldy. Mashınadaǵy otyrǵan adam jalǵyz. Janasalaı kelip, kóz sala qarady da, jany túrshigip ketti. Rúldegi adam -tap-tuınaqtaı bop kıinip alǵan... jas áıel. Kirpikterin sırek qaǵyp, aldyna qaraǵan kúıi beı-jaı otyr. Odan ary júz toqtata úńilýge Baǵılanyń dáti barmady. Júregi qurǵyr atqalaqtap, keýde tusyn tepkilep barady. Kóz aldy eptep tumandanyp ketken sıaqty ma?

Bir kezde qarasa, jańaǵy kelgen jaǵyna qaraı keri burylyp alypty. Oqshaýlaý jerde turyp kútpekshi. Sonan ne kerek, uzaq zaryqtyrǵan joq. Podezden ózine meılinshe tanys dóńgelek bórikti, qońyr tondy adam salmaqpen basyp shyǵa berdi. Ol da baıaǵysynsha jan-jaǵyna kóz salmastan, aýyrlaý qozǵalsa da, aıaqtaryn nyq basyp, mashınanyń aldyńǵy jaǵyn aınala berdi. Jas keptelip úlgirgen kózderine jeńin aparyp, kúıbijiktep qaıtadan qaraımyn degenshe... aq mashına lezde ǵaıyp boldy. Tipti ornynda tútini de, tútinniń ıisi de qalǵan joq.

Páterge kirgesin, ádettegisindeı syrt kıimine jarmaspastan, sylq etip oryndyqqa otyra ketti. Kórgenine kóńildiń kók dónenin jetkize almaı, baıypty bir nárseni tıanaq ete almaı, meń-zeń. Oı deıtin oı shirkinniń ózi mańaıynan quıynperen bolyp bezip ketkendeı.

Sonda bul ne jumbaq?.. Joldastarynyń jiberip júrgen shoferi jańaǵy jas áıel bolǵany ma? Álde búgin onysy aýyryp qalyp, jańaǵy urǵashyny rúlge otyrǵyzyp qoıa berdi me eken? Jan-jaqtan qamalaǵan qalyń oıdy qalaı qýalasa da, sary masadaı býyp, seıiler emes. Telefon tutqasyn kóterip, Álekeńdi izdedi. Joq, eshqandaı bılárdtan habary joq bolyp shyqty. Ana bir Erǵazy degen joldasy karta bolmasa, bılárdtyń aýylyna qońsy qona almaıtyn kisi kórinedi. Odan keıin Erbol, Nıazbek... Bılárdqa qatysy bar osy sońǵysy ǵana eken. Biraq aq mashınanyń jaǵdaıyn múlde estimegen.

Qansha ustamdy bolǵanymen, zaty áıel emes pe, kúıeýi kózine qalaı kórindi, solaı silkileýge kiristi. Shaıpaýlyǵy da, adýyndylyǵy da ólsheýli adamǵa qıyn eken, dármensiz áıeldiń áljýazdaý yzyńy deńgeıinen asa alǵan joq. Jigeri de, tegeýirini de jetpegesin, kórgen kúniń osy da. Qaýqary shybyn shaqqandaı ǵana ásersiz urys.

Degenimen Ojarbektiń betpaqtyǵy shamaly ǵoı. Kóptegen erkekterdeı bir moıyn dúleı de emes, áperbaqandyq degennen áý bastan ada. Alǵashqysynda bet baqtyrmaı, basyn ala qashqan sıaqty kóringenimen, ekeýara kıkiljiń sál báseńsip, páter ishin lezde aýyr únsizdik meńdep aldy. Sonyń ózi shıryqqan júıkeni odan ári juqartyp, tózimińe temir qarı bastaǵandaı. Bir kezde óz bólmesinen Ojarbek babymen adymdap, as úıge oraldy. Qaıdan tapqany belgisiz, bir ýys shekildeýikti aldyna qoıyp, terezege qarap shaǵyp otyrǵan Baǵıla selt etken joq. Kúıeýiniń qasyna kelgenin, tynysy jıilep, entige dem alǵanyn sezse de, moıyn burmady. Ózi keldi degen sóz — shyndyǵyn aıtýǵa qam jasady degen nyshan ǵoı. Qandaı jaǵdaıda da eshteńeni moıyndamaı, ishten tirep jatyp alatyn betpaqtyǵy joq kisi.

