InfoHub Logo

Qasenhan bir kúni Ǵuzaınur degen kisige:

— Maǵan arnaıy bal ashyp berińiz, — depti. Ǵuzaınur Qasenge arnaıy bal ashyp, Qasenge aıtty:

— Seniń talaıyń sý periniń patshasynyń qyzy násip bolady eken, — depti. Qasen:

— Maǵan ol qyz qaıdan kez bolady eken? — dep surapty.

Ǵuzaınur:

— Ol qyz saǵan Edil, Jaıyq, Ertis — osy úsh ózen tustaryna qarmaq salsań, kezigedi. Sýdaǵy qarmaǵyńa ilinedi, — degen soń Qasen osy úsh ózenge birneshe jyl qarmaq salady.

Aqyry uzyn aqqan Ertis ózeniniń aıaq kezinen qarmaǵyna bir sandyq ilinipti. Qasen asyǵyp sandyqtyń aýzyn ashsa, ishinen jannan asqan bir sulý qyz shyǵady. Qasen qýanyp:

«Baıaǵy Ǵuzaınurdyń aıtqan qyzy osy bolar» dep oılap, qyzdyń sulýlyǵyna qyzyǵyp ózi alady. Álgi qyzdyń erdi syılap kútý tárbıesi áıel zatynan artyq bolady. Biraq sóılemeıdi. Sóz surasań da, úndemeıdi. Al Qasen aıtqan sózin qulaǵy bar adamdaı estıdi. Qasen qyzdyń qalaısha sóılemeýine tań qalady. Qulaǵy joq deıin dese, aıtqandy uǵady jáne tyndyryp isteıdi. Til bar deseń, til qatpaıdy. «Bul meni mensinbeı júr» dep te oılap qalady. Aqyry muny bazarǵa ertip aparyp, ony-muny kórgen soń sóıler dep, bazarǵa aparady. Ekeýi bazar aralaıdy. Álgi áıel bir jerge kelgende basyn shaıqap toqtap turady. Qasen:

— Nege renjidiń? — dep surasa, burynǵy qalpynsha úndemeıdi. Taǵy bir rette bazar aralap júrip, tura qalyp renjip qalady. Qasen surasa, úndemeıdi. Taǵy birde bazar aralap júrgende turyp, burynǵydan da qatty renjıdi. Qasen áıeldi japan túzge ertip shyǵyp, áıelden surasa úndemeıdi. Qasen ashýlanyp:

— Tiliń bar, nege sóılemeısiń? — dep taıaqpen áıeldi ábden urady. Taıaq ótken soń áıel aıtady:

— Sen maǵan ne aıt deısiń? Meniń sóılemeýim bizdiń zań boıynsha bala tapqansha sóılemeıdi. Eger qorqyp sóılese, tıgen adammen birge bolýǵa ruqsat joq. Men seni mensinbeı renjip júrgenim joq. Men endi sóıledim. Endi senimen birge júre almaımyn. Meniń sóılemeý sebebim osy edi. Meniń ishimde alty aılyq balań bar. Osy balańdy baıaǵy meni alǵan jerińnen bar ýaqytynda alyp qush! — dep ketýge yńǵaılanady. Qasen:

— Toqta, baǵana bazarǵa barǵanda úsh márte renjigen sebebin aıtyp ket, — deıdi. Sonda qyz aıtady:

— Bir jigit órik alyp, etin jep bolyp súıegin tisine salyp shaqty. Soǵan renjip, onyń tólegeni bir tıyn edi, túkke turmaıtynǵa bola tisin muqaltqanyna renjip edim. Taǵy bireý kelinshek alyp toı qylmaq bolyp, mal soıyp, qansha qymbat jemis alyp, eń sońynda tuz almaq bolyp saýdalasyp, baǵasyna kelispeı, tuz almaı ketti. Sol jigittiń aqymaqtyǵyna renjip edim. Qansha tamaq bolsa da, tuzsyz dámi bola ma dep. Úshinshi bir jigit bir etik satyp aldy. Sa- týshydan etik úsh jylǵa bara ma dep surady. Óz ómiri bir jyldan keıin ólerin bilmegenin renjip edim, — dedi de, «qosh bol!» dep ushyp ketedi. Osydan keıin Qasenhan osy qyz kez bola ma dep Saryarqany túgel kezip júrip, ár nárseni ýaıym qyp aıta beripti. Máselen:

— Quıryǵy joq, jaly joq
Qulan qaıtip kún kórer.
Qulaǵynyń júni joq
Qoıan qaıtip kún kórer.
Aıaǵy joq, qoly joq
Jylan qaıtip kún kórer, —

dep ár sózdi aıtyp qaıǵyra bergen soń, Qasenhan aty joıylyp «Asan qaıǵy» atanypty.

---