InfoHub Logo

Umytpasam, 1970 jyly bolý kerek, ol kezde Taldyqorǵan qalasynda turatyn kezim edi. "Lenınshil jas" gazetine bir top óleń jiberdim de, kópke deıin habar-osharsyz kete bergen soń, bir kúni joq izdep bas redaktor Seıdahmet Berdiqulovqa bardym. Seıdaǵań ekeýmizdiń odan buryn birge qyzmet jasap, aǵaly-inili kisilerdeı qatý-qatty tabysyp, tatý-tátti ajyrasqanymyz bar-tyn. Amandyq-saýlyqtan soń Sákeńe, naz aıtqan bolyp jatyrmyn ǵoı baıaǵy. O kisi irilikpen biraz jubata sóılep, qyzyna bastaǵan meni sabama túsirip aldy da:

— Oralhandy shaqyrshy! — dedi hatshy qyzyna.

Oralhan Bókeevtiń aty ol kezde gazetten túspeıtin. Nómir saıyn demesek te, ókirtip te, óndirtip te jazyp jatatyn jýrnalıserdiń biri sol!

Kabınetke jiptikteı bolyp aqquba jigit kirdi. Ol kezdegi tilde "stılága" atalatyndardyń shashyna uqsas salbyraı ıyǵyna túsken salaqulash shashyn sánimen silkilep qoıady eken. Basyn kekjıte qarap, "Myna Sákenniń óleńi bar eken, sol jatyp qalypty, tez shyǵaryp bersek" degen Seıdaǵańnyń sózine: "Iá, jatyr. Shyǵady", — dedi de, sol kekjıgen qalpy jańa úıretilgen jaıdaq attaı oıqastaı basyp biraz júrdi de, redaktor ruqsatyn alyp shyǵyp ketti.

Ótirik aıtyp qaıteıin, júris-turysy da, kisige kidıe qyryndaı qaraýy da, menmendigi de, kerenaý kekirttigi de unaǵan joq. Sony sezgen Seıdekeń: "Oralhan degen myqty osy. Abyrjyma, óleńiń shyǵady", — dep jubatyp arqamnan qaǵyp, aýylyma qaraı uzatyp saldy.

Aǵa sózin maldanyp, rıza bolyp men ketkem.

Sol Oralhan inimmen jaqyn tanysyp, syrlasyp, týysyp ketýdiń sáti on bes jyldan soń baryp bir-aq tústi.

Bul eki arada bir-birimizdi bile túra, aralasyp-quralasyp kete almaı, kezige qalǵanda keıde qol berisip, keıde bas ızesip qana amandasyp júre beretin edik.

1985 jyly asqazan aýyryp, "Saryaǵash" kýrortyna bardym. Eki kisilik jaıly bólmege jaıǵasyp, birer kún jalǵyz jatqanym da bar. Úshinshi kúni qarańǵy túse jatar jaıǵa kele jatsam, áldekim aldymnan shyǵyp: "Kóke, kiltti de tastap ketpeıdi ekensiz ǵoı", — dep daýystady. Qarasam, Oralhan tur aldymda.

— Iá, ne bop qaldy? — deıin jaqtyrmaı.

— Biz de osynda keldik. Sizben qudaıy kórshimiz. Qabyl alasyz ba, joq, basqa oryn súraıyn ba? — deıdi kekireıip taǵy da.

Eki-úsh kún osylaı teketirespen júrip, birte-birte bir úıdiń balasyndaı qalaı shúıirkelesip ketkenimizdi ózimiz de bilmeı qaldyq-aý deımin. "Adam sóıleskenshe, at kisineskenshe" degen osy bolýy kerek, ashyq syrlasyp, alańsyz aqtaryla kúlip júrdik. Qarasam, bul bir aýzyn ashsa, kómeıi kórinetin, ishine syr búgý degendi bilmeıtin ashyq ta jaıdary, áńgimeshil, anekdot degenniń naǵyz túbin túsiretin aıtqysh jigittiń ózi eken. Ol sóıleıdi, men jatyp kep kúlemin. Men kúlemin, ol sóıleı beredi.

Bir kúni: "Áı, Oralhan, — dedim, — men seni ámise ata qazdaı bolyp qoqılanyp, qyrjıyp júrgenge, darynyna semirgen, talantyn maldanǵan keýdemsoq, ózimshil, órkókirek jigit pe dep júrsem, olaı emes, naǵyz ózimnen aýmaǵan aq-kóńildiń ózi ekensiń ǵoı".

Oralhan selkildeı baryp, bar ekpinimen kerýetine shalqasynan jata ketti de, býlyǵa kelip kúldi deısiń bir. Qıqyldap, shıqyldap kúlip aldy da, qaqala-shashala otyryp: "Kóke, ǵafý etersiz, siz týraly men de dál osyndaı pikirde júrýshi edim. Qalaı aıtýdyń retin tappap edim, ózińiz bastap... jaqsy boldy ǵoı", dep taǵy biraz jalǵyz ózi kúlip aldy.

