InfoHub Logo

Qalamyzdyń kitap dúkenderine jýyrda "Jazýshy" baspasynan jaryq kórgen "Jol aıyryq" atty jyr kitaby tústi. Oǵan respýblıkamyzdyń tórt aqynymen birge jerlesimiz Gúljaýhar Seıitjanovanyń da "Iirim" atty óleńder toptamasy engizgen eken. Munan buryn eki jyr jınaǵyn shyǵaryp, jaqsy jyrlarymen kórinip júrgen Gúljaýhardyń jańa óleńderin oqyǵannan keıin óz pikirimizdi ortaǵa salýdy jón kórdik.

Aqyn "Salút" óleńinde beıbit salútimen nurlanǵan zeńgir aspandy bylaı sýretteıdi:

"Ózgeden sulýlyǵy, bitimi asqan,

Jaralǵan ystyq shalqar yqylastan.

Dál qazir Otanymnyń beınesindeı

Juldyzdary jaınaǵan,

Búkil aspan..."

Ádemi emes pe...

Gúljaýhardyń "Shevchenko kóktemi", "Qustar qaıtqanda" atty jyrlary da sezim pernesin dóp basatyn, beıneli teńeý, bederli sýretke qurylǵan.

Degenmen, kitapqa engen jyrlarǵa negizinen boıaýly sýretten góri, júrekke boılaıtyn, oıly, keıde jyly ıýmorly shýmaqtar tán. Oǵan "Urpaq dástúri", "Ustatpaıtyn torǵaılar", "Eger kóktem kelmese, qaıter edi..." degen sıaqty óleńderdi oqyǵanda kóz jetkizýge bolady.

"Qyzǵa qyryq úıden tyıý" degen maqaldy ustanǵan ananyń, keıin alysqa uzatylǵan qyzyna. "Seni qandaı saıtan azǵyrdy, aýyldan jyraq kettiń" degen ókpesi, oǵan qyzynyń jaýaby "Anaǵa naz" óleńinde kóńilge qonymdy.

"Keledi ǵoı...

Keledi ǵoı bizge áliń,

Sezdirmeshi, sonda da ashý yzǵaryn.

Men sıaqty,

Kóp qyspaqqa alma endi,

Jaqyn jerde júrsin deseń qyzdaryń..."

Osy shýmaqtyń ózinde, anaǵa nazben birge, jyly ıýmor bar.

Jalpy, ádebıet adam jaıyndaǵy ǵylym, tárbıe quraly desek, munda sóz patshasy poezıanyń alatyn orny erekshe ekeni ámbege aıan. Shaǵyn jyr shýmaqtarymen-aq kóńilge oı salyp, júrekke sáýle túsirý — poezıanyń ǵana kóterer júgi. Gúljaýhar bir top óleńderinde qatygezdik pen dúnıeqorlyqtan, nysapsyzdyqtan boıdy aýlaq ustaýǵa úndeıdi, adamgershilik pen adaldyqqa shaqyrady. Olardyń arasynan ásirese, "Bir shelek kartop", "Ana, náreste jáne hrýstal" atty belgili bir sújetke qurylǵan jyrlardy bólip ataýǵa bolady.

Mektep oqýshysy kezinde sovhozǵa kómekteskeni úshin basqalar bir-bir shelek kartop alyp jatqanda, sonyń ózin uıat sanap, pendelikke baǵyna almaǵany, "seniń bul pák adaldyǵyń áldekimge kúlki bolyp júrmesin" degen anasymen túsinisýi "Bir shelek kartop" óleńinde jyr tilimen áserli óriledi:

"İzgilik kógershini tappaı tynym,

Sapyrsyn júrekterge jaqpaıtynyn,

Tek qana kómek emes, bir kúnderde,

Bolamyz eńbekti de satpaıtuǵyn..."

— dep, túıindeıdi aqyn jáne osyndaı izgi oıdyń balǵyn janyna uıa salǵanyna qýanady.

Al, "Ana, náreste jáne hrýstal" óleńinde turmys quryp úı bolǵannan keıin bar tirligin tirnektep dúnıe jınaýǵa jumsaǵan jas kelinshek sýretteledi. Onyń bul "qyzyqqa" berilgeni sonsha, abaısyzda bir hrýstal tabaqty túsirip alǵan qyzynyń qolyna qaraı ustap turǵan et shabatyn baltany ashýlanyp kelip siltep qalady. Ókinishtisi, sábı qoly qaıta qalpyna kelmeıdi, ony kesýden basqa amal qalmaıdy, sonda ǵana óz baqytsyzdyǵynyń mánin túsinedi, kózdiń qurty qý dúnıeniń nárestege qol bolmaıtynyn uǵady. Taǵdyr tálkegine shydaı almaı, kúıinishten qyzyn beline tańyp alyp, bıik úıden qulap óledi. Munan aqyn:

"Dúnıe kerek, dúnıe qymbat adamǵa,

Kerek, biraq, qanaǵat ta, balań da.

Kim bilipti súrinerin qaı tusta,

Ómir degen úlken synaq alańda!?

Jınalsa da aıtpas muny bar myqty,

Myqtasa der:

"Sana bir sát qalǵypty.

Eń bastysy, kózińdi shel baspasyn,

Kótere almaı baqyt penen barlyqty,"

— dep, tujyrym jasaıdy. Eń bastysy, "Iirim" jınaǵynyń oqyrmanǵa aıtary bar, sonysymen qundy. Bir sózben aıtsaq, aqyn óziniń "IİRİM" dep atalǵan jınaǵy arqyly kópshilikke tolǵamdy oı ıirimderin usynyp otyr.

Temir Myńjasov. 1987 - jyl.

---