Kúsh
Sabaqtyń taqyryby: Kúsh
Sabaqtyń maqsaty: Kúsh uǵymyna túsinik berý jáne ólshem birlikterimen tanystyrý.
1. Bilimdilik: Kúsh uǵymyna durys túsinik qalyptastyrý
2. Damytýshylyq: Oqýshylardyń oılaý qabiletin, tanym belsendiligin arttyrý
3. Tárbıelik: alǵan bilimine jaýapkershilikpen qaraý, tez oılaýǵa óz múmkindigine senýge tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: jańa sabaqty túsindirý
Sabaqtyń ádis - tásilderi: suraq - jaýap, baıandaý
Kórnekiligi: slaıd, test, ınteraktıvti taqta, dınamometr, elektrondy oqýlyq, sqema
Pánaralyq baılanys: matematıka, qazaq tili
Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi
İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý
İİİ. Biz ne bilemiz? (formýlalardy qaıtalaý)
İV. Ótilgen taraýdy test arqyly tekserý.
İ nusqa.
1. Traektorıa degenimiz ne?
a) deneniń qozǵalatyn syzyǵy;
á) deneniń qozǵalatyn syzyǵynyń uzyndyǵy;
b) deneniń basqa denemen salystyrǵanda ornyna ózgertýi
2. Qozǵalystaǵy avtobýs jolaýshysy qaı denege qatysty tynyshtyqta tur?
a) avtobýs júrgizýshige;
á) jerge
b) avtobýs dóńgelegine qatysty
3. Saǵatty sekýnd tilshesiniń qozǵalys traektorıasy
a) túzý syzyq;
á) qısyq syzyq;
b) sheńber;
4. Qandaı qozǵalys birqalypsyz?
a) dene teń ýaqyt aralyǵynda birdeı jol júretin qozǵalys;
á) kez - kelgen ýaqyt aralyǵynda birdeı jol júretin qozǵalys
b) traektorıasy túzý syzyq bolatyn qozǵalys
5. Atalǵan qozǵalystyń qaısysy birqalypty qozǵalys?
1) Avtomobıl teńselgende
2) saǵattaǵy maıatnık qozǵalysy;
3) eskalator qozǵalysy
a) 1, 2, 3; á) 1, 2; b) 2, 3
İİ nusqa
1. Ýaqyt ótýimen deneniń basqa denelermen salystyrǵanda ornyn ózgertýi
a) júrgen jol;
á) traektorıa
b) mehanıkalyq qozǵalys
2. Qaı denelerge qatysty júzip bara jatqan ıahtadaǵy júk qozǵalady?
a) jaǵaǵa qatysty;
á) sýǵa qatysty;
b) machtaǵa qatysty;
3. Fýtbol machynda doptyń qozǵalys traektorıasy qandaı?
a) túzý syzyq
á) qısyq syzyq
b) sheńber
4. Qandaı qozǵalys birqalypty emes?
a) ushaqtyń ushýy;
á) saǵattyń sekýnd tilshesiniń qozǵalysy;
b) qoldan túsken sharık;
5. Qandaı qozǵalys birqalypty?
a) kez - kelgen birdeı ýaqytta teń jol júretin qozǵalys;
á) Kez - kelgen ýaqyt birdeı jol júretin qozǵalys;
b) Qozǵalys traektorıa túzý syzyq.
V. Jańa sabaqty túsindirý.
Kúndelikti ómirde biz «Kúsh» uǵymy arqyly bir deneniń ekinshi bir denege áreketin sıpattaımyz. Mysaly: qoldyń dopqa, magnıttiń temirge, sýdyń júzgishke áreketi týraly aıtýǵa bolady. Keıde bul uǵym aýyspaly maǵynada qoldanylady.
Maqaldar aıtylyp, sózderdiń tereń maǵynasyn jetkizý úshin de kúsh uǵymy qoldanylady. Mysaly: «Bilegi kúshti birdi jyǵady, bilimi kúshti myńdy jyǵady», «Kóptiń kúshi - birlikte» degen ataly sózderdiń tereń maǵynasyn jetkizý úshin de qoldanylady.
Sonymen kúsh sandyq mánimen (modýlimen) jáne baǵytymen sıpattalatyn fızıkalyq shama bolyp
tabylady. kúshti F árpimen belgileıdi. kesindiniń basy kúshtiń túsirilý núktesi bolyp tabylady.+
Myna taqtadaǵy sýretten:
A) Qol sharǵa áser etkende serippe jıyrylady, ıaǵnı aldymen onyń bir ushy qozǵalysqa keledi, sonan soń qozǵalys serippeniń basqa bólikterine beriledi.
