InfoHub Logo

Kúmis qylyshtaı jarqyldap, naızaǵaıdaı aǵyp kele jatqan atabalyq  Kókqasqa osylaı bir júıtkıtin kezeń taıanyp qalǵanyn birtalaıdan beri sezingen edi. Oqtaýdaı jumyrlanyp alǵan jaraý dene kók bolattaı ıilip-búgilip ári kúshti, ári ońtaıly syrǵıdy. Kózderi jaltyldap, barlyq denesine marjandaı qyzǵylt bórtken shyǵyp ketken. Ánsheıindegi kún kóriste Kókqasqanyń syrt boıaýlary sý astynyń baldyrymen reńdes kúńgirt bolýshy edi, endi mine, qummen arshylǵan eski kúmisteı. jarq-jurq etedi. Túngi qara kók aspandy aqqan juldyz qalaı tilip ótse, teńiz astynyń qara kók tuńǵıyǵyn Kókqasqa da solaı tilgilep júr. Ol búgin jarqyraǵan aǵynǵa, qajymas-talmas ekpinge aınalǵan.

Búgin ol teńiz astyn keń oraı júzip, damylsyz kezip júr. Kún kóristiń baqaı qımyl-baıaý qozǵalystaryn, qapy-qaltarysyn ańdıtyn daǵdyly boı tasalaryn birjola umytqandaı, oqshaý orǵyp ádeıi kózge túsedi. Teńiz astyndaǵy álemniń bári kórsin degendeı, óńeshti men tistilerdiń bárinen de qaımyǵar emes. Ásheıinde barmas-baspas alys aıdyndarǵa baryp oralady. Qalyń muzdyń astynda beıbit ómir súrip jatqan Azat-maıa tuqymdas ana balyqtardy jaǵaǵa qaraı ysyryp, yǵystyryp júr, asyqtyryp júr, aıdap júr.

Kókqasqa kúndelik tirshiliginde aýzyn ylǵı ashyq ustaıtyn edi. Aýzyna sholp etip kirip ketken de, jylp etip kirip ketken de óńeshinen óte beretin. Onyń tasa-qaltarystardan tap beretin ádetine teńiz astynyń qalyń ormandarynda beıǵam júretin jándik otarlary talaı kezdesip, talaı jem bolǵan. Talaı ret sý asty odan dúrkireı qashyp, zar qaǵyp qalǵan. Búgin ol aýzyn tas bekitip jaýyp alypty.

Ózinen zorlardan Kókqasqanyń ózi de tasalana júretin edi. Talaı óńeshterden ózi de ótip kete jazdaǵan. Ol búgin sonyń bárin de umytqan. Tula boıy qyzǵandaı, otty bir kúsh eriksiz aıdaıtyndaı, orman otarlardy tastap, ashyq aıdynǵa shyǵypty, kózge túse shyǵypty. Bıik aspanda erkin sharyqtaıtyn qyranǵa usap, bul da bir uly júıtkýge kóshken. Júıtkip júr...

Teńiz qarnyn semserdeı tilgilep júrgen jalǵyz ózi ǵana emes ekenin Kókqasqa endi abaılady. Ózimen ata-tegi bir Azat-maıa násiliniń estıar erkekteri túgel qutyrynyp, teńiz astyn olar da dúrliktirip júr eken. Olar da jarqyrap aǵyp, joryq ánin salyp júr. Teńiz astynda naızaǵaı kóbeıgen, jarqyldaý kóbeıgen. Sol naızaǵaılar barlyq ana balyqtarǵa uly joryqtyń bet alysyn, jónin silteıdi. Teńizge quıatyn ózenniń saǵasyn meńzeıdi.