— Kóke, men sizdi Saryaǵashtan qaıtqansha "kóke" deıin, jaraı ma? — dedi birde.

— Almatyǵa barǵannan keıin she?

— Povedenıeńizge qaraı ǵoı, bálkı, "aǵa" dep júrermin. Sol kúnnen bastap bizdiń aramyzda adam uǵyp bolmastaı bir týystyq, qımas qyzyq syılastyq ornap edi...

Jalqaý jaralǵan basym, keıde sý ishiýge barýǵa erinip, Oralhandy jumsaımyn ǵoı baıaǵy. Ol barmaımyn demeıdi. Biraq tyrna moıyn grafınniń keńirdeginen qylǵyndyra ustap, árli-berli oıqastaı júrip alady da: "Apyr-aı, jaralǵaly jan balasy jumsap kórmegen Bókeevti tań atpaı bezektetip sýǵa jiberetin boldyńyz ǵoı!" — dep áreń ketedi. Onysy renjýden góri, ázilge, aǵa men ininiń jarasymdy oıynyna kóbirek uqsaıdy. Kýrorttyń mádenıet jaǵyn basqaratyn joldastar kelip, demalýshylar arasyńda ádebı kesh, kezdesý ótkizsek degen tilek aıtty birde. Ondaıǵa Oralhan da, men de samarqaý ekenbiz, "qoıa-aq qoıyńdar, qaıtesinder" dep, at-tonymyzdy ala qashsaq ta, aqyry, bolmaı, bir kúni klýbqa súırep apardy. Bizben birge Kenen aqynnyń qyzy Tórtken de óner kórsetedi eken, aldymen birneshe án salyp berdi. Odan soń men eki-úsh óleń oqydym da, kezek Oralhanǵa keldi. İnim úshin men qysylyp otyrmyn, romannan úzindi oqı ma álde áńgimesin jatqa aıta ma, jurtty ábden zeriktiretin boldy-aý dep.

Oralhan sahnada tipti shoqtyǵy bıiktep, kesek adymdap, kemeline kele túsedi eken. Jaqtaýǵa taıap bardy da:

— Beıimbet Maılın, "Shuǵanyń belgisi" dep habarlady.

Sóıtti de, men buryn estip kórmegen bólek bir diril, basqasha bir meıirli mánermen Beıimbet shyǵarmasyn zýyldatyp jatqa aıta jóneldi.

Zal ishi siltideı tynyp qalǵan. Keıde bir orynda turyp, keıde júre túsip, toqtaı bere daýysyn baıaýlatyp kelip: "Áı, ózi de Shuǵa dese, Shuǵa edi-aý!" — dep úzildire aıaqtaǵanda, shyn mánindegi súısinispen dý qol shapalaqtaý bastaldy.

Keıin ońashada men de maqtaı qoshemet bildirgende, Oralhan: "O, biz degen ártistiń de oqýyn oqyp, bola almaı qaldyq qoı, áıtpese!" — dep bitirgen sózin.

Bir top demalýshy qyz-kelinshekter arasynda Oralhan áńgime aıtady. Olar ishegi túıilgenshe kúledi kep. Keıde tipti Oralhan aýzyn asha bastasa kúletindi shyǵardy bári. Sondaı áńgimeni men de bilem, men de aıtyp kórem, biraq kúldire almaımyn. Ol da bir árkimge darı bermeıtin, dara biter óner bolsa kerek.

Oralhannyń osyndaı da beımálim qyry baryna ózim kýá bolǵan birer jáıtti aıta keteıin. Birde ádebı saparlardyń birimen qyrǵyz elinde boldym. Bir top baýyrlas qalamgerlermen Osh qalasyn aralap, Naryn aspaq boldyq, — Sonda qyrǵyz aqyny Meıramhan Ábilqasymova osy baǵyt boıynsha sál buryn Oralhanmen saparlas bolǵanyn, jol boıy jazýshy inisiniń ezý jıdyrmaı kúldirgi áńgime aıtqanyn sóz etti. Meıramhan ózi de áńgimeshil áıel, sóıte tura, Oralhan ónerin aıyryqsha baǵalaı, meıirimmen kúle otyryp esine alyp edi.

Endi birde Qýanyshbaı Qurmanǵalıev elýge toldy da, úlken-kishi bir top tileýles dostary sol úıde bas qostyq. Keshti Oralhan basqardy. Ánimen, ázilimen, eshkimge alabóten jumsaq kópshik qoımaı otyryp-aq, jınaqy júrgizgen dastarhan máziriniń bir tusynda Sheraǵań úıindegi jeńeshemiz:

— Apyr-aı, Oralhan baýyrym-aı, men seni keremet jazýshy, qalamy júırik jýrnalıs retinde bilýshi edim, endi ańtarsam, sen elde joq asaba ekensiń toı, — degeni bar edi súısingenin jasyra almaı.

Mine, jazýshy Oralhannyń men baıqaǵan bir qyry osyndaı edi.

Jigittiń segiz qyrly, bir syrly bolǵanyna ne jetsin, shirkin.

---