InfoHub Logo

Áıelimniń tórkindep ketkenine bir aptadan asyp barady. Amandyq bolsa, erteń-búrsúgúni kelip te qalar. Onyń kelýine qarsy men kóp jumys istep tastadym; úıdiń ishi-syrtyn áktep, esik-terezeni kógildir, jaltyraq boıaýmen syrladym. Kórpe-jastyqty, kilemdi qaǵyp-silkip samaldattym. Kerýettiń bosap ketken symynyń qulaǵyn burap, dombyranyń shegindeı qylyp babyna keltirdim. Saýsaqtyń ushy tıse boldy, «dyń» etip shattyq kúıin shertkeli tur.

Úsh jumsaq arqalyǵy bar, ala bajalaq dıvan satyp aldym. Bul jańalyqty jubaıym kórse qatty qýanyp ta qalar-aý deımin. Úıge kirip kelgen ol árıne aldymen mamyq dıvandy kóredi. Sosyn, «shalymnan aınaldym» dep meniń betimdi óppesine kim kepil?! Álde «erkek degen osyndaı bolar!» — dep, arqamnan qaǵyp qana qoıar ma eken?..

Áıelim súısinetin budan basqa da tolyp jatqan sharýalar istep tastadym. Onyń eski týflıin remontqa berip, sý jańa qalpyna keltirdim. Týflıdiń biz ókshesin jarqyraǵan kúmis saýytpen kúptetkizdim. Qalaı kıse de ońaılyqpen toza qoımas-aý! Bul jaqsylyǵymdy sezine bilgen parasatty kelinshegim sheksiz qýanyshqa bólenip, meniń murtymnan súıip júrmese ıgi edi!..

Qıly-qıly oılarǵa shomyp, shylym tartyp otyr edim, kenet esiktiń qońyraýy bajyldap qoıa berdi. Mine, qyzyq! Bul kim eken? Áıelim keletin bolsa telegramma jiberetin edi ǵoı. Álde, saıtan alǵyrdyń meni synaǵysy keldi me eken? Áı, báıbishem-aı, qýsyn-aý!..

Júgirip baryp esikti ashtym. Áıelim — Shátáı. Túsi bop-boz, mas adamsha teńselip ishke kirdi. Qolyndaǵy chemodanyn edenge sart etkizip qoıdy da, sýsyldaǵan qońyr plashyn tórge laqtyryp jiberdi. Kógildir boıaýmen syrlanǵan esik-tereze bylaı tursyn, tipti, úsh jumsaq arqalyǵy bar, abajadaı dıvanǵa kóz qıyǵyn salǵan da joq. Meniń tirnektep júrip, aqshaǵa satyp alǵan jańa dıvanym — burynnan bar úı múlki ispetti oǵan. Kelinshegimniń beıjaı syńaıyn kórip, pitirim ábden qashty. Jan kúızelisine ushyradym.

— Sháıtáıjan, beıtaptanyp keldiń be?

— Sen meni súımeısiń,— dedi ol salqyn únmen.

— Janym-aý, o ne degeniń?

— Súıseń nege kútip almaısyń meni?

— Men qaıdan bileıin, telegramma jibergen joqsyń ǵoı.

— Ótirik aıtpa, keshe erteńgisin jibergem.

— Onda nege qolyma tımedi?

— Bári de jalǵan!..

Otasqanymyzǵa bir jyldan assa da, ol meni jańa kórip turǵandaı, bas-aıaǵyma súzile qaraıdy. Ózinshe joramal júrgizip, meniń keıpimnen áldebir syr kómbesin ashqandaı. Áıel júregindegi qyzǵanysh jalyny eki kózden boı kórsetip tur.

— Bozbala bop ketipsiń ǵoı óziń,— dedi ol tamsanyp,— men barda qalaı bolsa solaı júretin ediń, endi mine, saqal-murtyńdy qyrynyp, ádemilenip, jas jigitter sapyna enipsiń. «Tunshyǵyp ketem» deýshi ediń, galstýk taǵýdy da úırengensiń be, qalaı?..

Oh, áıelder-aı, qıalshylsyńdar-aý! Kishigirim bórtpeniń aýzyn qasyp, ushqynnan órt shyǵarýǵa sheber-aq-syńdar! Munshama joramal, munshama sekemshildik qaı kóńilderińe sıady?!

Men Shátáıdi jubatýǵa kiristim. «Qyzǵanysh» degen uǵymnyń ózinshe bir «aýyrý» ekenin tolyq dáleldedim. Meniń júıeli sózderime ılanǵan ol — sabasyna tústi. Zaıybymnyń ajary kirip, betine qan júgirdi. Bir rette «dıvandy qanshaǵa aldyń?» — dep te surap qoıdy. Muny ishteı jaqsylyqqa jorydym. Baǵan symyndaǵy qos qarlyǵashtaı biz ekeýmiz qushaqtasyp dıvanda otyrmyz. Qońyzdyń qanatyndaı qap-qara murtymmen men onyń tamaǵyn qytyqtap, mazalaı berdim. Murtymdy súıeıin dep yńǵaılana bastaǵan Shátáıdiń tosynnan túsi buzylyp ketti. Emirenip otyrǵan meni ıterip jiberdi de, ornynan yrshyp turdy. Saýsaǵyn oqys shoshaıtyp, kózin ajyraıtyp, taban astynda baıbalam salǵany.