Úlken joryqqa joldan qosyla ketpek bolyp, jol tosyp júrgen jalqaý-jampoz qyrt erkekter de bar eken. Endi mundaı joryqqa shyǵýdan qalǵan biren-saran syrt býyn aq bas qarttardy ortalaryna alyp, áli ottasyp júr. Jaıyn jatqan el bar, erteńgisin oılaı almaıtyn bala-shaǵa bar, kóp qarttyń onymen jumysy da joq. Oılaǵandary óz qamy, óz qulqyny. Áli ózderi de ázirlenbegen. Ústi-bastary ásheıindegi kúńgirt qalpynda. Bireýi de túlemegen. Qulqyn quldary tasalaný, tap berýdiń áleginde qala beripti. Kókqasqa bul uıatsyzdardyń arman dúnıesin tanydy da, jalt buryldy, joryqqa attanýǵa shaqyrǵan joq. Ún shyǵarmaı teris aınaldy.

Ata-tegi basqa, aran aýyz  kerazýlar da kóshi-qon qarbalasyn ańdyp, jem izdep, jol tosyp júr. Bul olardyń qashanǵy ádetteri. Óńkeı kerazý jembasarlar osyndaı qarbalas kezinde qaryndaryn ońaı toltyryp, qabyrǵalaryn jaýyp qalady. Eń qaterli jaýlar da osylar. Aýzyna ilikseń, tirideı qylǵyp jiberedi, qabaǵyn da shytpaıdy.

Kókqasqa bulardan yǵysqan joq. Qandy aýyzdar tobyn qaq ortasynan naızaǵaıdaı jaryp ótti. Qulqyn tyrbańymen júrgender naızaǵaıdy qalaı ustaı alsyn, aýyzdaryn ashqan boıy qala berdi.

Aty balyq atanǵanymen súlikteı jińishke, qylyshtaı uzyn mınoga deıtin zalymdar da tosqaýylda júr eken. Bul bir úlken pále. Qylańdap kelip, jymyp kelip balyqtyń jelbezegine jabysady da, jelimdesip qalady. Qashan ózi ajyrasqansha odan qutylar shara joq. Jabysqan boıy shekteı shubatylyp uryq shashar tushshy sýlarǵa jetedi de, jas ýyldyryqty qıadaı sypyrady. Kókqasqa bul páleni de ishine túıdi.

Qara ormandaı qalyń shalan arasynda ana balyqtar áli baıaý qozǵalyp, áli jabaıy tirshilik qamynda júr. Áli qyzynbaǵan, uryq shashar uly joryq bary oılaryna da kirmepti. Qaryndary shermeńdep ýyldyryqtap jarylǵaly júrse de, áli beıǵam, qyz-qylan qylyqtardyń biri joq. Alda turǵan joryqtyń, ulan-asyr qyzyqtyń bar jarasymy osy mesqaryndar emes pe? Bar arman, bir jylǵy urpaq osylardyń qarnynda ǵoı! Erteń tushshy sýǵa jetkende osy mesqaryndardyń bireýi úshin on erkek ólip ketse armany ne? Joq áıelder jynysy áli qyzynbaǵan, analyqtardyń áni de bastalmaǵan, bıi de bastalmaǵan. Áli de baıaǵysynsha, kóshi-qondy erkekter biledi dep, erý jaıylyp júr... Kókqasqaǵa áli de jarqyldaı berý kerek, qyzdyra berý kerek eken. Juldyzdaı aqqan júıtkýimen, oınaqylyǵymen joryq sarynyn analyqtarǵa túgel sezindirý kerek. Tipti bolmasa eń sońǵy múlt ketpeske basady da! Uzamaı Kókqasqa sol múlt ketpesine basty...

O, ol bir bıikten shyrqaǵan án edi! Ol bir jan-júıeńdi túgel tebirenter sóz edi. Ol bir sý ishinde, muz astynda ertegi jiberetin ot edi, ol bir ólini tirilter sıqyr edi. Kókqasqa aǵyp kele jatqan boıy qyzǵylt marjandaı bórtken jaýyp ketken qabyrǵasymen súıkenip-súıkenip ótip edi, analyqtar óne boılaryn órt ala jónelgendeı dý ete tústi. Teńiz asty jarq ta jurq sylań qaqqan erke bıge aınalyp ketti. Endi olardy toqtata alar kúsh te joq eken, barlyq analyqtar lek-legimen tuqym shashar jaıynǵa aparatyn ózen saǵasyna qaraı jóńkilip berdi, josyp ketti.

