InfoHub Logo

Ádebıettik oqý
Sabaq taqyryby: Erinshek
Sabaq maqsaty: 1) Shákárim Qudaıberdiuly shyǵarmashylyǵymen tanystyrý.
Erinshek sóziniń maǵynasyn ashý Adam boıyndaǵy jaǵymdy, jaǵymsyz qasıetterdi ajyrata bilýge úıretý.
2) Oqýshylardyń dúnıetanymyn, mánerlep oqý daǵdylaryn damytý, shyǵarmadaǵy kórkem sózderdiń, tirkesteriniń maǵynasyn meńgerte otyryp, sózdik qoryn damytý.
3) Jaman ádetterden, jat qylyqtardan aýlaq bola bilýge tárbıeleý.
Sabaq tıpi: Jańa bilimdi meńgerý.
Sabaq túri: Damytpaly sabaq
Sabaq ádisi: Toppen jumys, suraq – jaýap, oı qozǵaý, toptastyrý, taldaý jınaqtaý.
Kórnekilik: Slaıdta M. Q. Shákárimniń shyǵarmashylyq, eńbekterdi, sýreti, suraqtar.

İ Uıymdastyrý:
1 ) Psıhologıalyq sát:
Úlkenge de siz, kishige de siz, sálem berdik sizderge, ádeppenen biz.
2 ) Oqýshylardy topqa bólip otyrǵyzý. Ár toptyń top basshylaryn tanystyrý, jaqsy tilekter aıtqyzý.

İİ Óleń sózdiń patshasy sóz sarasy,
Qıynnan qıystyrar er danasy, - dep Abaı atamyz aıtqandaı birinshi sabaǵymyzdy óleń tyńdaýdan bastaımyz.
Shákárim:
Adamdyq boryshyń,
Halqyna eńbek qyl
Aq joldan aınymaı
Ar saqta ony bil,
Talaptan da, bilim men óner úıren,
Bilimsiz,
Ónersiz,
Bolady aqyl tul.
- Óleń ne týraly (adamdyq borysh)
- Bul kimniń óleńi?
- Olaı bolsa biz búgingi sabaǵymyzda Sh. Qudaıberdiuly «Erinshek» óleńinen tanysamyz

İİİ Jańa sabaq
1) Shákárim Qudaıberdiuly týraly maǵlumat.(1 - slaıd)
Shákárim (1858 - 1931) shyǵys Qazaqstan oblysynyń Abaı aýdany. Uly Abaıdyń nemere inisi. Ákesinen 7jasynda jetim qalǵan. Atasy Qunanbaı tárbıesine alady.
Abaıdyń - aqyl kenesimen óleń jaza bastady.
2 ) Oı qozǵaý «Erinshek» sózin qalaı túsinesińder. Erinshek – jalqaý, tilazar, salaq, nadan, jigersiz, uıqyshyl.

İ top – tilazar sóziniń maǵynasyn túsindir
İİ top – salaq sóziniń maǵynasyn túsindir
İİİ top – jigersiz sóziniń maǵynasyn túsindir
Shákárim
↓
Uly aqyn, tarıhshy, aýdarmashy
Abaıdyń nemere inisi
Shyǵys. Qazaqstanda týǵan