Amal ne, keshegi-búgingi kúdigi shyndyqqa aınalýǵa shaq qaldy. Rúldegi jas áıel men Ojarbektiń arasynda... jasyryn qarym-qatynastyń bary ras eken. «Aramyzda bálendeı eshteńe joq. Biraq... Solaı boldy. Renjimessiń oǵan» degen sıaqty súıeısaldy bulyńǵyrlaý sózdermen ashshy shyndyqtyń beti eptep ashyla bastady.

Ary qaraı áńgimeni tereńdete túsýdiń qajeti shamaly sıaqty. Óz oıymen ózi alysyp, qasyndaǵy adamnan oqshaýlana berdi. Iá, solaı-aq deıik, zeınetker kúıeýi jańaǵy kelinshekpen (múmkin, qyz shyǵar) kóńil qosypty deıik, jarasyp qalypty deıik. Ómirde ne bolmaı jatyr? Álgi Meksıka fılmderinen kóretin oqıǵalar bizdiń elde emes, tek solarda ǵana kezigetin sıaqty kórinýshi edi. Óz ómirimizdi bilmegendikten, sóıtip ańǵaldyqqa jorıdy ekenbiz-aý. Osyndaı qısynsyz oqıǵalardyń shet-jaǵasyn Baǵıla ózi de áldekimderden estip qalyp júrýshi edi. Endi sondaı jaǵdaı mysyqtabandaı jyljyp, óz basyna keledi-aý degen oı úsh uıyqtasa túsine kirmepti.

Biraq kóńilinde kógendeı tizilgen jaýapsyz jetim suraqtar qaıta-qaıta jáýteńdeıdi: «Sonda bul ne qylǵan essiz urǵashy? Sonshalyqty qyzyǵatyndaı Ojarbektiń alyp bara jatqan baılyǵy nemese el tanıtyn bedeli joq. Jaraıdy ǵaıyptan taıyp, ekeýiniń kóńili eptep jarasyp qalǵan eken deıik. Sonda bularǵa ortaq qandaı sezim, qandaı áńgime bolýy múmkin? Aq mashına minip júrgenine qaraǵanda, ol áıeliń de jer tirep otyrǵan kembaǵaldar tuqymynan emes. Ajaryna kez-kelgen erkegiń úıirilip túseri sózsiz. Endeshe ózi baı, ózi sulý kelinshek munyń yrbıǵan jaman kúıeýinen ne tapty?».

Osynaý oılardyń túpkirine sol kúni ǵana emes, erteń de, onan keıingi kúnderi de jete alǵan joq. Jetkisi kelgen sıaqty bolyp edi, mıy sharshap, ózinen-ózi tozýǵa aınaldy.

Mundaı jaǵdaıda attan sala oıbaılap, aınalasyn japyryp jiberetin ashýshań adam bolǵan jaqsy ma deımin. Aınalaǵa aıtyp kúıeýiniń bet pishinin aıparadaı, abyroıyn aırandaı qylatyn. Biraq tabıǵatynda joq ondaı tegeýrindi qýat endi ulǵaıǵan shaǵynda Baǵılaǵa qaıdan kelsin. Ózinen ózi kúbirlep, tek ishten tyndy. İshteı mújilip, túngi uıqydan qaldy