İshterinde bir túıir ýyldyryǵy joq, búıiri solyq, qypsha bel qyz-qyrqyn da solaı qaraı jónep beripti. Olardy eshkim shaqyrmasa da ýly joryqqa erip ketkileri keledi. Bul bir úlken qyzyq qoı! Ózen boıyn órlep baryp taıyz jaıylymdarǵa tuqym shashylady, ýyz tógiledi. Árbir analyq otyz myńdaı ýyldyryq áketip barady. Ýyzǵa oralǵan ýyldyryqqa jeter tamaq qaısy! Uzaqqa sozylǵan kósh-jónekeıdiń ózi qandaı qyzyq! Analyqtardy qurmet, qoshametpen ortaǵa alyp atalyqtar eki qabyrǵalyqta jarqyldasady da júredi. Sonsha erkektiń ortasynda qaýip bar ma, qasiret bar ma! Átteń, bizdi tastap ketedi. Kózderinen ot shashqan Kókqasqalar qalyń shalanǵa qaıta qýyp tastaıdy. Bet baqtyrmaıdy. Uly qyzyqqa syǵalap ta qaraı almaısyń...

Jalynǵysy kelip, jabysqysy kelip, qyz-qyrqyn Kókqasqalarǵa jaqyndaıdy da, olardyń yzǵar tókken qas-qabaǵynan seskenip, qalyń shalanǵa qaraı qaıta oıysady. Bular qyzyǵa da biletin sıaqty, biraq dana tabıǵat bergen ustamdylyq zańyn buzbaıdy da!

Osyndaı qarbalas ústinde teńiz asty neshe ret qaıta bozardy. Aıaǵynda baryn kıinip alǵan qalyńdyq, kúıeýge uqsap ajarlanyp alǵan atalyqtar men analyqtar teńizge quıar ózenniń saǵasyna qaraı túgel oıysty.

Qas-qabaqtary shal-býryl tartqan qartań atalyqtar jónelgen kóshke alystan qaraǵan boılary qalyp barady. Talaı bastan ótken, talaı bastap barǵan joryqtary. Endi mine, ne bolyp, ne qoıǵany esterinde de joq. Elegizý túgil, eleń etý joq, úmit dúnıesi túgel umytylǵan. Bular úshin bar ómir baldyrly-balqashty shalanda ǵana qalǵan. Enjar qarap, jaı qozǵalǵan boılary qazan qasynda qalyp barady.

Alǵashqy apatqa uly joryq ózenniń teńizge quıar tarmaq-tarmaq saǵasynda kezdesip edi. Aran aýyz, teris azýlar joryqty osy saǵada bir tosqan eken. Kóp qýyp álektenbeı-aq, baıaý josyp kele jatqan mesqaryn analyqtardy qyryp saldy.

Osy qyrǵyn ústinde barlyq Azat-maıa tuqymynyń erkek kindikti Kókqasqalary túgel kúıingendeı edi. Bularda arandaı ótkir tis te joq, qylǵymaı jutar úńireıgen óńesh te joq. Bulardyń bar qaıraty naızaǵaıdaı jarqyldaǵan júıtkýlerinde ǵana eken. Jan ushyrǵan Kókqasqalar júıtkı júre etek-jeńi jınalmaǵan, keń jaıylǵan joryqty áreń degende ózen arnasyna túsirip, aǵynǵa qarsy joǵary alyp ketti. Analyqtardy ortaǵa ala, erkekter eki qabyrǵadan qaýmalap keledi. Áli sońdarynan qalmaı ezeýrep kele jatqan keń óńeshter endi qabyrǵalasa josylǵan ata balyqtardy juta bastady. Biraq kósh aldy ózendi órlep, joǵarylaǵan saıyn birte-birte sheginshektep teńizge qaıta oralyp ketti.