B) Jıyrylǵan serippe jazylǵanda shardy qozǵaltady. Endeshe áser etýshi dene adamnyń qoly boldy - ol shardy jáne serippeniń ushyn qozǵaltty.
Ushyp bara jatqan shardy toqtatýǵa nemese qozǵalysynyń baǵytyn ózgertýge bolady. Bul mysaldardan «Kúsh» qozǵalys jyldamdyǵyn ózgertýshi. Mysaly: mashınany qozǵaltý úshin kóbirek kúsh jumsaý kerek. Kúshtiń san máni kópte, azda bolýy múmkin. Endeshe kúshtiń jyldamdyq sıaqty baǵyty da bolady.
Kúsh belgilenýi: Ǵ
Ólshem birligi: N
Kúsh san mánimen jáne baǵytymen sıpattalatyn fızıkalyq shama.
Teń áreketti kúsh dep - denege bir mezgilde áser etetin birneshe kúshterdiń áserindeı áser jasaıtyn kúsh sol kúshterdiń qosyndysyna teń.
SI júıesinde kúsh birligine Núton (N) alynǵan. Bul kúsh birligi aǵylshynnyń uly fızıgi Isaak Nútonnyń qurmetine Núton dep atalǵan. 1N - tynyshtyq kúıindegi massasy 1 kg denege 1 s ishinde 1 m/s jyldamdyq beretin kúsh. Budan úlken kúsh birligi - kılonúton (kN) da qoldanylady.
Oqýshynyń jeke shyǵarmashylyǵy (I. Núton ómiri)
VI. «Tolǵanys». Esepter shyǵarý.
Úlgirimi tómen oqýshylarmen jumys (kartochka)
Kitappen jumys 9 – jattyǵý.
№5
a=8
b=4
c=2
ρ=19, 3
t/k m -?
№ 7
S=0, 4 2m
C= 0, 15 m
ρ=1000 kg/m3
t/k V -? m -?
Qorytyndy.
Baǵalaý.
Úıge tapsyrma
Sabaqtyń maqsaty: Kúsh uǵymyna túsinik berý jáne ólshem birlikterimen tanystyrý.
1. Bilimdilik: Kúsh uǵymyna durys túsinik qalyptastyrý
2. Damytýshylyq: Oqýshylardyń oılaý qabiletin, tanym belsendiligin arttyrý
3. Tárbıelik: alǵan bilimine jaýapkershilikpen qaraý, tez oılaýǵa óz múmkindigine senýge tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: jańa sabaqty túsindirý
Sabaqtyń ádis - tásilderi: suraq - jaýap, baıandaý
Kórnekiligi: slaıd, test, ınteraktıvti taqta, dınamometr, elektrondy oqýlyq, sqema
Pánaralyq baılanys: matematıka, qazaq tili
Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi
İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý
İİİ. Biz ne bilemiz? (formýlalardy qaıtalaý)
İV. Ótilgen taraýdy test arqyly tekserý.
İ nusqa.
1. Traektorıa degenimiz ne?
a) deneniń qozǵalatyn syzyǵy;
á) deneniń qozǵalatyn syzyǵynyń uzyndyǵy;
b) deneniń basqa denemen salystyrǵanda ornyna ózgertýi
2. Qozǵalystaǵy avtobýs jolaýshysy qaı denege qatysty tynyshtyqta tur?
a) avtobýs júrgizýshige;
á) jerge
b) avtobýs dóńgelegine qatysty
3. Saǵatty sekýnd tilshesiniń qozǵalys traektorıasy
a) túzý syzyq;
á) qısyq syzyq;
b) sheńber;
4. Qandaı qozǵalys birqalypsyz?
a) dene teń ýaqyt aralyǵynda birdeı jol júretin qozǵalys;
