InfoHub Logo

Oryn ákemizdiń alpys jyldyq toıynda belgili jerlesimiz, "Kazahoıl" ulttyq munaı kompanıasynyń Vıse-prezıdenti Jaqsylyq Smaǵululy Janǵazıev:

— Osy Orekeń men esimdi jańa bile bastaǵan bala kezimde taıaǵyn ońdy-soldy sermelep, dırıjerlyq jasap turatyn edi, mine, elýge aıaq basyppyz, áli sol, — dep jurtty dý kúldirgeni esimizde. Qazir Jókeńniń ózi baıaǵyda elýden asyp ketti, biraq sol taıaqqa, sirá, áli tynym bola qoımas. Laıym, solaı bola bergeı. Shynynda da, ol kisiniń búkil ǵumyry Mańǵystaý ónerimen birge órkendep, qatar qanat jaıyp kele jatyr. Ol aımaǵymyzǵa óner dánin sebýshi. Osy ólkede kórkemónerpazdar úıirmelerin jappaı uıymdastyrýǵa uıtqy bolǵan sol kisi. Jer-jerde óner mektepterin ashyp, jasóspirimder júregine oǵan degen súıispenshilik sezimin uıalatý úshin aıanbaı ter tókken de sol kisi. El ishinde tipti: "Mańǵystaýda qolyna dombyra ustap, kúı tartpaıtyn nemese "áý" dep, dombyramen án salmaıtyn adam sırek kezdesedi. Al solardyń bárine dombyra ustaýdy Orekeń úıretken, eger ózi bolmasa, sonyń shákirtteri úıretken", — degen sóz bar. Shynynda da, solaı. Qazir Mańǵystaý ónerpazy dep tanylǵan osy óńirden shyqqan óner ıeleriniń bári de Oryn ákemizdiń shákirtteri degenge eshkim qarsy sóz aıta almas. Ol kisimen ótken kezdesý keshterinde sóz alǵan eresek adamdardyń aýzynan bul týrasyndaǵy áńgimelerdi jıi estýge bolady. Kezinde árbir eńbek ujymynda boıynda ónerge qabileti bar jasty da, úlkendi de sahnaǵa shyǵaryp, olardyń talaıynyń keıinnen kádimgideı ónerli azamatqa aınalyp ketkendigi týraly da estip júrmiz. J. Qoshaqbaev degen azamat birde osyndaı bir jaıdy baspasóz betine syr ǵyp túsiripti: "Ýaqytpen sanasý degen ol úshin jat. Túnniń bir ýaǵyna deıin daıyndyqpen ótkizetin kezderdi qazir saǵynyshpen eske alamyn. Meni ónerge baýlyǵan sol Orekeń. Qazir sol kisiniń arqasynda otyzǵa tarta kúı bilemin. Shákirtteriniń aldy qazir alys Astanada da júr, olardyń biri Aıgúl Qosanova ekenin aıtsaq ta jetip qalar. Ol qolyna dombyra ustaýdy alǵash ret Oryn ákemizden úırengen, qazir osy óńirge belgili Mańǵystaýdyń aqyn qyzy Aqyrys Qoıshyǵulqyzy aǵasyna "ómiri jazsa bolar dara dastan, ónerdi kıe tutqan bala jastan", — dep, baǵa bere kelip, ónerge qaraı "qol sozǵan balalyq shaqty" keı kúnderin bylaısha sýrettepti:

Kóriner kózge qazir bolyp saǵym,

Esimde sonaý kezgi jastyq shaǵym.

Taýshyqta, Shahta orta mektebinde

qyzdardyń orkestri boldy shaǵyn.

Qyzdardy úırete almaı usaq kúıge,

júrgende Jańbyrhanov jylap kúnde.

"Aqbaı" men "Partıany" osy Orekeń

úıretip ketip edi bir-aq kúnde...

Al Aqyrystyń myna bir joldary joǵaryda aıtylǵan álgi bir sózderdi qaıtadan oıǵa túsiredi:

El qamyn, bala qamyn oılaı júrip,

San syıpat óner toıyn toılaı júrip,

Talantty bireý kórse, aıyrylmaı,

Shyǵardy el aldyna qoımaı júrip...

Halyqty ónermen sýsyndata júrip, aınalasyna óner dánin sebe júrip, boıynda ónerge degen qabileti bar-aý degen kishini ǵana emes, úlkenderdi de ónerge baýlı júrip, Oryn ákemizdiń óz balapandaryn odan qaǵys qaldyrýy tipti múmkin emes edi. Munaıshylyq jolyn qýsa da, Ǵalıa men Sáken, Gúljan men Kenjesh án salǵanda janyńdy jadyratyp, kóńilińe qýanysh egetini tegin be?! Olar ǵana emes, balalardyń bári de ánshilikten qur emes. Al Gúlnár aımaqqa tanylyp júrgen sazger. Svetasy án páninen sabaq beretin ustaz. Raqıla jónindegi áńgime tipten basqa...