Qazir on myńdaǵan Azat-maıa bir denedeı qozǵalyp, sý astynda súńgýir qaıyqtaı syrǵyp, tutas josyp keledi. Jemge qaraqtaǵan, betimen jaıylaıyn degen biri joq. Uly joryq bárin óz sheńberine alyp, aıdap áketti. Kózderi ottaı jarqyraǵan Kókqasqalar kósh aldyn bastap keledi.

Kóshtiń eki qabyrǵasynda da, janynda da  sol Kókqasqalar. Ár tasaǵa jasyryn qurǵan ury-qarylardyń aýlaryna ilegip qalatyndar da sol ata balyqtar. Biraq ómir joryǵy eshbir bógesinge kóńil aýdartpaı, aıdap keledi. Tushshy sýǵa birjola shyǵyp alǵan soń joryq bet alysyn birjola uǵynǵandaı bir balyq shashaý shyqpaı, tutasa josyp ketti.

Balyq násili úshin eń baı dúnıe sý asty. Eń kórkem dúnıe de sol. Tasyǵan ózenniń qatty aǵysyna qarsy júıtkýden, osyndaı uly tilek ústinde tutasyp ketken qozǵalystan asar kúsh bolady deısiń be! Osyny sezingen joryq betin bir túzep alǵan soń eń ushqyr poezdyń zyrlaýyna salyp, aǵa berdi, aǵa berdi.

Keler kúni kún kóterile bere kánigi Kókqasqa kóp uzamaı qulamaǵa kezigetinderin sezindi. Keýdeden soqqan sý salmaǵy aýyrlap barady eken, aǵys ekpini kúsheıip, gúril sezile bastady. Ol álgi ázirde ǵana uzyn kóshtiń art jaǵyn bir orap, baıaý qozǵalǵandar bolsa taqymdap-taqymdap alǵan. Qazir ol kóshtiń qarsy aldynda edi. Naızaǵaıdaı aǵyp baryp, kóshtiń art jaǵyn taǵy bir tyqsyryp qaıtqanda bıiktigi úsh metrdeı qulamaǵa taqap qalǵan eken. Aýyr sý bıik tas bógesinnen gúrildep qulap jatyr. Kókqasqa ekpindep kelip, joǵary qaraı atylyp ketti. Kóterile bergen kún kózine kúmis qanjardaı bir jarq etti de, qulamadan asyp baryp, ózenge sholp ete tústi. Qulamadan ári, jaıdary aqqan ózen ony jutyp jiberdi. Tipti, ezý tartqan joq. Endi Kókqasqa ózenniń kóleńkeli qabyrǵasyna qaraı jaqyndap kelip, artqy kóshti tosyp qaldy.

Kókqasqa qulamadan qalaı atylsa, olar da solaı atylyp ótip, alda kele jatqan ata balyqtar Kókqasqanyń mańyna jınala bastady. Bir synnan aman ótkenderine máz-meıram. Keıbireýi Kókqasqanyń ózine kóz alarta bastapty. Kúndestik qysqandar, joryqqa mastanǵandar Kókqasqany janaı ótip, soqtyǵyp qalýǵa jaqyn. Kókqasqa qantalaǵan kózderinen altyn ushqyn shashyp, qybyr etpeı tur. Ol qulamadan ótip jatqan kóshtiń aldy-artyn abaılap, kózinen ótkizip tur. Keıde, tipti, on myńdaǵan analyqtardy sanap turǵandaı. Soqqysy kelgen tekeshikterge elemeı qaraıdy. Biraq yzǵarly tur.

