- 10 aqp. 2019 00:00
- 301
Qazaqta qara sózge des bermegen
Atadan ul týsa ıgi, ata jolyn qýsa- dep babalarymyz beker aıtpaǵan. Bizdiń ata- babalarymyz sózdiń maıyn tamyzǵan tilmásh sheshender bolǵan. Jaılaýda qara jaıaý mal baqsa da, mektep tabaldyryǵyn tozdyryp , kitap betin aqtarmasa da bilimge jetik bolǵan. Osyndaı babalarymyzdyń jolyn qýatyn jas urpaqtar kóp bolsa el úshinde, ult úshinde bir ǵanıbet. Babalar jazǵan qara sózdiń sıasy búginde áli keppegen. Atap aıtar bolsaq qazaq eli ǵana emes álem jurty tanıtyn uly aqyn- Abaı Qunanbaev. Abaıdyń qara sózin bilmeıtin qazaq jurtynda adam joq dep maqtana alamyn.Abaı salǵan uly jolmen , Abaı aıtqan uly sózdiń kıesimen júrgen myna bizderdiń maqsatymyz aıqyn, qadamymyz nyq.
Óz zamanynyń oıshyly Abaı. Jas urpaqty ǵana emes, ózimen zamandastardy da, tipti joly úlken jandardy da bir aýyz qara sózimen túzý jolǵa salǵan, baǵyt-baǵdar bergen ǵulama. Halyqtyń jaǵdaıyn, áleýmettiń, ana men balanyń, ini baýyrdyń, áke men bala jaǵdaıy sekildi nárselerdiń barlyǵyn jipke tizip aıtqan.Sonyń biri jetinshi qara sózi ómirimniń sońyna deıingi baǵyt bolǵan ispettes. Adamnyń sanasy men oıy, maqsaty men muraty týylǵan shaqalaq kezden bastalatynyn atap kórsetken.Bul ómirden bos ketýdi emes, az bolsa da bir nárseni uǵyp ótýdi, ishsem, jesem – dep emes, kórsem, bilsem, uqsam degen oımen kún keshýdi túsindirgen. Shynyqsań shymyr bolarsyń – demekshi bul ómirdiń ashysy men tushshysyn qatar kórip shyńdalý arqyly, izdený arqyly bıik belesti baǵyndyratynymzǵa senýimiz kerek.
Qara jaıaý Jaıaý Musa, Úkisimen tanylǵan Úkili Ybyraı, Abaı, Shákárim, Qoja Ahmet Iassaýı, J.Balasaǵunı sekildi ǵulamalar aǵartý isimen aınalysqandar, jas urpaqtyń qamyr jegender. Atap aıtqan oıshyldarymyz bergi sheti ǵana.Qazaq elinde ıapyram-aı dep maqtanatyndaı ulylar óte kóp.
Orys saıahatshysy Potanın óz sózinde «Qazaq halqy ǵana emes,qazaq dalasy da án men jyrǵa bólenip turǵandaı» degen maqtaý sózben qazaq elinde qara sózben qatar án men kúıde damyǵanyn aıta alamyz.Sóıleı bilý de óner.Qazaqy qaımaǵymyzdy joǵaltpas úshin, jańa tehnologıalar men bilimdi jetik meńgerý úshin babalar salǵan uly jolmen júrý kerek. Sóziń qudireti- júrektiń tazalyǵy.Halyqtyń aıtýynsha naǵyz sheshen, naǵyz aqyn ǵana kúlip turǵan adamdy jylatady, jylap turǵan adamdy kúldiredi.Qazaq halqynyń qanynda mundaı qasıet baıyrǵy kezden bar. Eńbektegen baladan, eńkeıgen kárige deıin halyq aýyz ádebıetimen sýsyndaǵan desek qatelespeımiz.Bizdiń ulttyǵymyzdy, tilimiz ben dinimizdi saqtaıtyn uly sóz ekenin, til ekenin eshqashan qaperimizden shyǵarmaýymyz kerek.