InfoHub Logo

Burynnan syrttaı tanystyǵym bar Oraz Qudaıbergenulymen shıpajaıda kezdesip qaldym. Kezinde aýdan, oblys kóleminde basshy qyzmetterde istegen, kópti kórgen, syıly kisimen sózimiz jarasa ketti. Birde áńgimemiz aty-jónin búrkemelep bireýdiń syrtynan domalaq aryz jazǵyshtarǵa kep tireldi. Talaıdy opyndyrǵan, tipti, sonaý "shash al dese, bas alatyn zamanda" sý túbine jibergen bul derttiń túp-tórkini kórealmaýshylyqta, kúnshil qyzǵanyshta jatqandyǵy kim-kimge de aıan.

— Meniń óz basymnan sondaı bir jaǵdaı ótti, — dep bastady áńgimesin Orekeń, — jaspyn, joǵary oqý ornyn bitirgen boıyna komsomol jumysyna shaqyryldym, kóp uzamaı aýdan komsomol komıtetin basqardym. Birde jazdyń ystyq kúni alystaǵy mal sharýashylyqtaryn aralap kele jatyp, orta joldaǵy taý baýraıyndaǵy Qosbóget aýylyna soǵýǵa kóńilim aýdy da turdy. Óıtpegende she, munda ózimmen ınstıtýtta birge oqyǵan Tańatar, Talǵat, Murat, Dóńbaı turady, aldymda eki kún demalysym bar degen oımen uly joldan burylyp, Qosbógetke tarttym...

Sóıtip, Oraz ózimen bes jyl boıy bir bólmede jatqan, syralǵy dosy Tańatardyń úıine kep taban tireıdi. Olar da máz, kishkentaı qara domalaqtary Erlan men Nurlanǵa deıin aldynan júgirip shyǵyp, kishkentaı qoldaryn usyndy, al, Tańatardyń eki ezýi eki qulaǵynda. Munyń "ýazıgin" kórdi me, álde habardy estidi me kýrstastary túgel jınala qaldy.

Qos bóget bul óńirdegi tabıǵaty erekshe aýyl. Ár úıdiń aýlasy kók jelekke malynǵan, sharýashylyqtyń da úlken baý-baqshasy bar. Aýyl tóńireginde birneshe bulaq aǵyp jatyr. Onyń ishinde sýy moly da, aýylǵa jaqyny da Kókbulaq. Onyń janyndaǵy úlken sý baseıniniń mańy jazdyń ystyǵynda baladan arylmaıdy. Sonymen Tańatar bir toqtyny soıyp, kópten kórispegen dosyna qonaǵasy beredi. Dostarynyń "myna ystyqta nesine asyǵasyń, kún uzaq qoı, keshki salqynmen júrip ketseń qala degeniń myna turǵan jer", degen sózderi qamshy bolyp, Oraz biraz bógelip qaldy. Kileń qatar-qurby keý-keýlesip, Kókbulaqqa baryp sýǵa túsedi. Jasyratyny joq, ol kezderde araq-sharapsyz dastarqan jaıylmaıtyn-dy. Sol retpenen dostarymen qaýyshyp, kóńilin birlegen ol syılastyqpen qoshtasyp, tús qaıta qalaǵa qaıtady.

— Dúısenbi kúni oıymda eshteńe joq ádettegi qyzmetime kirisip ketkenmin. "Aýdan basshysy shaqyryp jatyr", degen habar jetti. Ózim de issaparym jaıynda kirip shyqqaly otyrǵanmyn. Sol kezdegi birinshi hatshy Mákeń, Maqsat Ahanov aldy keń, jaıly kisi edi. "Oraz, sen jas ta bolsań aýdannyń bir basshysy ekenińdi bilesiń be? Bilseń ózińdi sol qalpynda ustaýyń kerek. Búkil jurt úmit artyp, senderge qarap otyr, kórsetken úlgileriń sol ma, balaǵa uqsap aýyldyń qaq ortasyndaǵy bulaqqa sýǵa túsip.." dep birtalaı áńgime aıtyp tastady, — dedi Orekeń.

