InfoHub Logo

AQSH-tyń iri 33 ýnıversıteti talapkerlerdiń barlyǵyn qashyqtan bilim berý baǵdarlamasy boıynsha oqytady, Túrkıada JOO stýdentteriniń jartysy eshqashan oqytýshysyn kórmegen, al Ulybrıtanıada kópten beri oqýshylar pánderdiń jartysyn úıden shyqpaı-aq oqıdy...

Ǵalamtor arqyly bilim alý nemese e-learning óziniń tıimdiligin áldeqashan dáleldegen. Álemdegi mıllıondaǵan adamdar jańa bilim alýdyń zamanaýı ádisin baǵalap úlgerdi. Onyń mundaı keremet tanymaldylyǵynyń qupıasy nede? Sony taldap kóreıik.

Búginde qashyqtan bilim berý bizdiń ómirimizge sandyq tehnologıamen birge dendep kirip ketken sıaqty. Biraq shyn máninde minsiz aqparat kózin izdeýde adamzat biraz ǵasyrlardy artta qaldyrdy. Zertteýshiler qashyqtan bilim alý degen oı qashan, qaıda paıda bolǵany jaıly áli de biraýyzdan kelisimge kelgen joq. Keıbireýler tipti, alystan bilim berý týraly oıdyń negizin salýshy jazbalaryn ǵıbadathanalarǵa jiberýdi alǵash oılastyrǵan apostol Pavel dep esepteıdi. Qashyqtan bilim alýdyń bastamasy tarıh qoınaýyna ketkenimen, biz úshin jańa bilimderdi jedel ári tıimdi túrde úırený qajettiligi qashanda ózekti bolǵany anyq. Osy maqsattyń jolynda adamdar órkenıettiń barlyq jetistikterin qoldandy. Tehnologıa damýynyń ár kezeńinde onyń tanymaldylyǵy arta berdi. Turaqty poshta tasymal júıesi qalyptasqan XVIII-XIX ǵasyrlarda «korespondenttik» bilim berý damı bastady. Oqýshylar dáristerdi poshta arqyly alyp, jaýap retinde oqytýshyǵa suraqtar men tekserýge jazbasha tapsyrmalardy jiberip otyrdy.

HİH ǵasyrdyń sońynda Eýropa, Kanada, Avstralıa jáne Qurama Shtattar ýnıversıtetterinde qashyqtan bilim berý bólimderi birinen keıin biri ashyla bastady. Televıdenıe men radıonyń paıda bolýy oqýshylar aýdıtorıasyn júzdegen ese arttyryp, qashyqtan oqytý ádistemesine túzetýler engizdi. Úıretýshi baǵdarlamalardyń taıaýda ǵana shyǵa bastaǵanyn ózderińiz de biletin bolarsyzdar. Alaıda mundaı efırlik baǵdarlamalardyń aıtarlyqtaı kemshiligi – bilim alýshylar keri baılanysta bola almady. Kompterlik tehnologıa ǵasyrynda bul olqylyqtyń da orny toldy.  Búkilálemdik jeli aqparattardyń úlken kólemin bir jerge biriktirip, Web-tehnologıalar arqasynda jelige jalǵanǵan kez-kelgen kompúter arqyly bilim alý múmkindigi paıda boldy.

Bilim alý bir ǵanıbet

Ózińizdiń mekteptegi shaǵyńyzdy jáne stýdenttik kezińizdi esińizge túsirińizshi. Tańerteń kózińizdi tyrnap ashyp, jyly kórpeńizden áreń shyǵyp, asyǵys-úsigis jýynyp, aýzyńyzǵa nandy tyqpalaı salyp júgiretinsiz. Aýa-raıy qandaı bolsa da, kóshege shyǵyp, sabaqqa barý kerek. Kúnniń qalǵan bóligin úzilis pen túski as mezgilin saryla kútip, sabaqta qalǵyp-múlgip otyryp ótkizesiz. Sodan keıin qaıtadan 9 baldyq keptelispen úıińizge súrine-qabyna áreń jetesiz. Al endi basqasha elestetip kórińizshi. Uıqyńyz qanyp, sergek turasyz.

Asyqpaı tańǵy asyńyzdy iship, bir shyny aıaq kofe quıyp alyp, kresloǵa jaılanyp otyryp, noýtbýkty ashyp... sabaqqa kirisesiz. Dáris tyńdaısyz, beıne-sabaqtardy kóresiz, úı tapsyrmalaryn oryndaısyz. Birnárseni anyqtaý kerek bolsa, oqytýshyńyzben poshta nemese skaıp arqyly baılanysasyz. Osynyń bárin aıaǵyńyzdy jyp-jyly úı tápishkesinen shyǵarmaı-aq jasaı alasyz. Mundaı tańǵy rahat ómir — bilim alýdyń tek bir nusqasy ǵana. Siz jumysqa bara jatqan jolda da, saıajaıda da, Taılandtaǵy aspaly torda jatyp ta jańa bilimmen sýsyndaı alasyz... Eń bastysy, oqý sizge yńǵaıly ýaqytta jáne negizgi qyzmetińizge kedergi keltirmesten óte beredi. Mekteptegi jáne stýdenttik ómirdegi erekshe estelikterdiń kóbi negizinen saýyq keshteri, joryqtar jáne dostyq kezdesýlerge baılanysty bolady. Al bilim alý úrdisiniń ózi tek biren-saran adamdar úshin ǵana umytylmastaı este qalady. Qashyqtan bilim alý — bilim alýdyń bir ǵanıbet ekenin áldeqashan dáleldegen.