Alǵash kezdesken qulamadan analyqtar da kóp irkilmeı ótti. Aǵyn kúsheıip, uryqqa toly mes qaryndaryn ondy-soldy tolqyta bergen soń qulamaǵa jetkenderin bular da sezgen. Bir qarǵyǵanda qulamadan asyp túse almaǵandary sheginip ketip, ekpindep kelip, qaıta atylady. Bir sát qulama ústinde kúmis qanjar laqtyrysyp, oınap júrgen bireýler bardaı edi. Tómennen joǵary qaraı laqtyrylǵan qanjarlar kún kezinde bir jarq etip qaldy da, sýǵa shanshyla túsip joq bolady.

Eń aýyr hal jelbezegine súlikteı jińishke, qylyshtaı uzyn mınoga degen bále jabysqan balyqtarda edi. Shylbyryn shubyrtqan at qalaı shaba almasa, bular da sondaı, jelbezeginde salaqtap júrgen mınoga bar balyqtar qulamadan qarǵyp óte almaı tómen qaraı qulaı beredi. Qarny salyńqy, qartań analyqtar qaıta-qaıta qarǵyp, qaıta-qaıta tasqa soǵylyp qalǵanda ýyldyryǵy ytqyp-ytqyp ketedi. Jaqtaryna mınoga jabysqan kóp analyq osy arpalysta, ne qulamadan óte almaı, ne teńizge qaıtpaı, ólim áleginde qala bardy.

Júzýi ónimsiz, erinshek atalyqtarǵa da mınoga kóbirek jabysqan eken. Bular da sol alǵashqy asýdan asa almaı, álekte qalyp barady. Joryq úshin jalǵyz qýanysh sol asýda mınoga bálesinen aıyǵyp edi.

Kókqasqanyń aınalasy qylańdap kelip qosylǵan ana balyqtarǵa qaıtadan tola bastady.

 Jetken shyǵarmyz. Aıaldaıtyn bolarmyz,  degileri kelgendeı, analyqtar ata balyqtardyń mańynda sylań qaǵa bastapty. Tasaǵa qaraı ketkileri keledi.

Kókqasqa taǵy da jarqyldaı júzip, kóshtiń art jaǵyn bir orap qaıtty. Biren-saran bolmasa, qulamadan atylyp túsip jatqan balyq baıqalmady. Áli kúnge túlep alýdy, ajarlanyp alýdy oılamaǵan qyrsaý erkekterdiń kóbi qulamadan óte almaı keıin qaıtqan sıaqty. Olar kóshtiń art jaǵynda edi. Júzgen túrleri qujyń-qujyń, qımyldary bolymsyz bolatyn. Qazir ondaılar anda-sanda ǵana bir kórinedi.

Kókqasqa buǵan renjigen joq. Aǵyp kelip kóshtiń aldyn soza jóneldi. Álgide ǵana keýdeden tirep, qabyrǵadan qysqan sý salmaǵy azaıyp, kósh etek-jeńin jınap, oqtaýdaı jumyrlanyp alyp jónep berdi.

Eki kún, eki tún tynbaı josyǵan joryq ár jylda kelip, uryq shashar ózenine burylǵanda tań jańa ǵana beldeýlep kele jatyr edi. Alda kele jatqan Kókqasqa atylyp aspanǵa shyǵyp, sholp etip qaıta sýǵa túsip, oınaqtap ketti. Keıde orǵyp ortaǵa kirip, áli qatardy buzbaı kele jatqan analyqtarǵa:  jettik, toqtaımyz, sharýaǵa kirise berińder!  degisi kelgendeı, kósh tártibin ózi buzyp jiberedi. Jalǵyz ol emes, endi barlyq ata balyqtar atylyp-orshyp sý betin astan-kesteń etip júr.