"Sóz súıekten ótedi", degendeı Oraz uıattan órtenip kete jazdaıdy. Sodan beri eki-aq kún ótti, ol da demalysqa túsip tur, kim eken jetkizip úlgergen, ne degen jedeldik degen oılar Orazǵa maza bermedi. Ary oılap, beri oılap, munyń keshegi tórt jigittiń biri, dáý de bolsa, Dóńbaıdan kelgenin jobalady.

— Kóp aralaspaı, shetteńkirep, "ishimdegini taýyp al" degendeı syǵyraıa kúlip turysy unamap edi. Sol ekenin bile qoıdym. Aýdandyq qarjy bóliminde qyzmet isteıtin, birinshi basshyǵa jampańdap, jaqsyatty kóringisi kep júrgen nemere aǵasy Tóleý bar, domalaq aryzdy sol arqyly yzǵytqan boldy, ol sirá jedel jetkize biletin qý, — dep kúledi Oraz aǵa, — Sodan «dosym» Dóńbaıdy bir kórsem, qylyǵyn betine basyp aıtsam deýmen áli kelemin...

— Oı, Oreke-aı, odan beri neshe jyl ótti?

— Qyryq jyl...

— Sol kezde nege aıtpadyńyz?

— Sonyń sáti túspeı-aq qoıdy ǵoı. Birde sol aýylǵa ýákil bolyp baryp, mádenıet saraıynda jınalys ótkizdim. Jınalystyń aıaǵyn ala meniń joǵaryda aıtqan dostarymnyń bári kep sálemdesti, al Dóńbaı joq. Sodan ádeıi onyń qyzmet isteıtin mektebine bardym. Oıym jurtqa dabyra qylmaı, baıaǵy birge júrgenimdi maldanyp, ázilge saıyp, qylyǵyn betine basyp uıaltý edi. Dırektordyń kabınetine kirgennen Dóńbaıdy suradym. "Ol osynda", — dedi mektep basshysy. Sodan izdep kelip ketsin, oǵan qosylyp orynbasarlary da aıaǵynan tik turdy. Olardyń aıtýynsha, meniń mektepke kelýimniń sol-aq aldynda júrgen Dóńbaıym jer jutyp ketkendeı, esh jerde joq...

Birer aıdan soń sol aýylǵa taǵy jolym tústi. Mekteptiń janynan óte bere esik aldynda turǵan onyń dırektory Sákenge kózim túsip, mashınany toqtattym. Dóńbaıdyń jaǵdaıyn suradym. "Oreke, dosyńyzdyń jaǵdaıy jaqsy, qazir sabaqta, qalasańyz osynda shaqyrtaıyn", — dep mektepke kirip ketti. Birazdan keıin qaıtyp keldi. "Iapyr-aı, Oreke, sizdi kúttirip qoıǵanyma keshirim ótinemin. Jap-jańa ǵana aýyryp turmyn dep, orynbasarymnan suranyp ketipti. Álde úıine bala júgirteıin be?", — dedi. Dırektorǵa alǵysymdy aıtyp, jónime kettim.

— Sodan kezdespedińiz be?

— Joq. Kóshede sonadaı jerden meni kóre qalsa burylyp, izim-qaıym joq bop ketedi.

— Nege eken?

— Onyń sebebi, janyńnan da aryń artyq, al, ólimnen uıat kúshti.

Dóńbaıdyń meni kórýge júzi shydamaı, keshirim suraýǵa jigeri jetpeı júrgeni.

Bes kún tirlikte eshkimniń ala jibin attamaı, aryń men uıatyńdy bıik ustap, júziń jaryq bolyp júrgenge ne jetsin!

Oraz aǵa osyny aıtty da, oılanyp qaldy. Óz qateligin moıyndap, bas tóre batyldyq kerek-aq. Uıat túsingenge ólimnen de kúshti bop tur!... Endi ekeýi bu fánıde kezdeser me eken...eı, qaıdam...

---