Ekeýi urysqan da joq, bet jyrtysyp, kıkiljińdespedi de, bir-birine kiná artysyp, kinálini de izdeýge qulyqsyz sıaqty. Úı ishindegi jaǵdaı dúrdarazdyqqa deıin ýshyqpaǵanymen, qolaısyzdaý bir náýmez ahýal óz bıligin júrgize bastaǵan. Qysqa ǵana til qatysyp, únsiz sháı ishiledi. Árqaısysy ózinshe ahylap-ýhileıdi. Sánimgúldiń jetip kele qalǵany — sondaı kúnderdiń birinde. Esikti julqı ashqan boıy:

— Qaıda anaý, arsyz neme! Qartaıǵanda tarlan boz shyǵaıyn degen eken. Bul ne basynýy-eı onyń? Bálem... Julyp qolyna bereıin... Kimdi basynady-eı bul!

Ol esik ashqannan tógilip bergen osyndaı ashýly sózderdi estý úshin qyzarmaıtyn qalqan qulaq kerek shyǵar. Beıne bir taptalyp jatqan Baǵılanyń emes, óziniń ary sıaqty anadaıdan attandap, aýzynan jalyn shasha, tútindete kirdi. Betine adam balasy dál qazir tiktep qaraı almaıtyndaı. Aıaǵyn da sheshpesten, úsh bólmege bir-bir basyp suǵyp shyqty.

Abyroı bolǵanda joq edi. Baǵıla bolsa oǵan úıge qabaǵan ıt kirip ketkenin kórgen baladaı ári tańyrqaı, ári eptep seskene qarap qalypty. Qashańǵy arpyldaı bersin, bir kezde Sánimgúldiń de daýsy qarlyǵyńqyrap, qabaryp alǵan qatań júzindegi yzǵar synǵandaı boldy.

— Qap! — dedi ol qatty ókingen únmen Baǵıla usynǵan oryndyqqa jalp etip otyra ketip. — Ádeıilep kelgende úıde bolmaı qalǵanyn qarashy. Ákesin tanytatyn edim. Bóriktiniń namysy bir degen... Myna sumdyqty estip, shydaı alsamshy. Baǵıla, seniń momyndyǵyńnan ǵoı osynyń bári aınalyp kelgende. Basynyp alǵan ǵoı ábden. Men bolsam bar ǵoı, kózine kók shybyn úımeletip, aıdap shyǵar edim. Aı-shaıǵa qaratapas edim... Barsyn ana aq mashına mingen saldaqysyna. Kim ekenin bildiń be, eı? Bilseń, telefonyn bershi maǵan. Ojarbegine qosyp ıt qosyp qýaıyn.

Sánimgúldiń qolynan ustap, sabyrǵa shaqyrdy. Ózin emes, ózinen ary jábirlengen qurbysyn aıap ketken syńaıly. Kók doly áıeldi sabasyna túsirýdiń qamymen shaı qoıdy. Ekeýiniń áńgimesi jýyr mańda taýsyla qoıatyn emes. Biraq myna máselege baılanysty kelise almaıtyn, uǵysa almaıtyn jerleri de bar ekeni baıqalyp qaldy. Tek baıqalyp qana qoıǵan joq-aý, ekeýiniń kózqarasy úılespeı, oılary qaıta-qaıta eki jaqqa qaraı laǵyp, alyp qasha beredi. Aqyry taqymdap bolmaǵasyn, Sánimgúl Baǵılanyń últımatýmyna kelisken syńaı tanytty. Tujyrymdaı kelgende, ol últımatýmnyń túıini mynaý edi.

Birinshi — Ojarbektiń basyn aınaldyryp júrgen aq mashınaly kelinshekti dereý taýyp alyp, ákesin tanytý kerek.

Ekinshi — Ojarbekti úıge qamap ustap, búkil jaryq álemmen baılanysyn úzý kerek. Uıalyp turmaı, uıaly telefonyn da julyp alǵan jón.

Úshishpi — oǵan kónbese, qolyna qara chemodanyn ustatyp, úıden qýyp jiberý kerek.