— Anaý qaı tamyr qatynyńnyń týflıi?— dep maǵan dúrse qoıa berdi.

— Jyndymysyń?.. Ózińdiki ǵoı!— dedim men sasqalaqtap.

— Meniń týflıim — sút tústes, túlki tumsyq. Al, mynanyń túsi kókshil, tumsyǵy taıpaq, ókshesi de alasa, uqtyn ba?..

— Janym-aý, esiń durys pa? Óz aıaq kıimiń ǵoı, ne dalbasalap tursyń?.. Keshe remonttatyp ákeldim. Ókshesin kúmispen kúptettim. Endi tepkilep kıseń de shydaıdy. Raqmet aıtýdyń ornyna, munyń ne seniń?..

— Báse, úıge á dep kirgenimde-aq sezgen edim, aıtqanymdaı páterdi «qyz oınaqqa» aınaldyrǵan ekensiń ǵoı? Beıshara qyzdyń kózi buldyrap, ábden zoryqsa kerek, týflıin de umytyp ketipti. Tym bolmasa tyǵyp ta qoımapsyń. Aıǵaq bop júrer dep oılamadyń ba?

— Oı, qoıshy, bosqa sandyraqtap. Bir nárse kórindi me kózińe?

— Qoısań qoı!.. Men salǵan telegrammany alǵam joqpyn dem nege ótirik aıtasyń? Odan qaıta yrý-dyrýdan qolym bosaǵan joq deseıshi.

— Dáleliń bar ma?

— Á-á-á, dálel me saǵan... Aýyz úıdegi bos shólmekter dálel emeı nemene?!

— Dıvan kóterisken júkshilerge eki bótelke araq qoıǵanym ras, jasyrmaımyn.

— Jaraıdy, solaı-aq bolsyn deıik. Al meni nege kútip almadyń?

— Olda-bilda men senen eshqandaı telegramma alǵam joq.

— Nemen dáleldeısiń?

Shátáıdiń tula boıy qalsh-qalsh etedi. Óńi sup-sur. Eki kózinen ot shashyp, maǵan tap bergeli tur. Men qatty abyrjydym. Rasynda da odan eshqandaı telegramma alǵam joq edim. Biraq nemen dáleldeýge bolady ony?..

Dál osy bir kúızelis shaqta esik syqyr etip ashyldy. Pochtalon eken. Ol — «mynaǵan qol qoıyńyz»,— dep maǵan bir japyraq qaǵazdy ustata berdi. Oqyp kórsem, mine qyzyq,— Shátáıdiń telegrammasy!.. «Eshten kesh jaqsy» degen mátel jaqsy-aq! Biraq bul tusta onshalyqty jaqsylyǵyn kórip otyrǵan men joq.

Ashýyna myqtap mingen Sháteı ádepki raıynan qaıtar emes. Krovattyń astyndaǵy manaǵy sóz bolǵan týflıdi aldy da, esikke qaraı jytqytyp jiberdi. «Bul meniń týflıim emes»,— dep shańq-shuńq aıqaılaı, úıdi basyna kóterdi. «Oý, qoısaıshy»,— degen sózime pysqyryp ta qaramaıdy. Tanaýyn dalıtyp, eki qolyn ersili-qarsyly erbeńdetedi. Bir bálege qaldym. Saıtan alǵyrdyń týflıin qaıdan ǵana remontqa berip em?! Áı, qudaı-aı, ózimede obal joq-aý!..

Qaharly áıeldiń babyn taba almaı, úı ishinde dedektep men júrmin. Jyly-jyly sózder aıtyp, ýatqan bop, tynymsyz kúıbeń qaǵamyn. Degbirimnen adasyp ta baram ba, qalaı?..

— Shátáıjan, má salqyn sý ishe ǵoı. Ashýyńdy bas- shy, sáýlem!.. Ózińniń týflıiń ǵoı, janym... Ókshesin kúmispen kúp...

— Meniki emes! Meniki emes!

— Já, jaraıdy, seniki bolmaı-aq qoısyn.

— Á-á-á, moıyndadyń ba? Bul týflıdi qaı sulýyń qaldyryp edi?..

— Oı-pyr-oý, mundaı da adam bolady eken-aý?! Qalaısha óz kıimińdi tanymaısyń? Bul seniki deımin, seniki. Nanbasań kıip kórshi...

— Kımeımin! Joǵalt kózin!..

Osylaı ý-shý bop, ábigerge túsip jatqanymyzda qońyraý qaıta shyldyrlady. Esik jartylaı ashyldy. Eń aldymen dobaldaı muryn, sosyn sulý murt kórindi. Qara tory bir jigit ishke kirdi. Bizdiń keıpimizdi kórip, sostıyp turyp qaldy. Maǵan qaraı burylyp:

— Genasvalı, bul ne janjal?— dedi ol.

