InfoHub Logo

Zamanymyzdyń eń qoqynyshty aýrýy bolyp sanalatyn qaterli isikke (rak) qatysty, Dúnıejúzilik Densaýlyq Saqtaý Uıymy, jantúrshigerlik bir eskertý jasady. 2030 jyly ólimderdiń eń kóbiniń sebebi, qaterli isikten bolatynyn málimdedi. Qaterli isikten saqtaný úshin jasalatyn sharalar: 

♦ Nemquraılylyq etpeı, der kezinde emdelý kerek. Sozylmaly aýrýǵa shaldyqqandar bolmashy shaǵym bolsa da dárigerge aıtyp keńes alý kerek. Jıi-jıi tekserilip turý qajet.

♦ Spırtti ishimdikter ishý, qaterli isik qaýipin arttyrady.

♦ Bir kúnde 20 dana temeki shegetin adam 10 danaǵa azaıtatyn bolsa, ókpe qaterli isiginiń qaýipi de 27% ǵa azaıady.

♦ Eger otbasyda qaterli isik aýrýymen aýryǵandar bar bolsa, tekserilý kerek.

♦ Ydystar jýylǵannan keıin sýmen jaqsylap shaıylýy kerek.

♦ Jıi-jıi dýshqa túsip turý kerek.

♦ Kıimdi jáne deneni jýǵanda, taza záıtún maıynan, lavrdan nemese piste maıynan jasalǵan sabyndar qoldanylý kerek.

♦ Kilemder jýylyp, jıi-jıi sirkeli sýmen súrtilip turýy kerek.

♦ Stresske, temekige, spırtti ishimdikterge jáne esirtki zattarǵa táýeldi bolý, qaterli isik qaýipin arttyrady. 

♦ Aq tústi ish kıimderdi jańadan alǵanda, sýda eń keminde eki saǵat qaınatý kerek.

♦ Bólmege sebetin “aýa sergitýshi” sepkishter ý shyǵarady, ımýnıtet júıesin buzady.

♦ Teledıdardan, uıaly telefonnan jáne radıasıa taratatyn quraldardan uzaq turý kerek.

♦ Fast food taǵamdary aptada úsh ret jelinetin bolsa, mı isikterinde, lımfomalarda jáne leıkozdarda artý seziledi.

♦ Jemisterdi, kókónisterdi, aırandy jáne syrdy kóp tutyný kerek.

♦ Plasıkalyq, mys, alúmınıdan jasalǵan ydystardy qoldanbaý kerek.

♦ Jemis jáne kókónisterdi kanserogen zattardan tazalaý úshin sirke sýynda biraz turý kerek.

♦ Kók pıaz, ıisti baldyrkók, burshaq, talshyn jáne jańǵaq túrlerin kóp tutyný kerek. 

♦ Muzdatylǵan taǵamdar erigen kezde dereý pisirilý kerek, eki ret jylytylatyn bolsa DNK-sy buzylady.

---