InfoHub Logo

Buryn bir aýylda sarań shal ómir súripti. Bir jyly qystyń bir kúninde syrtta qar jaýyp, sarań shal óziniń jyly tóseginde jatady. «Búgingi kúndeı jaqsy kúnde bir jasaıtyn is bar ma?», — dep ishteı oılanyp otyrdy. Syrtta qar kúrep júrgen qulyn kórip, ony sarań shal shaqyryp alady.

— Eı, beıshara qul, beri kel mynda!

— Shaqyrdyńyz ba? — dep úıindegi quly entigip, júgirip jetip keledi.

— Ańǵa shyǵamyn, ańǵa shyǵý daıyndyǵyn jasa!

— Mynadaı qar jaýyp turǵan kúni me?

— Eı, aqymaq! Mynadaı qar jaýyp turǵan kún –  naǵyz ańǵa shyǵatyn kún. Tez daıynda!

— Jaqsy, aıtqanyńyz bolsyn!

Sarań shaldyń sorly quly sadaq pen jebeni daıyndady. Ańǵa kerekti jaraqtyń bárin alady. Túski asty da daıyndap alý úshin sarańnyń quly as úıge kiredi. Ondaǵy áıelderge: «Úı ıesi jeıdi, dámdilep jasa!», — dep tús mezgilinde jeıtin tamaqty daıyndatqyzyp jatty. As úıde jolǵa alatyn tamaqty jasatyp jatqanda, sarań shal ony izdep:

— Qaıda júrsiń sen? — dep sarań shal qulyn shaqyrdy.

— Men túski tamaqty daıyndatyp jatyr edim, — deıdi quly.

— Qaıdaǵy túski as?! Tez ańnyń jaraqtaryn daıynda! Kettik!

Sóıtip ekeýi jolǵa shyqty. Qar basyp qalǵan taý aq teńiz sekildi kórindi. Sarań shal men quly ań izdep joldan adasty. Birese taýdyń bıigine shyqty, birese taýdyń etegine tústi. Taý ańdarynyń qulaǵy turmaq, izi de kórinbedi. Sarań shal men quly ábden dińkeleri quryp, qatty sharshap qardyń ústine otyrady. Sol kezde bir qyrǵaýyl olarǵa qaraı kele jatqan edi. Sarań shal sadaǵyn alyp, ony kózdep atyp túsirdi. Qulap túsken qyrǵaýyldy qulyna alǵyzdy. Quly ony ustap alyp keldi.

— Keremet mergen ekensiz!

— Eı, osyny da azyq dep. Ańǵa shyqqan soń joq degende jaman qaban, shoshqa atyp alyp qaıtý kerek qoı! — dep sarań shal maqtandy. Uzaq júrip sarań shal men qulynyń qaryndary asha bastady. Sóıtip ekeýi aldymen álgi qyrǵaýyldyń etin pisirip jep, sosyn  jumystaryn jalǵastyrmaq bolady. Dámdi qyrǵaýyl túski astyń tamaǵy bolǵan soń, qul kóńildenip ketti. Otta turǵan qyrǵaýyl eti pisip, qus etiniń ıisi muryndy jara bastady. Kedeı quldyń aýzynyń silekeıi aqty. Qasynda otyrǵan myrzasynyń da silekeıi shubyryp otyrǵany belgili edi. Et pisip qalǵan kezde, sarań shal bir qýlyq oılap tabady. «Qul eshteńe istemedi,endi qazir qalaısha menimen birge bárin bólisip jeıdi?! Men jalǵyz jeıtin amal joq pa?» — dep ishinen oılandy. Bir kezde tizesin bir soǵyp, tapqandaı qýanyp ketti.

— Eı, aqymaq qul! Mynadaı ádemi tabıǵatta tek qaryn toıdyrýdy oılasaq ne bolmaq? Munymyz uıat emes pe?! Et piskenshe biz ekeýimiz óleń jazaıyq! — deıdi sarań shal. Onyń aıtyp otyrǵanyna quly renjip:  

— Ózegimiz talyp, qaryn ashyp óleıik dep otyrmyz. Odan da aldymen tamaq iship áldenip alaıyq, sosyn óleń jazaıyq! — deıdi.

— Eı, aqymaq qul. Mı bar ma sende? Óleńdi birinshi shyǵarǵan adam, myna ettiń bárin jeıdi, — deıdi sarań shal.

Buǵan qul oılanyp qalyp edi, sarań shal qýanyp ketti.

— Eı, aqymaq. Ońaı is dep oılama! Shýmaqtyń eń sońynda «eken» degen jalǵaýdy qosyp, úsh jol óleń shyǵaryp kór.  Ádette tórt jol óleń jazady. Men saǵan ońaı bolsyn dep ádeıi úsh jol qylyp alyp otyrmyn, — dedi sarań shal oǵan burylyp. Solaı dep aıtyp alyp ishinen: «Qul taqyrypqa arnaıy óleń shyǵara almaıtyny aıdan anyq. Qyrǵaýyldyń etiniń bárin ózim jeıtin boldym», — dep qýandy sarań. Ol kezde onyń quly óleń jazýdy birtindep oılap otyrdy. Etke qarap túri buzylyp otyr edi, bir kezde júzi bal — bul janyp qýanyp ketti. Sarań shaldyń quly qyrǵaýyldyń bir jaǵyn bólip alyp aýzyna saldy. Sosyn bylaı dedi: «Bári pisti me eken, dámdi me eken, al jep kórsek pe eken?» — dep ol ettiń birazyn aýzyna salyp opyryp jeı bastady. Shal oǵan qarap: «Eı, aqymaq, sen óleń jazbaı jatyp ettiń bárin jep jatyrsyń ǵoı», — dep kijindi. Quly oǵan qarsy ýáj aıtty.

— Myrza, men óleńniń bárin shyǵaryp qoıdym, — dep etin jeı bastady. Oǵan sarań shal ashýlanyp: «Qashan óleń jazdyń?» — dep jazǵyrdy. Quly óleńdi túgel jazyp shyqqanyn aıtty. Sarań shalǵa sol óleńderin qaıtyp ret-retimen, jol-jolymen oqyp berdi.

«Bári pisti me eken?
Dámdi me eken?
Jep kórsek pe eken?» — degen óleńin oqyp berdi. Óleńniń ishinde «eken» degen jalǵaýdyń uıqasyp jazylyp turǵanyn aıtyp, «nesi qate?» dep surady ol sarań shaldan. Mine osylaısha qul ettiń bárin ózi jep taýysqan eken. Al sarań shal bolsa oǵan qarap, ábden qarny ashyǵypty.

Koreı tilinen aýdarǵan Dastan Aqash

---