Sońǵy jańartý

(Ózgertilgen ýaqyty 20 saǵat buryn)
Marjannan alqa toqý
Bıser toqý.
Sabaqtyń taqyryby: Marjannan alqa toqý.
Bilimdilik maqsaty: oqýshylaryń monshaq toqýdaǵy bilimin júıelendirý, sheberlik deńgeıin arttyrý arqyly ásemdik pen sulýlyqty baǵalaı bilýge úıretý.
Damytýshylyq maqsaty: oqýshylardyń jumysty oryndaýdaǵy eptiligin, alǵan bilimin óz betinshe qoldana bilýin damytý.
Tárbıelik maqsaty: oqýshylardyń estetıkalyq talǵamyn tárbıeleý, tıanaqtylyq deńgeıin kóterýge baýlý.
Sabaqtyń ádisi: aralas, saramandyq.
Pánaralyq baılanys: tarıh; bıserdiń paıda bolýy, beıneleý óneri; kompozısıa quraý, tústerdi tańdaý.
Kórnekilikter: monshaqtan jasalǵan buıymdar, úlgiler, sqema, kitaptar.
Qural - jabdyqtar: monshaq, jip, túıreýish, qaıshy, leska.

Sabaq barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi.
İİ. Sabaqtyń taqyryby men maqsatyn habarlaý.
İİİ. Jańa sabaq.
Bıser toqý erteden keńinen taralyp, tanylyp kele jatqan halyq shyǵarmalarynyń áshekeı buıymdar daıyndaýdyń bir túri. Bısermen jaı sýretterden bastap óte kúrdeli túrli - tústi jumystar jasaýǵa (toqýǵa), alqa, tumarsha, shash býǵysh, syrǵa, bilezik, beldik, sómkeler men áshekeıler toqýǵa bolady. Qoldan jasalatyn bıser monshaqtary Reseıde, shet elderde óte joǵary baǵalanady. Halyq shyǵarmalarynyń osy túri jańa órleý ústinde, damýdyń satysynda.

Bıser toqý óneri óte náziktikti, ádemilikti, shydamdylyqty jáne fantazıa men sheberlikti talap etedi. Ár adam bıser toqýmen aınalysýyna bolady. Sqemamen jumys istegende este saqtaý qabileti joǵary bolyp, tústerdi aıyra bilý kerek. Barlyq qolóner sıaqty, bıser toqýdyń da tarıhy bar. Bıserdiń shyǵý tarıhy áınektiń paıda bolýymen tikeleı baılanysty. Al áınektiń qashan paıda bolǵanyna áli kúnge deıin naqty derekter joq. Degenmen, áınekti paıdalanýdyń eń alǵash qupıasy Fınıkıa eli ashqan degen ańyz bar. Bul ańyzda fınıkıalyq kópester álemdi júzip júrip Sırıaǵa toqtalady. Ózderine azyq daıyndaý maqsatymen otqa qazan qoıý úshin araldan úlken tas izdeıdi. Eshnárse tappaǵan olar kemedegi selıtranyń ( natrıı qosyndylarynyń) úlken bóligin paıdalanady. Jalynnyń ystyq temperatýrasynan selıtra erip, ózen qumyna aralasyp, suıyq áınek bolyp aqqan eken. Osylaı ma, joq álde basqa tásilmen be áınek dúnıege kelgen. Biraq fınıkıalyq kópester búkil Jerorta teńiziniń halqyna áınekten jasalǵan buıymdardy satqan eken.