Bul burylǵandary úlken ózenniń bir tarmaǵy sanalatyn asty qum-qaırań, sýy onsha tereń emes, kishi ózenderdiń biri edi. Erteli-kesh qoı otarlary bolmasa, mańaıynda el de joq, tuıyq jatqan bir burysh, tynyshtyq ólkesi eken, joryq osy ózenge buryldy da jaıylyp ketti. Biraq jem izdegen, tynyshtyq izdegen bir analyq joq. Aǵysqa qarsy tura qalyp, usaq tas aralasqan qaıran qumdy qaryndarymen ysyrmalap, tostaǵandaı-tostaǵandaı shuńqyr jasaı bastapty. Jolshybaı ár túrli apatqa ushyrap, sonaý sýyq teńizden beri qaraı josyǵandaǵy bar arman osy shuńqyrlarǵa uryq tógý edi. Qazir myńdaǵan analyqtar sol úrim-butaq uıalaryn jasap jatyr. Qum-qaırańdy qarynymen de ysyrmalaıdy, qanattarymen de qazǵylaıdy. Ashtyq, toqtyq demalys degenderdi túgel umytqan. Tyrbanyp jatyr, tyrmanyp jatyr.

Kókqasqa sıaqty eren atalyqtar da qolma-qol jumysqa kirisipti. Qarny shermeńdegen qaı analyqtyń jumysy ónbeı jatsa, dereý sonyń uıasyn jasasyp, sý tabanyn mıllıondaǵan shuqyrǵa aınaldyryp jiberdi.

Shaldyǵyp-sharshap, ashyǵyp-aryp kelgen balyqtar ózen tabanyn eki kún, eki tún qazdy. Birese qazady, birese arshıdy. Ata balyqtar sodan keıin ǵana shydamsyzdyq kórsetip analyqtarǵa súıkene bastady.

 Tók ýyldyryǵyńdy!

Sarǵysh ýyldyryqtar shuńqyrdyń túbine aspannan túse qalǵan juldyzdaı jarqyrap tógile bastady. Bul sátke deıin joryq tártibin buzbaı kelgen ata balyqtar endi túgel esten aırylǵandaı. Ýyldyryq ústine ýyzdaryn tógýge asyǵyp talasyp ketti. Qyran tuqymy aspanda, adam balasy jerde jasaıtyn qyzyl-sheke qyrǵyn talasty balyq qaýymy sý astynda ótkizip jatyr. Barlyq ata balyqtar bir sátte mas bolǵandaı edi. Kóz kórýden, qulaq estýden qalǵandaı, qyrǵyn tóbeles on kúnge sozyldy. Shuńqyrlarǵa tógilgen ýyldyryq betin qaımaqtaı qoıý aq ýyz  erkek dáni jaýyp bolǵansha qyrǵyn tóbeles toqtalǵan joq.

Uryq shashýdyń alǵashqy kúnderinde bar tizgin kósh bastaǵan, bolashaq urpaq qamyn oılaǵan estıar da álýetti Kókqasqalardyń qolynda edi. Bular tóbelese júrip, ýyldyryqqa toly uıalarǵa kezdeskende, birin-biri ıyqpen ıtermelep turyp, óz ýyzdaryn ytqytyp jiberetin. Óner kórsetetin, kúshpen alatyn. Kúnder men túnder ótip, arystan Kókqasqalar qaljyraǵan kezde toıdyń qyzyǵy qujyń-qujyń etip, qulqyn ańdyǵandardyń qolynda ketti. Olar qyzý tóbeleske jaqyndamaı, shettep júrgen. Balýan Kókqasqalar aryp-talǵan kezde bular ýyldyryq uıalaryna jabyla tap beredi. Tóbelesti basqalarǵa berip, qyzyqty bular kórip júr. Áýeli altyndaı jarqyrap jatqan ýyldyryqty aýzyn toltyra bir asap jiberdi de, qalǵanynyń ústine boılary balqyp bókse jaqtary búlk-búlk etip, asyp-saspaı óz ýyzdaryn tógedi. Toqshylyq ta solarda, qyzyq ta solarda. Bularda tóbeleseıin degen, erkektik kórseteıin degen oı joq. Ózara qujyń-qujyń jymyńdasyp, ózara túsinisip, qyrǵyn maıdan ústinde de, urpaq qyzyǵynyń ústinde de ylǵı oljaǵa batyp júr. Bulardyń qyly qısaımaǵan. Ózge erkekter ólimshi haline jetkende bular týraly «qyrǵyn maıdan ústinde qyrttar semiredi» degendi ǵana aıtýǵa bolatyn edi.

