InfoHub Logo

Qazaq  ultynda  teńizdiń  jaǵaǵa tolqyp soqqan  tolqyndary sekildi ,tolqyn  minezdi  patrıot uldary men qyzdary bar. Olar óziniń eline  otansúıgishtik ,ultjandylyq qasıetimen «Ómirim halyqtiki, ólimim  ǵana ózimdiki» dep halyqqa  qyzmet  etip  , otanshyldyqtyń, ultjandylyqtyń aınasy bola biletin azamattar.
Qazaqta el  bastaǵan kósem de, top aldynda sóz  sóılegen sheshen de, qalamy júırik jazýshy da, oıy  asqaq danyshpan ǵalym da, keýdesin oqqa tosqan batyr da,  toptan ozǵan sportshy, ánshi de bar.
Bular qazaqtyń naǵyz patrıottary!
Avtor.

Qazaq  ultynyń - aq tańy araılap atyp,kóginde qyran qusy samǵaǵan, tórinde kók týy jelbirep, báıteregi aspanmen syrlasqan ,dúnıe júzinde jeriniń keńdigi  jóninen  birinshi ondyqta turatyn kóp ultty óz qushaǵyna syıdyra bilgen  aýyzbirshilikti, keń peıildilik pen turaqtylyqty tý etken  ultjandy, otansúıgish ,darhan  halyq.Qazaqtyń shańyraǵy bıik, keregesi keń, terezesi teń ult bolyp qalyptasýynda eń birinshi patrıot  uldary men qyzdarynyń orny erekshe atalyp ótilýi tıis. Ol úshin tamyry tereńge jaıylǵan tarıhqa kóz júgirtýdi jón sanadym.

Bizdiń eń alǵashqy túrkilerden shyqqan el bıleýshimiz Bilge qaǵan  túrik eline 19 jyl bılik quryp, ultaraqtaı jerimizdi atqa otyryp,  qolyna qarý alyp qyzǵyshtaı qorǵaǵan. Kóshpeliler tarıhynda uly ımperıanyń irgesin bekitip, beıbit dáýren ornatqan. Túrki halqy úshin túnde  uıyqtamaı,  kúndiz otyrmaı, inisi -Kúlteginmen birge halyqty tatýlyqqa shaqyryp, jalańash halyqty tondy,kedeı halyqty baı, az halyqty kóp qylǵan  patrıot kóshbasshy.

Budan keıingi jyldarda qazaq handyǵy  (XV ǵ.)  550 jyl ishinde

Qazaqtyń tuńǵysh hany - Kereı hannan bastap  sońǵy hany – Abylaı hannyń nemeresi  Kene han, Qasym sultanǵa deıin   elimizdiń órkendeýine  ómiri men qyzmetin arnaǵan ,ult tutastyǵyn saqtaǵan , elge aıanbaı qyzmet etken  patrıottar ekendigin bireý bilse, bireý bilmeıtin de shyǵar.

Al  Uly Otan soǵysy  jyldar aralyǵyndaǵy  soǵysta uldarymyzdy  aıtpaǵanda,    Álıa,  Mánshúk ,  Hıýaz  sıaqty batyr   qyzdarymyzdyń  ózi qan maıdanda erlikpen shaıqasyp,keńes odaǵynyń batyry ataǵyn alyp,  jeńistiń týyn jelbiretip ,óz attaryn altyn áriptermen jazdy.

Qalmaqan Ábdiqadyrovtyń shyǵarmasyna arqaý bolǵan endigi bir keıipker - Qajymuqan atamyzdyń erligin, patrıottyq kelbetin shyǵarmama qosyp jazbasam jigittigime syn bolar. Ultymyzdyń sport  tarıhyndaǵy tuńǵysh kásipqoı balýan,tutas ǵumyryn kúreske arnaǵan, alyp kúshtiń ıesi Qajymuqan atamyz birinshi bolyp qazaq halqyn ózge jurtqa pash etken ,ózinen burynǵy qazaq baspaǵan  topyraqty, birinshi basyp, kórmegen eldi birinshi kórip, taqpaǵan altyn, kúmis, medaldardy moınyna birinshi ilgen patrıot sportshymyz. Teńdessiz ónerimen jer sharyn aralaǵan, 54 memlekette kúreske túsip, 48 medal oljalaǵan.   Ol 1944 jyly sırk arenasynda óner kórsetip, túsken 100 myń somǵa ushaq satyp alyp, ony Amangeldi  Imanovtyń  atymen ataýdy ótinip, Jeńis  qoryna aýdarady.Bul naǵyz erlik!!!