Durys baǵytty tańdaımyz

Ómiriniń úshten birin bilim alýǵa jumsaǵan jandardyń kópshiligi ózine kerek emes nárseni úırenip júrgenin túsine bastaıdy. Ádette, bedeldi JOO-ny bitirýden estelik retinde sonsha armandaǵan dıplom qana qalady. Al mıda — alǵan bilimniń úzik-úzik sarqyndysy ǵana. Ótkizip alǵan múmkindikter úshin ókinýdiń qajeti joq. Ózińizdi ózińiz taný úshin qazirgi tehnologıalar sheksiz keńistik ashyp qoıǵan. Jańa bilim alý úshin nemese qyzmet kórsetý salasyn ózgertý úshin keıde qashyqtan oqytý kýrstaryn ótý jetkilikti bolady. Onyń ústine baǵasynyń arzandyǵy da bilim alýdyń bul túrin qol jetimdi etedi. Búgingi tańda qashyqtan bilim berý baǵdarlamalaryna kóp tańdaý bar. Keıbireýleri landshaftyq dızaıner, esepshi, fotograf sıaqty jańa mamandyqtardy ıgerýge kómektesip, belgili bir pánder boıynsha bilim beredi. Sizdiń ári qaraı damýyńyzǵa qozǵaý salyp, júıeli ári shyǵarmashylyq turǵyda oılanýǵa úıretetin qashyqtan úıretýshi baǵdarlamalar da bar. Aıtpaqshy, kóptegen jumys berýshiler osyndaı oqý oqyǵan úmitkerlerdiń aıtarlyqtaı básekelestik artyqshylyǵy bolatynyn moıyndaǵan. Ózińizge unaǵan qashyqtan oqytý kýrstaryn tańdańyz. Qashyqtan bilim alý arqyly siz ózińizge qyzyqty pándi ǵana emes, tipti oqytýshyny da tańdaı alasyz. Eshqandaı májbúrli pánder joq, tek ózińizge paıdaly bolatyn aqparattardy ǵana alasyz.

Bilimge jol

Qashyqtan bilim alýdyń tıimdiligine kúmán keltiretin adamdar áli de bar. Ádette mundaı kózqaras oqytýshy tarapynan baqylaý bolmaıtyn sıaqty kórinýge baılanysty. Materıaldy meńgerýdiń tolyq jaýapkershiligi tek tegin kýrstarda ǵana stýdentke júkteledi. Tipti olardyń ózinde belgili bir testter men tapsyrmalar oryndaý tapsyrylady. Biraq eger qashyqtan bilim alǵyńyz kelse jáne sol úshin belgili bir mólsherde aqsha salýǵa daıyn bolsańyz, yńǵaıly, biraq naǵyz bilim alýǵa ózińizdi daıyndańyz. Jaqsy kýrstardyń oqytýshylary sizdi aqparattar aǵynynyń astyna jalǵyz qaldyrmaıdy. Qashyqtan bilim alý úlgisi jańa bilimdi óz betińshe alý qajet degendi bildirmeıdi. Tálimgerińiz (tútor) daıyndyǵyńyzǵa qaraı jeke keńester berip, barlyq suraqtarǵa on-line rejımınde jaýap beredi. Ádettegi bilim berý júıesindegideı tálimgerińiz sizdiń jumystaryńyzdy uıymdastyryp, ony baqylap jáne oqý úrdisin qajetti arnaǵa buryp otyrady. Stýdenttik otyrystar men jatahananyń ornyn arnaıy chattar men forýmdar basady. Munda áriptestermen birge ózekti máselelerdi talqylap, keıde áńgime-dúken qurýǵa da bolady. Qashyqtan bilim alý kezinde siz qatań sabaq kestesi men taqta aldynda jattandy sabaqty aıtýdan qutylasyz. Árıne, ony saǵyna qoımasyńyz da anyq...Ǵalamtor arqyly bilim alýdyń sizge degen basqa da tosynsyılary bar shyǵar. Ázirge biz bul úlgini qosymsha retinde qarastyramyz. Biraq bolashaqta bári ózgerip, qashyqtan bilim berý kýrstary, trenıńter, semınarlar, sheberlik-synyptary, vebınarlar men konferensıalar dástúrli sabaqtardyń aldyn orap ketýi ábden múmkin. 

Zamanaýı tehnologıalar ǵasyrynda ár adam ózine qajetti jáne qyzyqty nárselermen ǵana aınalysa alady. Birnársege qol jetkizgisi kelgen adam — onyń amalyn izdeıdi, al ony qalamaǵan adam – túrli syltaýlar oılap tabady. Siz ben sizdiń armanyńyzdyń arasy bir-aq qadam. Kompúterińiz ben ǵalamtoryńyz bar ma? Onda budan basqa eshnárseniń keregi joq!

Oqýǵa keńes beremiz:

Ǵalamtor arqyly (qashyqtan) bilim alýdyń kemshilikteri

---