InfoHub Logo

Qymyzdyq (shavel) – tarandar tuqymdasyna jatatyn kóp jyldyq jáne bir jyldyq ósimdikter. Qazaqstanda Aqmola, Aqtóbe oblystarynda, Kúngeı, Teriskeı, Jetisý Alataýlarynyń shalǵyndarynda, ózen-kól jaǵalaýynda, tastaqty taý bókterinde, sýbalpi jáne alpi shalǵynda ósetin 24 túri kezdesedi.

Mamyr — maýsym aılarynda gúldep, shildede jemis salady. Jemisi — úsh qyrly jańǵaqsha, jyltyr, qońyr tústi (uzyndyǵy 1,5 — 2 mm, eni 1 mm). Japyraǵynda qyshqyl dámdi kalıı tuzy, sondaı-aq, belok, temir jáne óte kóp mólsherde S vıtamıni bar. Halyq medısınasynda kádimgi Qymyzdyqty baýyr qyzmetin retteýge, óttiń bólinýin kúsheıtýge, qan toqtatýda paıdalanylady. Japyraǵynan salat jasaıdy.

Qymyzdyq – qyshqyl dámi onyń japyraqtarynyń quramyndaǵy qymyzdyq qyshqylynyń kalıı tuzynyń áserinen bolady. Sonymen qatar, japyraqtarynda mıneraldy tuzdar, organıkalyq qyshqyldar (alma, lımon), aqýyzdar, flavonoıdter, qanttar, karotın, dýbıldi zattar, kálsı, kalıı, magnıı, temir, B1, V2, S, K, PP dárýmenderi bar. 

Qymyzdyqtan kóktemdik dárýmendi jasyl shı, bálishterge dámdi salma jasaıdy, japyraqtaryn qysqa daıarlaıdy, púre, salat jasaıdy, omletke qosady, tipti kıselde qaınatady. Jas japyraqtardaǵy azdaǵan qymyzdyq mólsherin beıtaraptandyrý úshin qymyzdyqpen jasaıtyn taǵamdarǵa sút nemese sút ónimderin (mysaly, kilegeı) qosý kerek. Sonda qymyzdyq qyshqyly sút ónimderiniń quramyndaǵy kálsımen reaksıaǵa túsip, eshbir zıany joq kálsı tuzyn túzedi.

Qymyzdyq – bul asqorytý, baýyr men ót qabynyń qyzmetin jaqsartatyn, jarany jazatyn, qan ketýdi toqtatyn dárýmendi jáne emdik ósimdik. Ol qan azdyqta, júrek qan tamyr aýrýlarynda, alergıaǵa qarsy qural retinde teridegi ártúrli bórtpeler men qyshymalarda da paıdaly. Qymyzdyqtyń japyraqtary men jemisteri byrystyrǵysh jáne aýrýdy basatyn, japyraqtary jarany jazatyn, antıtoksındik, qabynýǵa qarsy qasıetke ıe.

---