InfoHub Logo

Matematıkadan eshteńe uqpasańyz da, mektepte bul sabaqty unatpaǵan bolsańyz da, ózińizdi taza gýmanıtar sanasańyz da... Jalpy qandaı jaǵdaı bolmasyn – bul derekter sizge unaıtyny anyq.

1. Aǵylshyn matematıgi Abraham de Mýavr qartaıǵan shaǵynda uıqysynyń uzaqtyǵy kúnine 15 mınýtqa artyp otyratynyn baıqaǵan. Arıfmetıkalyq progresıa arqyly 27 qarasha 1754 jyly onyń uıqysy 24 saǵatqa ulasatynyn anyqtaǵan. Dál sol kúni ol qaıtys bolǵan.

2. Dinshil evreıler hrıstıandyq sımvolıkalardan jáne jalpy kreske uqsas belgilerden aýlaq bolǵandy jón sanaıdy. Mysaly, ızraıldik keıbir mektepterde oqýshylar «qosý» belgisiniń ornyna tóńkerilgen «t» árpine uqsas belgini paıdalanady.

3. Eýro kýpúrasynyń shynaıylyǵyn onyń áriptik serıalyq nómiri men on bir sany arqyly tekserýge bolady. Áripti onyń alfavıttegi rettik sanyna aýystyryp, bul sandy qalǵan on bir sanǵa qosý kerek. Keıin sandardy bútin san shyqqansha qosa berý kerek. Eger bul san 8-ge teń bolsa, onda kýpúra jalǵan bolǵany.
Tekserýdiń taǵy bir tásili sandardy qosýǵa negizdeledi, biraq áriptiń qajeti joq. Bir árip pen sannan quralǵan nátıje naqty bir elge tıesili ekenin bildiredi. Eýrony túrli elderde basyp shyǵatynyn biz jaqsy bilemiz. Mysaly, H2 degen nátıje shyqsa, demek bul aqsha Almanıada basylyp shyǵarylǵan.

4. Alfred Nobel óz júldesiniń qataryna matematıkany qospaýynyń sebebi, áıeliniń matematıkpen kózine shóp salǵandyǵynda degen sybys bar. Negizinde Nobel eshqashan úılenbegen.
Nobel matematıkany naqty ne úshin elemegendigi ázirge belgisiz, biraq birneshe boljam bar. Mysaly, sol kezeńde shved koroliniń matematıkadaǵy jetistikter úshin beriletin júldesi bolǵan. Taǵy bir sebep – matematıkter adamzatqa mańyzy bar ónertabys jasamaıdy, bul ǵylym taza teorıalyq mańyzǵa ıe.

5. Relo úshburyshy –  birdeı úsh sheńberdiń qıylysý aýmaǵymen shektelgen jazyqtyq fıgýra. Relo úshburyshynyń negizinde jasalǵan burǵy sharshy sańylaýlardy burǵylaýǵa múmkindik beredi (2% dálsizdikpen).

6. Orys matematıkalyq ádebıetinde nol bútin san bolyp sanalmaıdy, al batysta, kerisinshe, bútin sandar jıynyna jatady.

7. Amerıkalyq matematık Djordj Dansıg, ýnıversıtettiń aspıranty bolyp júrgende sabaqqa keshigip kelip, taqtada jazylǵan teńeýlerdi úı jumysy dep jazyp alady. Bul oǵan ádettegi teńeýlerden qıyn kórinedi, degenmen ol ony shyǵardy. Nátıjesinde, ol kóptegen ǵalymdar shyǵara almaı kelgen eki eseptiń jaýabyn tapqan. (Myna jerden oqı alasyz)

8. Oıynhanadaǵy rýletkanyń barlyq sandarynyń qosyndysy «shaıtannyń sany» - 666-ǵa teń.

9. Sofá Kovalevskaıa matematıkamen balalyq shaǵynda tanysady. Onyń bólmesine túsqaǵaz jetispegendikten, qabyrǵalary Ostrogradskııdiń dıfferensıaldyq jáne ıntegraldyq esepteýleri jazylǵan leksıa betterimen jabystyrylǵan bolatyn.

10. Indıana shtatynda 1897 jyly Pı sany naqty 3,2-ge teń degen zań júzinde qabyldanatyn bıll shyǵarylǵan. Biraq ýnıversıtet profesorynyń ýaqytynda aralasýymen bul bıll zań retinde qabyldanbaı qaldy.

---