Oryn ákemiz onyń ónerge degen beıimdiligin erte tanyp, erekshe den qoıǵany baıqalady. "Oǵan úıdiń las sharýasyn jasatpańdar, qolyn bylǵamasyn!" — dep, ylǵı qorǵashtap otyratyn dep eske alady qazir ózderi. Sol Raqılany Oryn ákemiz aldymen óz shákirti, oblystyń qadirli belgili qobyzshysy Qadısha Balapashevanyń klasynda oqytady. Segiz jyldyqty bitirgen soń Almatydaǵy Chaıkovskıı atyndaǵy mýzyka ýchılıshesine jiberedi. Eń qyzyǵy, ony ózi de ertip barmaıdy, bireýge tapsyryp ta qoımaıdy. Tek qolyna Almatyda turatyn nemere aǵasynyń meken jaıy kórsetilgen bir japyraq qaǵaz ustatady. Raqıla aǵasynyń úıin taýyp, ornalasqan soń erteńine ýchılıshesin izdep, onyń da mán-jaıyna qanady. Ne kerek, qarshadaı qyzdyń joly bolyp, sol jyly oqýǵa túsedi. Ataqty sazger Seıilhan Qusaıynovtyń joldasy Raýshan apanyń klasynan ýchılısheni úzdik bitirip shyǵady. Biraq ózi kezinde bilim saparyn armansyz jalǵastyra almaı qalǵan áke qyzynyń óz baǵyn odan ári synaǵysy kelgen tilegin qoldap, Raqıla konservatorıaǵa túsedi. Osylaısha, Raqıla aýylǵa sol jazda úlken oqý ornynyń stýdenti bolyp oralady.

Talanttyń birde bolmasa, birde kózge túsýi zańdy qubylys qoı. Úshinshi kýrstan keıin ony Akademıalyq Qurmanǵazy atyndaǵy ult aspaptary orkestrine qyzmetke shaqyrady. Al konservatorıany bitirýge bir jyl qalǵanda ol Atyraýda jańadan uıymdastyrylyp jatqan ult aspaptary orkestrine qyzmetke shaqyrylady. Bul eki aralyqta ol qobyz aspaby boıynsha respýblıkalyq konkýrstyń júldegeri bolyp úlgergen. Ata-ana ruqsatymen osylaısha Raqıla oqýyn odan ári jalǵastyra júrip, ózi Atyraýǵa qyzmetke aýysady. Asyldyń synyǵy bul jerde de jarqyrap kórinedi. Jurtqa tanymal qobyzshy atanady. Turmysqa shyǵyp, eki balaǵa ana bolady. Sóıtip júrgende, onyń jáne bir qyry ashylady: 1999 jyldan beri Dına Nurpeıisova atyndaǵy respýblıkalyq dárejedegi ult aspaptary orkestriniń dırıjeri...

Sóıtsek, ol konservatorıadan qosymsha mamandyq retinde dırıjerlik ónerdi de úırenip shyqqan eken. Osylaısha Oryn Qulsarıevtyń qyzy Raqıla Qulsarıeva áıelder arasynan shyqqan birinshi dırıjer degen laýazymǵa da ıe boldy. Mine, maqsatty júrgizilgen tálim-tárbıe, jastaıynan boıyna sińgen ónerge degen súıispenshilik osyndaı nátıjelerge qol jetkizip otyr. Áke úmitiniń aqtalýy, áke armanynyń júzege asýy degen osy bolsa kerek...

Ómirdiń eleýli sátteri, ataýly kúnderi degen bolady ǵoı. Oılap qarasańyz, osynaý jannyń keship kele jatqan kóshinde eleýsiz derlik sátter bar ma eken ózi degen oıǵa qalýǵa bolar edi. Óıtkeni onyń ótken kúnderiniń qunarlylyǵy sonshalyqty, bir sholyp ótkende olardy aıtyp taýysý tipti múmkin emesteı kórinedi. Degenmen, osynshama ómirbaıany baı, kórgen bilgeni mol jannyń óz júreginde ylǵı boı kórsetip, qarapaıym bolmysyna da qaramastan, aıtqysy kelmese de aıtylyp jatatyn bir jaılar bolary sózsiz. Osy turǵydan kelgende onyń 1958 jyly Máskeýde ótken Qazaq óneri men ádebıetiniń onkúndigine Dına Nurpeıisova atyndaǵy orkestrmen qatysqanyn, onda elimizdiń belgili óner qaıratkerleri Nurǵısa Tilendıev, Shamǵon Qajyǵalıev, Ermek Serkebaev, Roza Baǵlanova, Rashıd, Múslim Abdýllındermen qatar júrip, konsertter qoıǵanyn aıtpaýǵa bolmas edi. Sondaı-aq 1982 jáne 1997 jyldary oblystyń Qurmet gramotasymen marapattaldy. Oblys ómirinde ǵana emes, qazaq eliniń mádenı ómirindegi ataýly oqıǵa bolǵan Óskinbaı atamyzdyń 130-jyldyq toıyn ótkizip, onyń qazaq ónerindegi ornyn aıqyndaýǵa zor eńbek sińirgen de Oryn Qulsarıev bolatyn.

"Bes jyl oqyǵan oqýdy Orekeń alty aıda bitirgen" — degen eken marqum bolyp ketken zamandasy Bozdaq Rzahanov onyń mereıtoıynda. Sol aıtqandaı-aq boıyndaǵy eren qabilet, óz isiniń qanshalyqty mańyzdy ekenin tereń sezinýi, qudaı bergen qajymas qaırat pen jiger, eń bastysy talmaıtyn eńbekqorlyq pen tózimdilik ony búgingi bıigine alyp keldi. Bul jóninde óziniń shákirti, Qazaqstannyń eńbek sińirgen artısi Roza Aıdarbaeva bylaı deıdi:

— Bizdi ónerge tánti etken Oryn aǵamyzdyń otyz-qyryq jyl boıyna asqan shydamdylyqpen, jalyqpaı tárbıeleýi... — Osy sózdiń astarynda da kóp maǵyna jatqandaı...

---