3. Oqýlyqpen jumys
a) muǵalimniń mánerli oqýy.
á) mánerlep oqytý
b) Sózdik jumysy
- Aqyn adam boıyndaǵy adamdyq qasıetter qalaı joǵalady?
İ top. Aqynnyń aıtýynsha adam boıyndaǵy adamdyq qasıetti qalaı joǵalady?
İİ top. Óleńdegi qorytyndy oı qaı shýmaqta aıtylǵan? Taýyp oqy mánin túsindir.
İİİ top. Osy óleńde kezdesken «Erinshektik» qasıetti Abaı atamyz qalaı túsindirdi?
Erinshek - jalqaý, uıqyshyl, jigersiz, tilazar, salaqtyq, nadan
- Mine balalar, adam boıyndaǵy jaman qasıetterdiń biri – erinshektik dep jalqaýlyq, nadandyq, tilazarlyq, salaqtyq, uıqyshyldyq, jigersizdik paıda bolady eken.
«Maǵynany ash»
İ top – Tilazar
İİ top – Salaq
İİİ top - Jigersiz
İ top. Tilazar – dep úlkenniń tilin almaıtyn, jumsaǵanǵa barmaıtyn balany aıtady. Bul adam boıyndaǵy jaman qasıet.
İİ top. Salaq – ústi basyn, óziniń quraldaryn, kıimin kútip ustaı almaıtyn adamdy aıtady. Salaqtyq erinshektikten paıda bolady.
İİİ top. Jigersizdik – uıatsyz, ótirikshi degendi bildiredi. Jigersizdik te erinshektikten paıda bolady.
3. Oqýlyqpen jumys.
a) muǵalimniń mánerli oqýy.
á) jeke oqýshylarǵa mánerlep oqytý. ( Ár toptan tórt oqýshydan oqıdy )
b) sózdik jumysy. Ǵıbadat, qareket, kesel, (aýyzsha)
Ǵıbadat - úlgi ónege
Qareket – áreket
Kesel – dert, sor.
- Tamasha balalar bárinde jaqsy oqydyńdar.
- Endeshe suraqtarǵa jaýap bereıik.
İ top. Aqynnyń aıtýynsha adam boıyndaǵy adamdyq qasıet qalaı joǵalady?
İİ top. Óleńdegi qorytyndy oı qaı shýmaqta aıtylǵan. Taýyp oqy mánin túsindir.
İİİ top. Osy óleńde kezdesken erinshektik qasıetti Abaı atamyz qalaı túsindirdi?
- Abaı atamyz erinshektik bes dushpannyń biri dep túsindirgen. Atamyz «Ǵylym tappaı maqtanba» óleńinde.
5 nársege asyq bol,
5 nárseden qashyq bol.
Adam bolam deseńiz – dep túsindirgen.
Adamnyń 5 asyl isi men 5 dushpanyn tanystyrǵan.
Abaı atamyz ben Shákárim atamyzdyń óleńderiniń arasyndaǵy uqsastyq barma eken?
(Ekeýi de jas urpaqty eńbeksúıgishtikke, ónerge, bilimge shaqyrǵan eken)
Sergitý sáti: Abaıdyń qara sózinen. (mánerlep oqý)

Dáptermen jumys.
Jaǵymdy qasıetter
↓
Sergektik
Eńbeksúıgishtik
Uqyptylyq
Bilimdi
Tilalǵysh

Jaǵymsyz qylyqtary
↓
Uıqyshyldyq
Erinshektik
Salaqtyq
Nadandyq
Tilazarlyq

Óziniń boıynda osy qasıetterdiń qaısysy bar dep oılaısyń? (2 - 3 oqýshy)
- Balalar, adam óz boıyndaǵy jaman qylyqtardy joıýǵa ózi kúsh jumsap, ózin – ózi tárbıeleı bilýi kerek.
Sonda ǵana, adam, sanaly, úlgili, tárbıeli azamat bola alady.
5. «Mánerlep oqý mınýty»
Mánerlep oqý álemi,
Áserli de ádemi.
Ár adamnyń mindeti.
Júregi men oqýy
– dep mánerlep oqý mınýtyn ótkizbekpiz. Ár toptan birneshe oqýshy shyǵyp Shákárimniń óleńderin mánerlep jatqa aıtady. «Jaz», «Adamdyq boryshy», «Sen ǵylymǵa», «Búgingi jastarǵa», «Men ketemin, keledi».

İV Qorytyndylaý.
- Búgingi sabaqta kim týraly aıtyldy?
- Shákárim kim?
- Shákárimniń shyǵarmalarymen tanystyq?
- Endeshe, biz Erinshek shyǵarmasy arqyly nege úırendik? Oıymyzǵa ne
-
- túıdik? oıymyzdy dápter betine túsireıik.
Erinshek (esse) (oı tolǵaý)
(3 toptan 3 oqýshyǵa oqytamyn)
Muǵalim: Búgingi sabaqtan biz erinshektik jaman qasıet ekenin bildik, mundaı ádetterden saq, aýlaq bolaıyq.
4. Árqashan, elgezek, tilalǵysh, eńbeksúıgish bolaıyq.
Án: "Bolaıyqshy osyndaı»

V Baǵalaý
(Ár top óziniń upaı sanyn eseptep top basshylary toptaǵy oqýshylarǵa baǵa beredi. Ár toptyń upaı sanyna baılanysty « Aqyldylar», «Bilimdiler», «Yntalylar» degen ataqpen marapattalady)

Vİ Úıge: Erinshek (mánerlep oqý )
Erinshektikke baılanysty maqal – mátelder jazý.