Tórtinshi — osynaý bolǵan jaıdy aıdaı álemge dabyra qylyp, jurttyń bárine jaıý kerek.

Besinshi — kónsin-kónbesin, ajyrasý jóninde sotqa aryz túsirý kerek.

Sánimgúldiń aýzynan shyqqan sózderdiń bári biryńǵaı osyndaı «kerek», «qajet» sıaqty buıryq raıly etistiktermen túıindeldi.

Baǵılanyń úndemeı ǵana bas ızeı berýin keliskeni dep paıymdaýdan basqaǵa jorý qıyn.

Burynǵysyndaı kóp úıde otyrmaıtyn boldy. Birese bólek turatyn balalaryna, birese quda-jekjattaryna, endi birde týys, dostaryna at basyn tirep, qydyrystap ktedindi shyǵardy. Onysy bir esepten durys ta sıaqty. Kóńildegi aýyr oılar serpilip, ishteı sergip qaıtatyndaı.

Bir kúni avtobýstyń terezesinen yǵy-jyǵy qala kórinisine tunjyraı qarap otyrǵan. Ekpindep kele jatqan qoǵamdyq kóliktiń júrisi sálden soń tusalǵan attaı kibirtikteı berdi. Qaptaǵan mashınalar tipti jaıaý adamdardy da júrgizer emes. Terezeden álemdi jańǵyrta syzylǵan áldeqandaı sozylyńqy ashyq ún estiledi. Kóshedegi kólikterdi júrgizbeı jatqan — aǵylǵan qalyń halyq. Jeke mashınalaryn aıdalaǵa qaldyryp, jaıaý shubyrýda. «Bunysy nesi? Taǵy opozısıa ma mıtıńi jasap jatqan?.. Osylar-aq sharshamaıdy eken...» degen oıdyń basyna kelgeni sol edi, avtobýstyń ár tusynan:

— Esikti ash! Túsemiz!

— Qaraǵym, men shyqqansha toqtaı turshy... — degen sıaqty japyrlaǵan únder jamyraı shyqty.

Osynsha halyqtyń bir maqsattaǵy myna qımylyna qarap, ańyryp qalǵan Baǵıla qasyndaǵy bireýden:

— Neǵyp bulardyń bári mıtıńshil bolyp qalǵan? — dep surady áli de eshteńenin baıybyna bara almaı.

— Búgin kún juma ǵoı. Jurttyń álgi meshitke baryp quran oqytatyn kúni... sadaqa beredi, — dep jaýap qatty qasyndaǵy egdeleý erkek.

— Aǵa, ol ǵana emes, — degen sózge jalt qarasa, jastaý jigit eken. — Eń bastysy — túsip jatqan myna kisilerdiń barlyǵy namaz oqýǵa asyǵýda. Bári Alladan medet tileýge...

Odan ári sózin aıaqtamastan, lyqsı syrtqa tógilgen kópshiliktiń qabatynda jas jigit te birge ketti.

Endi qarasa, avtobýstyń ishi lezde úńireıip, bosap-aq qalǵan eken. Meshit aıaldamasynan túsip qalǵan sońǵy jolaýshynyń... ózi ekenin ańǵardy. Ony kópshilik jamaǵatqa ilestirip jetekteı jónelgen. «Qoı, men de baraıyn... Meshitke... Kúıeýim úshin Alladan keshirim suraıyn... Bálkim, kúnásin azaıtar» degen tosyn oı.

Qalyń jurtshylyqpen meshittiń darbazasynan ene bergende: «Álgi ekeýi osynda kelip, nekelerin qıǵyzsa ǵoı... Osyny Ojarbekke nege aıtpaı júrmin?» degen taǵy bir tyń oıdyń kóldeneńdeı oralǵany.

Qol sómkesinen taýyp alǵan oramalyn basyna saldy da, Baǵıla bir Alladan medet tilegen qalyń jamaǵattyń arasyna tamshydaı sińip, tutasyp kete bardy.

---