— Bárine kináli myna bir týflı!— dedim edende jatqan týflıdi nusqap.

— Týflı kináli emes, men aıyptymyn, katso.

— Qalaısha siz aıypty bolasyz?

— Keshire gór, qymbattym! Sizdiń jubaıyńyzdyń aıaq kıimin almastyryp jiberippin. Abaısyzda sizge bir kempirdiń týflıin bere salyppyn... Ańǵaldyǵym úshin, bastyǵymnan qatań sógis te alyp úlgerdim... Keshir, dorogoı... Hosh, saý bol!..

Mine kórdińizder me, másele qaıda jatyr? Baılanys bóliminiń shabandyǵynan, alańǵasar etikshilerdiń saldyr salaqtyǵynan áıelimmen qanshama kerildestim!.. Eki ortada esil eńbegime eshqandaı zer salynbady. Syrlanǵan esik, terezeler, dombyranyń shegindeı tartylǵan krovattyń symy... bári-bári de ádire qaldy. Úsh jumsaq arqalyǵy bar jańa satyp alynǵan dıvannyń baıǵazysy kórer kózge mahrum boldy...

Bir apta komandırovkada júrip, sharshap-shaldyǵyp úıge oraldym. Jeńil-jelpi tamaqtanyp alǵan soń, monshaǵa bardym. Denemdi býǵa balqytyp, jýynyp-shaıynyp, aýyzǵy bólmege shyqtym. Jyldam súrtindim de, kıinýge kiristim. Baıqaımyn,— óz kóılek-ystanym emes, aýy keń kádimgi qazaqy dambal. Baýy bar kóılekti ómirimde kıgen emespin. Qyzyq-aq, bu kimdiki boldy eken? Álgi kempipi qurymaǵyr basqa bir nomerdi jańylys ashty ma? Joq, olaı emes, nomerim durys. Ákemniń kıimi aýysyp ketken shyǵar deıin desem, o kisi álde qashan marqum bolǵan.Endi kimdiki? Degenmen munda bir gáp bar!

Jańa álginde ǵana jeńil tartyp, raqattanǵan denem múlde aýyr tartyp barady. Jalańash etime shalbarymdy suqtym da, jadaǵaı kıinip, apyl-ǵupyl tysqa shyqtym.

Arsalańdap úıge keldim.

— Jeńil býyńmen!— dep áıelim jymıyp qarsy aldy.

— Raqmet!— deı saldym kóńilsiz.

Ol maǵan ádemi, surqaı jempirdi qylymsyp kórsetip jatty.

— Mynaý saǵan unaı ma, Qapıshka?.. Jańa álginde ǵana SÝM-nan aldym, kıip kórshi...

Men onyń qolyn qaqpaılap, júzine tiksine qaradym.

— Men komandırovkada júrgende, úıde bóten bireý bolyp pa edi?

— Joq-á!— dedi Shátáı úreıli pishinmen.

— Onda mynaý kimniń kebini?— dep, kóılek-ystandy aldyna jaıyp saldym.

Mundaıda, árıne, áıeldiń kóz jasy batyr. Jylap-syqtap baıbalam saldy-aı kep!

— Aıttym ǵoı sen maǵan senbeısiń. Meni súıýiń de neǵaıbyl. Men baqytsyzbyn. Búıtken kúnim qursyn... Ketem tórkinime!..

Men ózimniń qattyraq ketkenime ókindik. Mundaı shermendeni al jubatyp kór!

— Sen, Shátáı, jylama! Jónińdi aıtsaıshy, bizdiń úıge bóten kıim qaıdan kelgen? Men senen sony surap turmyn.

— Qaıdan kelýshi edi?.. Bilmeımin...

— Sen osyny óziń jýyp pa ediń?

— Joq.

— Endi kim?

— Kir-qoń kóbeıip ketken soń amal joq, Maksım Gorkıı kóshesindegi kir jýatyn orynǵa tapsyrǵan edim. Sosyn...

— E-e-e, uúqtym, uqtym! Endigisin aıtpaı-aq qoı!

Meniń esime baıaǵy bir kúıinishti oqıǵa tústi. Bastyǵynan qatań sógis alǵan sulý murtty etikshi jigit she?.. Áne, bu da soǵan uqsas, ózinshe jón-josyǵy bar hıkaıa bolsa kerek. Beıpil aýyz kir shaıǵysh qatyndar dabyrlap júrip, ish kıimimdi taǵy da almastyryp jibergen ǵoı. Oı, qurǵyrlardyń shataǵy-aı!..

Turmys qajetin óteý mekemeleriniń «kij-kij, úrrıt soǵyna» taǵy da tap bolyp otyrǵanymyzdy jańa ǵana ańǵardyq. Kóńilden kúdik kirbińi ketkenimen, abaısyzda ashý ústinde aıtylǵan ashshy sózder, óreskel qaqtyǵystar júrek túkpirinde qalyp qoıǵan-dy. Kim bilsin, kóktemgi shytymyr muz sıaqty o da birtin-birtin erıtin bolar. Salqyn tartqan kóńil men sezimge jyly da jarasymdy yntymaq sáýlesi túser...

---