InfoHub Logo

Ekonomıser jyl sońyna deıin teńgeniń aıtarlyqtaı quldyraýynan qorqý qajet pe degen suraqqa jaýap berdi, dep habarlaıdy infohub.kz tilshisi.

Táýelsiz ekonomıs Andreı Chebotarev 2021 jyldan keıin Ulttyq bank ınflásıalyq kútýlerdi ólsheýdi toqtatqanyn jáne bul týraly naqty derekter joq ekenin atap ótti.

Ekonomıstiń pikirinshe, kóptegen qazaqstandyqtardyń devalvasıany kútýde dep aıtýǵa negiz joq. Qazirgi ýaqytta teńgeniń baǵamy tepe-teńdikte jáne ol naryqtyq deńgeıde tur. Kóktemde Ulttyq qordan aýdarymdarǵa baılanysty kúsheıgennen keıin, teńge baǵamy naryqtyq jaǵdaıda qalyptasty.

"Ortasha jyldyq kýrs 460 teńgeni quraýy úshin, ol jyldyń sońyna deıin 468-den tómen túspeýi kerek, jáne bul, múmkin, solaı bolady. Sońǵy salyq reformalary men jalpyǵa birdeı deklarasıalaý kýrsqa aıtarlyqtaı áser etpeıdi dep oılaımyn. Álemdegi syrtqy faktorlarǵa kelsek, dollardyń álsireýine áser etetin sebepter – munaı baǵasynyń tómendeýi jáne AQSH-taǵy saılaý nátıjeleri. Qazir shetel valútasynyń qymbattaýyna sebep joq, sondaı-aq teńgeniń kúrt kúsheıýine de negiz joq. Bizdiń búdjet 460 teńge baǵamyna negizdelgen, biraq bul jetkiliksiz, óıtkeni tabys bóligi oryndalmaı otyr jáne salyq boıynsha stagnasıa baıqalady. Mundaı jaǵdaıda Qarjy mınıstrliginiń álsiz teńge baǵamyn qalaýy múmkin, bul búdjetti jeńildetýge múmkindik berer edi, biraq Qarjy mınıstrligi baǵamdy rettemeıdi, sondyqtan teńgeniń quldyraýynan qorqýǵa sebep joq", - dedi sarapshy.

Ekonomıs Marat Qaıyrlenov turǵyndardyń ulttyq valútanyń quldyraýynan alańdaýynyń belgili bir sebepteri bar ekenin atap ótti. Mysaly, búdjet tapshylyǵy máseleleri, jáne sonyń saldarynan, Qarjy mınıstrliginiń derekteri boıynsha, memleket jyldyń birinshi jartysynda densaýlyq saqtaý salasyna 30 paıyz qarajat jetpegen. Bul medısınalyq uıymdardyń óz kontragentteri men qyzmetkerlerine tólem jasaýdy toqtatýyna alyp keldi. Ekonomıs búdjet daǵdarystary kóbinese valúta daǵdarystaryn anyqtaıtynyn aıtty.

"Ekinshi jaǵynan, otandyq ekonomıkanyń joǵary osaldyǵyna qatysty jalpy túsinik bar. Mysaly, KTK munaı qubyrynyń buzylýy nemese ekinshi dúnıejúzilik soǵys oq-dárileriniń tabylýyna baılanysty, ne bolmasa qandaı da bir drondardyń port ınfraqurylymyna shabýyly sebep bolýy múmkin. KTK arqyly bizdiń munaı eksportymyzdyń 80 paıyzy ótedi. Sońynda, Qytaı ekonomıkasyndaǵy problemalardyń kúsheıýin kórip otyrmyz, bul álemdik munaı men metal baǵalarynyń tómendeýine ákelýde, al olar bizdiń eksporttyń negizgi bóligin quraıdy", - dedi ekonomıs.

Marat Qaıyrlenovtyń pikirinshe, kóp nárse munaıdyń álemdik baǵalaryna, Qara teńizdegi jaǵdaıdyń damýyna, Novorossıısk portynyń aınalasyndaǵy jaǵdaıǵa, AQSH prezıdenti saılaýynyń nátıjelerine jáne el basshylyǵynyń devalvasıany kúrt nemese birtindep júrgizý sheshimderine baılanysty bolady.

Aıta keteıik, sońǵy saýda-sattyq nátıjeleri boıynsha dollar baǵamy azdap ósken, biraq 480 teńge deńgeıinen aspaǵan.