á) kez - kelgen ýaqyt aralyǵynda birdeı jol júretin qozǵalys
b) traektorıasy túzý syzyq bolatyn qozǵalys
5. Atalǵan qozǵalystyń qaısysy birqalypty qozǵalys?
1) Avtomobıl teńselgende
2) saǵattaǵy maıatnık qozǵalysy;
3) eskalator qozǵalysy
a) 1, 2, 3; á) 1, 2; b) 2, 3
İİ nusqa
1. Ýaqyt ótýimen deneniń basqa denelermen salystyrǵanda ornyn ózgertýi
a) júrgen jol;
á) traektorıa
b) mehanıkalyq qozǵalys
2. Qaı denelerge qatysty júzip bara jatqan ıahtadaǵy júk qozǵalady?
a) jaǵaǵa qatysty;
á) sýǵa qatysty;
b) machtaǵa qatysty;
3. Fýtbol machynda doptyń qozǵalys traektorıasy qandaı?
a) túzý syzyq
á) qısyq syzyq
b) sheńber
4. Qandaı qozǵalys birqalypty emes?
a) ushaqtyń ushýy;
á) saǵattyń sekýnd tilshesiniń qozǵalysy;
b) qoldan túsken sharık;
5. Qandaı qozǵalys birqalypty?
a) kez - kelgen birdeı ýaqytta teń jol júretin qozǵalys;
á) Kez - kelgen ýaqyt birdeı jol júretin qozǵalys;
b) Qozǵalys traektorıa túzý syzyq.
V. Jańa sabaqty túsindirý.
Kúndelikti ómirde biz «Kúsh» uǵymy arqyly bir deneniń ekinshi bir denege áreketin sıpattaımyz. Mysaly: qoldyń dopqa, magnıttiń temirge, sýdyń júzgishke áreketi týraly aıtýǵa bolady. Keıde bul uǵym aýyspaly maǵynada qoldanylady.
Maqaldar aıtylyp, sózderdiń tereń maǵynasyn jetkizý úshin de kúsh uǵymy qoldanylady. Mysaly: «Bilegi kúshti birdi jyǵady, bilimi kúshti myńdy jyǵady», «Kóptiń kúshi - birlikte» degen ataly sózderdiń tereń maǵynasyn jetkizý úshin de qoldanylady.
Sonymen kúsh sandyq mánimen (modýlimen) jáne baǵytymen sıpattalatyn fızıkalyq shama bolyp
tabylady. kúshti F árpimen belgileıdi. kesindiniń basy kúshtiń túsirilý núktesi bolyp tabylady.+
Myna taqtadaǵy sýretten:
A) Qol sharǵa áser etkende serippe jıyrylady, ıaǵnı aldymen onyń bir ushy qozǵalysqa keledi, sonan soń qozǵalys serippeniń basqa bólikterine beriledi.
B) Jıyrylǵan serippe jazylǵanda shardy qozǵaltady. Endeshe áser etýshi dene adamnyń qoly boldy - ol shardy jáne serippeniń ushyn qozǵaltty.
Ushyp bara jatqan shardy toqtatýǵa nemese qozǵalysynyń baǵytyn ózgertýge bolady. Bul mysaldardan «Kúsh» qozǵalys jyldamdyǵyn ózgertýshi. Mysaly: mashınany qozǵaltý úshin kóbirek kúsh jumsaý kerek. Kúshtiń san máni kópte, azda bolýy múmkin. Endeshe kúshtiń jyldamdyq sıaqty baǵyty da bolady.
Kúsh belgilenýi: Ǵ
Ólshem birligi: N
Kúsh san mánimen jáne baǵytymen sıpattalatyn fızıkalyq shama.
Teń áreketti kúsh dep - denege bir mezgilde áser etetin birneshe kúshterdiń áserindeı áser jasaıtyn kúsh sol kúshterdiń qosyndysyna teń.
SI júıesinde kúsh birligine Núton (N) alynǵan. Bul kúsh birligi aǵylshynnyń uly fızıgi Isaak Nútonnyń qurmetine Núton dep atalǵan. 1N - tynyshtyq kúıindegi massasy 1 kg denege 1 s ishinde 1 m/s jyldamdyq beretin kúsh. Budan úlken kúsh birligi - kılonúton (kN) da qoldanylady.
Oqýshynyń jeke shyǵarmashylyǵy (I. Núton ómiri)
VI. «Tolǵanys». Esepter shyǵarý.
Úlgirimi tómen oqýshylarmen jumys (kartochka)
Kitappen jumys 9 – jattyǵý.
№5
a=8
b=4
c=2
ρ=19, 3
t/k m -?
№ 7
S=0, 4 2m
C= 0, 15 m
ρ=1000 kg/m3
t/k V -? m -?
Qorytyndy.
Baǵalaý.
Úıge tapsyrma
You Might Also Like
