- 02 qań. 2020 00:00
- 276
Qasqyr
Yqylastyń jastaý kezinde ákesi Dúken ózimen birge Qoıandy jármeńkesine ertip barypty deıdi. Onysy, el kórip, jer tanysyn degen ákelik qamqorlyǵy bolsa kerek.
Arqadaǵy Muńly, Qýly taýlaryn jaılap otyrǵan tamalardan shyqqan jolaýshy Qoıandy jármeńkesine barý úshin jolaı saıdaly, toqa, taraqty, karson, kerneı rýlarynyń jerin basyp ótedi. Bul jerlerdi Jeltaý, Aqtaý, ortaý, Qyzyltaý, Buǵyly, Taǵyly dep atalatyn Arqanyń sıyrtańdaı, qatparly taýlary alyp jatyr. Alystan jataǵan bolyp kóringenimen, bul taýlardyń qoltyq-qoınaýy ańǵarly, tal, terek, qaıyń,
moıyl sıaqty aǵashtary uıysa bitken, qaltarysy mol. Munyń ózi sol zamannyń jol toryǵan ury-qarysyna, barymta-sarymtasyna taptyrmaıtyn meken bolǵandaı.
Sodan, Dúken men Yqylas ákeli-balaly bolyp, Qoıandy jármeńkesinen yrǵalyp-jyrǵalyp qaıtady ǵoı. Jolaı Buǵyly, Taǵyly taýlarynyń tereń shatqaldy saılaryn qýalap, «munan ótsek, ózimizdiń Qyzyltaý, Aqtaýdyń da silemi kóriner» dep kele jatady. Bir mezgilde jalǵyz ǵana asýy bar kezeńnen óte bergende soıyldary shoshańdaǵan bes-alty attyly «Tasta! Tasta!» dep, tap beredi. Es jıyp bolmaıdy, Dúken men
Yqylasty soıylmen jasqap, at saýyryndaǵy qorjyndaryn ilip áketedi. Bazarshylap baıýdy kúıttep júrgen Dúken joq, bala-shaǵa qolǵa qarar dep alǵan bolmashy qant-shaıdyń urylarǵa olja bolǵanyna ókinbeıdi de.
Sóıtip, karson, kerneıdiń urylaryna qorjyndaryn ǵana aldyrǵanyna rıza bolyp, Dúken men Yqylas elge keledi. Elge kelgen soń, aǵaıyn-týǵan, kórshi-qolańmen júzdesip bolǵan soń, Yqylas kópten ustamaı saǵynyp kelgen qara qobyzyn qolǵa alady. Shaıyryn jaǵyp, qulaq kúıin keltirip bolǵan soń, saryny múlde bólek bir kúıge salady. Kúı deýge de kelmeıtin, qasqyrdyń ulyǵany, qanshyqtyń qyńsylaǵany sıaqty tosyn dybystar shyǵady. Endi birde, dalanyń bir úıir ash bórisi qosylyp ulyǵandaı uzaq saryn azynap turyp alady.
Qobyzdyń kókjal bóri bolyp ulyǵan tosyn úninen aýyl úıdiń ıtteri shoshynyp, shabalana úrip, azan-qazan bolady. Sonda Dúken: «Shyraǵym-aý, munyń ne?» — degende, Yqylas: «Kóke, tanymaı otyrsyz ba, keshegi Buǵyly, Taǵylynyń ishinde kezdesken qasqyrlar emes pe!» — degen eken.
Yqylastyń tyrnaqaldy kúıleriniń biri bolǵan osy saryn keıin el ishinde «Qasqyr» degen atpen taraǵan.