InfoHub Logo

Sh. qalasynyń stansıa jaǵynan kelip, qalaǵa tirelgen bıik jaryna tura qalsań — kókjasyl jibekke malynǵan arýdaı ádemi, aspanmen tildesken aǵashtardyń qushaǵynda turǵan qalaǵa kóziń túsedi. Taban astynan qaınap aqqan " Qoshqaratanyń" bulaǵy bar kósheni júlgelep, móldir sýymen jemis baqshalaryn aralap ótip jatyr. Jasyl aǵashtyń ortasynan keýdesin kókke kótergen zavodtardyń trýbalary bolashaǵy úlken iri qalanyń sáýletin berip tur.

Qaladan bastalyp ushtasqan jasyl tústi baqshaly baý birine-biri ulasyp, kolhoz dalasymen shektesip, ulan baıtaq maqta plantasıasyna jalǵasyp ketedi. Kúni keshe tas tóselgen kósheler búgin asfáltpen ásemdelgeli jatyr. Qalanyń ortalyq parkteri sulý symbatymen ózine tartady.

Mine, osyndaı óskeleń qalanyń azǵantaı da bolsa kemshiligi kózge tússe, aıtqyń kelip, tamaǵyń jybyrlap qoıa beretindigi daýsyz. Ásirese qala bastyqtaryna batyl - batyl syn aıtqyń keledi.

Basqasyn qoıyp Túrkistan kóshesindegi kóldi alaıyq. Bul — ortasynda araly, oǵan baratyn kópiri, saırandasań qaıyǵy, tússeń taza sýy bar, salqyn kesh, ystyq kúnde demalatyn kól eken. Ásirese balalardyń basy kóbirek qosylatyn, kún aptabyn sýmen shaıyp ótkizip salatyn, mádenıetti oryn bolǵan eken.

Biraq, munyń bári eskirgen, izi ǵana bar. Múmkin bul jaǵdaıdy qala bastyqtary bilmeıtin de, baryp júrýge qoly tımeıtin de shyǵar. Degenmen júzdegen jasóspirimniń shomylyp jatqan kóline arnap baryp, kóńil bólse artyqtyǵy da bolmas edi.

Kóldiń qazirgi sıqy nashar. Sýy kónerip, kónergen sýy kógerip, qaıyzǵaq, óńeze basypty. Jandy sý qosylyp, edi sýyn tartatyn óńesh taǵy kórinbeıdi. Kir ústine kir qosylyp, qoımaljyń tartyp jatyr. Kólemi kemip, kún saıyn semip bara jatqan belgi bar betinde.

Biraq, onysyna qaramastan úlken de, kishi de túsip jatyr. Ásirese, balalar toby tań atqannan kún batqansha kirli kóbigin jutyp, ishinde júrgeni...

Qazir bul kóldiń basynda úsh qaıyqqa bir kasır bılet satyp, bir kisi sol úsh qaıyqtyń arnaýly kúzetinde, endi biri aǵashtarynyń saýlyǵyn saqtaý qyzmetinde júr. Alaqandaı alandy osy úsheýi bılese de, "qoıshy kep bolsa, qoı aram ólediniń" kóbi bar sıaqty. Bir kezde bolǵan eki býdkanyń qańyraıǵan tóbesi men ańyraıǵan kóbesi qalypty. Biri qıqaıyp shyǵysqa, biri qaıqaıyp batysqa qarap tur.

Temir kópirdiń jaqtaýy ketilip, tabany tesilip qalypty. Basyp qalsań baqyrady, aıaǵyńdy alsań yńyrsyp jylaıdy. Yǵyr bolǵan sekildi, arqasy qaıqań qaǵady.

Bul kólge túspeıtin, shomylyp shyqpaıtyndar joq sıaqty. Top-tobymen qaz da sańǵyp júr, ıt te aýyz tıip, tastandy da gúmpildep túsip jatyr. Áıteýir bári bar.

Sondyqtan da, qala bastyqtary, kózdeı kóldiń kóldeı aryzy bar. Tyńdaı berińiz, aıtyp bereıik:

Birinshiden, osy kólmen sizdiń tanysqanyńyz jon bolar. Ekinshiden, kóldiń jatyp qalǵan óli sýyn aıdatyp, jandy sýyn kóbeıtińiz. Kól mádenıetti túrge túsetin bolsyn. Bul qalpyńda qala berse, qolaısyz jaǵdaıǵa ushyratatyny sózsiz.

Sizden taǵy bir tilegimiz, artyq aıtsaq keshirińiz, kem aıtylsa jetistirińiz. Qalanyń jaqsylyǵy men kemshiligine ortaq, óri jaýap beretinderdiń biri bolǵandyqtan atyńyzdy kóbirek ataǵanymyzdy aıypqa buıyrmassyz.

Kerek dep tapsańyz saǵatyna 5 som alyp, úsh qaıyqty qatarynan júrgizip otyrǵan tıisti bólimderińizdiń basshylaryn taptyryp alarsyz. Kóldiń basynda zińgitteı úsh kisi bosqa otyr, tek aılyq alyp tamaǵyn iship, uıqyǵa jatady.

Múmkin solardy jumsarsyz. Óıtkeni kól basynda olardyń bireýinen de artylatyn jumys joq. Zerigetin de, tipti erigetin de bolar, olar keıde:

Kólimiz bara-bara tozyp ketti,
Qurt-qumyrsqa kún sanap qozyp ketti.
Bastyqtardy kórmedik bıyl jazdaı,
Bizden nege oıpyr - aý bezip ketti! —

desip óleńdetip te jiberedi eken.

Kóldiń aryzyna saı qoldanǵan sharańyzdy múmkin taǵy birde ádeıi arnap kerermiz. Taza sýly kólge shomyla baryp, mádenıeti araldaǵy jańa býdkalardan salqyn sýsyn iship alyp, qaıyqqa túsip, serýen jasap júrgende kezdesermiz, qosh!

---