Keıbir derekter boıynsha áınektiń otany Ejelgi Egıpet bolǵan. Áınekten jasalǵan monshaqtar, amýlet, ydys - aıaqtar bizdiń zamanymyzǵa deıin VI ǵasyr eskertkishterinen tabylǵan. Áınekti massaǵa kobált, mys, marganes qosý arqyly egıpettikter kógildir, jasyl, alqyzyl tústi áınek alǵan. Mundaı áshekeılerdi erkekter de, áıelder de, ásirese aq tústi kıimdermen taqqan desedi.
Eń alǵashqy «Bıser» ataýy Egıpet elimen baılanysty. Onyń ataýy arabtyń «Býsra» nemese «Býser» degen sózinen shyqqan, maǵynasy «jalǵan marjan». Rım ımperıasy Egıpet elin basyp alǵanda áınek óndirý Rım eline ótip, ımperıa qulaǵannan keıin Vızantıaǵa ótedi. Al Konstantınopoldy túrik jaýyngerleri jaýlap alǵan soń áınek óndirýshi sheberler jan - jaqqa tarap álemge «Bıser» ataýy málim bola bastady. Bıserden toqylǵan buıymdar jastar men orta jastaǵy áıelderge arnalǵan sándik kıimderge japsyrylǵan nemese túrli oıýlarmen áshekeılengen kıimder, aıaq kıimderi, sómkeler, t. b jıi kezdestirýge bolady. «Ómir jasy» uzaq bolý úshin myqty bolyp keletin jibek jippen, leskimen oryndalady. Bısermen qazaqtyń oıý - órnekterin, tumarsha, óńirjıek, alqa, boıtumar, sondaı - aq shashbaý, sándi áshekeıler; syrǵalar, moıynǵa taǵatyn alqalar, broshka, ojerele jasaýǵa bolady.
Jumys ornyn uıymdastyrý: bısermen toqý jumysy qyzyqty, ári qarqyndy ótý úshin tek qural - saımandardyń túgel bolýy ǵana emes, jumys oryndy yńǵaılap alý, ásirese, ol jerde bıserdi qalaı ornalastyrýdy oılastyrý qajet. Ol úshin bederli flanel matany tórt búktep, ne bolmasa jaqtaýlary óte bıik emes qorapshalar paıdalanýǵa bolady.
Jumys isteıtin oryn jaryqpen jaqsy qamtamasyz etilý kerek. Kózge demalys berý úshin ár saǵat saıyn 10 - 15 mınýt úzilis jasaý kerek.

Saramandyq jumys: marjannan alqa toqý.
Kirispe nusqaýlyq: TQ erejelerin qaıtalaý (ınemen, qaıshymen jumys qaýipsizdigi)
Aǵymdaǵy nusqaýlyq: Ár oqýshynyń jumys isteý barysynda kómek kórsetý.
Buıymnyń túıreýishin jipke bekitip alý qajet. Sqema 1, 2, 3 boıynsha bıserdi qatar tizý kerek. Aqyrǵy qatary alǵashqy qatarǵa sımmetrıaly bolý kerek. Jumys aıaqtalarda ekinshi túıreýishin bekitip, artyq jibin qıamyz.

Sabaqty qorytyndylaý. Saramandyq jumys sońynda toptasyp «Túımedaq» sózjumbaǵyn sheshý. Ár jaýapqa bir gúlden beriledi.
1. Eń alǵash bıser qaı elde paıda boldy. (Egıpet)
2. Paralel toqý ádisimen toqylatyn buıym. (gúl)
3. Bısermen sándik úshin qandaı buıymdar toqylady. (áshekeı)
4. Bısermen gúl, japyraq toqý úshin qandaı materıal qoldanǵan jón. (sym)
5. Tuńǵysh ret bıser qandaı óndirispen baılanysty boldy. (áınek óndirý)
6. Taıaqsha, sopaqsha qyrly bıserdiń formalary. (dóńgelek)
7. Alqa toqýǵa qoldanylatyn materıal. (leska)
8. Bısermen jumys istegende qajetti qural. ( qaıshy).

Baǵa qoıý.
Úıge tapsyrma. Jumys ornyn jınastyrý.
Qoldanylǵan ádebıetter: G. Dúmına. Bıser ýmelısa. Izdatelstvo Astrel 2001,. L. V. Grýshına. Masterılka. 2004g, Mekteptegi tehnologıa jýrnaly.
Sqema № 3

You Might Also Like

Jańalyqtar

Jarnama