Uryq túgel shashylyp bolyp, shuńqyrlardyń beti qummen, usaq-usaq tastarmen búrkelip bolǵan kezde ata balyqtardyń bári de seń soqqandaı qur súlder edi. Aıǵa jaqyn aýzyn ashpaǵan, jem jemegen, kúni-túni urpaq úshin tynym tappaǵan atalyqtar qazir ábden júdegen. Ásirese, sońǵy on kún bar qýatty syǵyp alǵandaı. Bular toı ústindegi talastarda da kóp qyrylyp qaldy. Qapyl-qupyl ýyzyn tógip turyp, til tartpaı ketkenderi de kóp. Kózi soqyraıyp, aýzy ashylyp ketken ata balyqtardy tolqyn aıdap jaǵaǵa shyǵaryp tastap jatyr. Biraq mıllıondaǵan urpaq besigine bólendi. Endi tórt-bes aıda qylań-qylań etip júze jóneledi.

Bul kúnderde Kókqasqa da qatty júdegen edi. Qazir ol ózen qabyrǵalaryn súzip jem izdep júr. Kóz ottary sóngen, júzýi baıaý. Syrtqy ajary da synyq. Attanys aldynda soltústik teńizinde boıynda lapyldaǵan ot qyzýy bar edi. Qazir jyly ózende júrip, boıy qaltyrap ketedi. Aýzynan az ǵana jem ótse bolǵany qalǵyp ketedi.

Az kúnder ǵana osyndaı meń-zeń halde boldy da Kókqasqa esin qaıta jıyp aldy. Bul ózende osynsha kóp qaýymdy asyraıtyn azyq-túlik joǵyn ol buryn biletin, qazir de kórip júr. Teńizdiń baldyrly-balqashty shalańyna qaıtpasa, ashyqqan balyqtar shashylǵan uryqty ózderi qazyp alyp jeıdi. Bul onyń talaı bastan keshken qasireti. İshi olqy túsip qalǵan analyqtar qazirdiń ózinde toıyna almaı júr.

Osyny sezingen Kókqasqa keler kúni keshke jaqyn taǵy da kósiltip júzip ketip edi. Bul joly ol joryq ánine basqan joq, jem izdeý sarynyna salypty. «Jem taptym!» degendeı ańǵaryn baıqatady. Ashyqqan balyqtar onyń bul sazyna da túsine qalypty. Ózen boıyn órleı jaıylǵan Azat-maıa násildes balyqtar ońaı oıysyp, Kókqasqanyń sońyna ere bastady. Qazirgi qaýymmen urpaq aldyndaǵy paryz-qaryzyn taǵy bir ret ótep tastaǵan ata balyqtar Kókqasqanyń neni meńzep júrgenin ońaı ańǵaryp edi. Olar da kóshtiń betin teńizge qaraı burysa berdi.

Jaryq aıdyń kógildir sáýlesi ózen betin buıralap qoıady. Keıde teńizge qaraı josyǵan balyqtar da jarq etip qalady. Beri kelerde balyqtar aǵysqa qarsy júzip edi, qaıtarda aǵyn bulardy ózi aıdap ákele jatyr. Art jaqty orap qaıtqan biren-saran atalyqtar bolmasa, kósh ylǵı tómen aǵyp, ońaı júıtkip barady.

Kókqasqa uzaq kóshti sonaý bir qulamadan asyryp saldy da keıin oraldy. Ár shuńqyrda ata-anasyz qalǵan mıllıondaǵan jas urpaqty qorǵap-qorshap ósirip, óndirip teńizge alyp qaıtý úshin qaldy.

Áldebir balyqshynyń qarmaǵyna ózi iligip qalmasa, sol urpaqty bastap ómiri baı, tereń teńizge oralaryn Kókqasqa qaltqysyz sezinetin sıaqty.

---