Qazirgi  kezdegi estrada juldyzdarynyń  oryndap júrgen «Balqadısha», «Dýdaraı», «Aǵash aıaq», «Qanapıa»,«Úsh dos»,«Jalǵyz arsha», ánderin birinshi bolyp shyrqap ,Parıj  sahnasyn qazaqtyń ánshilik ónerimen moıyndatqan mýzyka sheberi , Júsipbek Aımaýtovtyń «Ánshi» áńgimesindegi  Ámire Qashaýbaevty   ultymyzdyń patrıot  perzenti ekenin bizde moıyndaımyz.

Otanshyldyqtyń irgetasy – ultjandylyq. Óz ultyn súıip, onyń muńyn muńdap, joǵyn joqtaıtyn , sol jolda qurban bola biletin azamat qana otanshyl bolady.  Bundaı azamattarǵa Qaırat Rysqulbekov,  Asanova Lázzat Altynaıqyzy,  Muhamedjanova Sábıra Esimbekqyzy, Erbol Sypataev syndy jeltoqsan qurbandaryn aıtar edim. Bul jastar 1986 jyly jeltoqsanda  Brejnev alańyna shyǵyp, Táýelsizdik alý jolynda  Reseı úkimetiniń otarshyldyq isine qarsy narazylyǵyn bildirip , bostandyqpen  táýelsizdikti talap etti, otan úshin otqa tústi. Bul kún biz úshin, búkil qazaq halqy úshin umytylmas qaısar jastaryn joǵaltqan qaraly kún  boldy.Olardyń ornyna ózimdi qoıyp qarasam qorqaqtyǵym basym túsedi.

Ultymyzdyń  qandaı da bir  qıyn problemasy bolsyn  arasynda aralasyp, ulty úshin shyryldap júretin ultjandy azamatymyz bar. Onyń atyn aıtpasaq ta belgili. Bul azamat jaıly Qasym Qaısenov atamyz óz pikirinde: «Qalaı deseńder, olaı deńder, Muhtar Shahanov- ult  qorǵaýshylardyń  eń  aldynǵy  sapynda  kele jatqan qaısar, tulǵaly bıik aqyn. Keshegi Jeltoqsan  kóterilisi  kezinde,  el erge, er jerge  qaraǵan  syn  saǵattarda sonaý  Máskeýdegi qylyshynan  qan tamǵan totalıtarlyq   júıeniń  alpaýyttaryna  basyn  báıgege  tige  otyryp qarsy  shyqqan, sóıtip,  ultymyzdy  úlken  ádiletsizdikten qorǵap  qalǵan  osy  jigit edi ǵoı. Aral   qasiretine  kúlli  álemniń  nazaryn  burǵan da-SHahanov.  Ultymyzdyń irili-usaqty problemalarynyń  mańynda  ylǵı da osy aqyn  kele jatqan  joq pa?! Tipti, qazirgi  ózderiniń  toılap  júrgen Naýryz  merekesinde  Kolbınmen  jaǵalasyp  júrip osy bala  tiriltpep pe edi? Eldik  mazmundaǵy  eren isteri  úshin bul azamatqa  durystap ta  alǵys aıtpappyz –aý.

Alǵys  túgili, onyń álem , IýNESKO  moıyndaǵan  shyǵarmalary tóńireginde  óz  ishimizdegi keıbireýler  jaldamaly  jazǵyshtar  arqyly ártúrli  daý-damaılar  uıymdastyryp, kedergi  jasaýmen  keledi...

