InfoHub Logo

BQO, Oral qalasy,
№49 "Aq nıet" balabaqshasy
Aıjan Sýltanqyzy Ýbısheva

Mektepke deıingi jastaǵy balalardyń mýzykalyq qabiletterin qalyptastyrýdyń jaǵdaılary

Búgingi tańda bilim berý júıesiniń alǵashqy býyny bolyp tabylatyn mektepke deıingi kezeńde balalardyń mýzykalyq qabiletin jan - jaqty damytý jáne tárbıeleý máselesine erekshe mán berilýde, sebebi osy kezeńde balalardyń mýzykalyq qabiletin damytý múmkindikteri mol. Ǵalymdardyń pikirinshe tabıǵı jaratylysynda mýzykalyq qabiletiniń alǵashqy sharttary 50 - 60% baıqalǵan. Balanyń mýzykalyq erekshelikteri jaratylysynan shyǵarmashylyq, izdenimpazdyq sıpattarǵa ıe, alaıda ony durys baǵytta damytý jaǵdaılary árqıly, sondyqtan balanyń aqyl - oı qabiletin damytý, onyń naqty baǵyttaryn aıqyndaý eń aldymen onyń jas jáne dara erekshelikterin eskerip tárbıeleýge baılanysty. Balalardyń tolyqqandy mýzykalyq tárbıesin qarapaıym mýzykalyq túsinikterdi qalyptastyrýdan bastaý qajet.

Balanyń mýzykalyq damý prosesi mýzykalyq qyzmetterdi uıymdastyrý barysynda júzege asady. Sábılik shaqtan bastap mýzykalyq qyzyǵýshylyqtaryn damytý – tárbıeshiniń mindeti.
1 - 2 jasta bala eresek adamnyń ánin tyńdaı otyryp daýys ıntonasıasyna ýildeıdi, byldyrlaıdy.
2 jasta bala qarama - qarsy sıpattaǵy ánderge shattanyp qýanady, nemese sabyrly kúı tanytady. Alaqandaryn shapalaqtap, aıaqtaryn topyldatady. Keıde ánniń jeńil býyndaryn «áı - áı», «top - top» býyndaryn qaıtalaıdy.
3 - 4 jasta shaǵyn ánderdi eresekterdiń kómegimen oryndaı alady. Derbes áreket etýge umtyla otyryp bıleýge, oınaýǵa talpynady.

5 jas – balanyń kóp bilýge qushtar kezeńi. «Nege?», «nelikten?», degen suraqtardy kóp qoıady. Bala jetekshiniń qoıǵan talaptaryn, án, pesalardyń kóńildi, qýanyshty, sabyrly sıpattaryn sezine otyryp, pesadaǵy qarama - qarsy eki bólimdi, mýzykalyq aspaptar tembrin, qol ustasyp án aıtý, jeńil bı qımyldaryn oryndaı alady.
6 jas – balalardy mektepke daıyndaý kezeńi. Balalar mýzykalyq shyǵarmaǵa sıpattama bere otyryp, estetıkalyq kózqarasyn qalyptastyrady. Án, bı, oıyndardy oryndaýda shyǵarmashylyǵy damyp, mýzykaǵa degen ynta - yqylasy aıqyn kórine bastaıdy.

Mýzykalyq tárbıe berýdiń basty maqsaty – mýzyka óneri arqyly balanyń ómirge degen kózqarasyn, Otanyna, eline, jerine degen súıispenshiligin, óz halqynyń ónerin, salt - dástúrin joǵary baǵalaı biletin parasatty azamat tárbıeleý.
Bilim berýdiń eń tómengi satysy – mektepke deıingi kezeń jáne tulǵanyń damý irgetasy, oqý áreketin qalyptastyrýdyń eń qýatty kezeńi. Bul satydaǵy balanyń este saqtaý qabileti, qabyldaýy tómen bolǵanymen bilýge qushtarlyǵy zor bolady.
Damý ortasynyń negizinde tulǵanyń damýyn qamtamasyz etetin mektepke deıingi bilim berý mekemesi, balanyń tulǵasyn damytýda onyń jeke erekshelik múmkindikterin ashyp, tanym belsendiligin qalyptastyrý maqsatynda mynadaı mindetterdi sheshýi shart.
Balanyń ishki belsendiligin damytýǵa arnalǵan qajetti múmkindikter jasaý;
- Ár balada onyń jeke dara qasıetteri men qabiletterin ashyp, olardyń ómir súrýge qajetti salalarǵa ornyǵýyna múmkindik kórsetý;
- Ár balany tulǵalyq erekshelikterin ashyp kórsetýge jáne ony damytýda kómegin tıgizetin jańa joldardy izdestirý;
- Ár balanyń tulǵasyna degen qurmet pen súıispenshilikti qamtamasyz etetin qarym - qatynasty ornatý;
- Tulǵaǵa áser etýdegi belsendi ádisterge baǵdar jasaý;
- Oıyn arqyly oqytý, bilim berýdi izgilendirý tehnologıasynda qarapaıymdylyq, kishipeıildilik, ózara túsinýshilik sezimderin baýlıdy.
- Oqytýdyń aqparattyq tehnologıalary arqyly mýltımedıalyq quraldardy paıdalaný.
Otbasynda ata - analarǵa pedagogıkalyq bilim óte qajet, sebebi ata - ana bala tárbıesiniń maqsat, mindetterin aıqyn túsinbeı bala tárbıesiniń joldary men amaldaryn oıdaǵydaı iske asyra almaıdy.
Ata - analarmen áńgime kezinde ósip kele jatqan sábıdiń múmkindikteri zor, biraq olar sheksiz emes ekendigin olarmen birge ótkiziletin trenıńterde eskertý qajet.
Balanyń múmkindikterin eskermeı damýdy jedeldetýge bolmaıdy, sondaı - aq damý barysynda kidiriste bolmaý qajet. Sondyqtan ata - ana erte sábılik jáne mektepke deıingi jastaǵy balalardyń mýzykalyq damýynyń kórsetkishin bilýi mańyzdy.