Endi  til máselesi  aýqymynda  «erteń ult  bop  qalamyz ba, qalmaımyz ba?» degen zarly kúdik  aldymyzdy  oraǵan  sátte  taǵy da Shahanov ornynan  kóterildi. Bul iste de biz ony qoldamasaq, utylatynymyz aıqyn»,-dep  Muhtar Shahanovty Jeltoqsan oqıǵasyndaǵy batyrlyǵyn, Aral problemasyna degen janashyrlyǵyn, qazaqtyń tól merekesi Naýryzyn, salt-dástúr,tilge  degen  ultjandylyǵyn jan-jaqty qyrynan ashyp taıǵa tańba basqandaı etip aıtady. Qolda barda altynnyń qadirin bilip, ultjandy azamatymyzdy eren eńbegine baǵalaýymyz kerek.

Shyn jylasa soqyr kózden jas shyǵady demekshi táýelsizdik alǵannan keıin qýanǵanbaǵan qazaq joq. Elbasshymyz Nursultan Ábishuly Nazarbaevtyń   arqasynda Qazaqstan álem kartasynan oıyp turyp oryn aldy. Elbasy men Astana qalasy egiz uǵym tárizdi. Astananyń salynýy ,gúldeı jaınaýy elbasynyń  qajyrly eńbeginiń arqasynda júzege asty. Az jyldyń ishinde álemniń «menmin» degen qalalarymen  teń túsken ádemi qalamyz kúnnen –kúnge órkendep damýda. Damaý jolyna túsken Astana qalasynda  álemdegi sheshilmegen ult pen dinniń arasyndaǵy  daýly máseleler  sheshilip, beıbitshilik pen kelisim saraıynda óz sheshimin tabýda.

Elbasshymyz qazirgi qıyn qystaý zamanda eldiń turaqtylyǵymen  aýyzbirshiligin saqtap, halyqqa joldaýlary arqyly ,sheshilmegen túıinderdi sheship Túriktiń patshasy Bilge qaǵan sekildi túnde uıyqtamaı, kúndiz otyrmaı, halyqty tatýlyqqa shaqyryp, jalańash halyqty tondy,kedeı halyqty baı, az halyqty kóp qylyp ,shet elge tarydaı shashylǵan qandastyramyzdy óz otandaryna oralýǵa múmkindikter jasaýda.Bunyń barlyǵy halqyn, otanyn súıetin patrıot, ultjandy kóshbasshy beınesiniń dáleli.

Árbir  ulttyń ultjandylyq negizi - sol ulttyń sútpen berilgen ana tilinde.Ultqa qyzmet isteýdiń búgingi úlgisi – qazaqtyń tiline qyzmet jasaý bolyp tabylady.Qazaq tiliniń taǵdyryna qaıǵyrǵan Asyly Álıqyzy Osman: «Qazaqtyń nany tátti de, tili jaman ba?! Olaı emes, qazaqtyń nanyn jegen adam, tilin de úırensin!!!»-dese, « Qazaq tiliniń taǵdyry shyryldap emshek suraǵan baladaı bolyp tur.Jetpis jylda ústemdik alyp qalǵan orys tili qazaq tiline op-ońaı ysyrylyp oryn usynbaıdy»- dep  qoǵam qaıratkeri  Bekbolat Tileýhanda ultynyń tiline shyr-pyr bolyp jany ashyp júrgen azamattyń biri. Qazaq qazaqpen qazaqsha sóılesse,  bir jaǵadan bas, bir jeńnen qol shyǵaryp,  judyryqtaı jumylsaq alynbaıtyn qamal joq.

Sózimdi qorytyndylaı kele ulttyń aıbynyn asyryp, aıdynyn tasytatyn otanshyldyqtyń belgisi–urpaqqa úlgi, ultqa uran bolatyn uly tulǵalar  ekendigi daýsyz. Qazaqta syn saǵatta synalyp elge bılik ete bilgen elbasshy da , toptan ozǵan sportshy da , ánimen álemdi áldılegen ánshi de , ultqa janashyr qoǵam qaıratkeri de, aqyny da  bári bar.Bundaı azamattardyń attary  ulttyń júreginde patrıot retinde altyn áriptermen jazylary sózsiz.

---