InfoHub Logo

Elbasy Nursultan Ábishuly Nazarbaevtyń «Bolashaqqa baǵdar: rýhanı jańǵyrý» baǵdarlamalyq maqalasy el damýynyń jarqyn úlgisi men naqty qadamdaryn kórsetetin keleli oı, salıqaly pikir, batyl sheshimderge qurylǵan mańyzdy qujat. Bul maqalada sanany jańǵyrtý, ulttyq bolmystan, ulttyq kodtan aıyrylyp qalmaı, ony álemdik qundylyqtarmen úılestirip, Qazaqstannyń ıgiligine jaratý jolyndaǵy maqsat-múddeler týraly ózekti másele kóterilip otyr. Onda el Prezıdenti Qazaqstan úshin qaıta túleýdiń aıyryqsha mańyzdy eki úderisi – saıası reforma men ekonomıkalyq jańǵyrýdy qolǵa ala otyryp, Birtutas Ult bolý úshin bolashaqqa qalaı qadam basatynyn jáne buqaralyq sanany qalaı ózgertetini jóninde alysty boljaıtyn kózqarastarymen bólisedi.

Memleket basshysy atalmysh jańǵyrýdyń negizgi qyzmeti men erekshelikterine oı júgirtip, bul jańǵyrýdyń mańyzdylyǵyna toqtalady: «Jańǵyrý ataýly burynǵydaı tarıhı tájirıbe men ulttyq dástúrlerge shekeden qaramaýǵa tıis. Kerisinshe, zamana synynan súrinbeı ótken ozyq dástúrlerdi tabysty jańǵyrýdyń mańyzdy alǵysharttaryna aınaldyra bilý qajet. Eger jańǵyrý eldiń ulttyq-rýhanı tamyrynan nár ala almasa, ol adasýǵa bastaıdy. Sonymen birge, rýhanı jańǵyrý ulttyq sananyń túrli polústerin qıynnan qıystyryp, jarastyra alatyn qudiretimen mańyzdy». Saıası, ekonomıkalyq reformalarda egemendi elimiz birqatar jaqsy nátıjelerge qol jetkizgeni barshaǵa málim. Ol adamı qundylyqtar, rýhanı qazyna, jastardy tárbıeleý, olardyń boıyna patrıottyq rýhty sińire bilý jumysynda rýhanı salaǵa basymdyq berýdiń qajettiligin alǵa qoıyp otyr. Bul degenimiz – ultymyzdyń barlyq ulttyq salt-dástúrlerin, memlekettik tilimiz ben ádebıetimizdi, mádenıetimizdi, ulttyq rýhymyzdy jańǵyrtý degen asyl uǵymǵa kelip saıady. Elbasymyzdyń rýhanı jańǵyrýǵa, rýhanıatqa, bilim, ǵylymǵa mańyz berýi – úlken kóregendik pen ulttyń alǵa ilgerleýin jyldam qarqynmen jyljytatyn qozǵaýshy kúsh. Bul – táýelsiz elimizdiń baqytty bolashaǵy men alańsyz keleshegi úshin jasalyp jatqan jumys. Óıtkeni, rýhanı baılyqtyń kemel bolǵany bul jeke azamattarymyz úshin de, árbir jeke tulǵadan quralǵan qoǵam, týǵan elimiz úshin de óte mańyzdy úderis.

N.Á.Nazarbaev bul rette, tutas qoǵamnyń jáne árbir qazaqstandyqtyń sanasyn jańǵyrtýdyń birneshe baǵytyna jeke-jeke toqtalady. «Sanany jańǵyrtýdyń» mazmunyn negizdeı otyryp, Prezıdent jańǵyrýdyń alty baǵytyn belgileıdi:

1. Básekege qabilettilik;

2. Pragmatızm;

3. Ulttyq biregeılikti saqtaý;

4. Bilimniń saltanat qurýy;

5. Qazaqstannyń revolúsıalyq emes, evolúsıalyq damýy;

6. Sananyń ashyqtyǵy.

Atalmysh baǵyttardyń bári barynsha ózektendirilgen jáne ýaqyttyń talaptaryna naqty jaýap beredi. «Máńgilik el» bolýymyz úshin bizge aýadaı

qajetti qasıetter men qundylyqtardyń qaınary toǵysyp, aqyl-parasaty tolysqan, ǵalamdyq ǵylymdy ıgergen adamdar kóp bolsa, elimiz órkenıetti, básekege qabiletti bolatyny aqıqat. «Bolashaqta ulttyń tabysty bolýy onyń tabıǵı baılyǵymen emes, adamdarynyń básekelik qabiletimen aıqyndalady... Sondyqtan, árbir qazaqstandyq, sol arqyly tutas ult HHİ ǵasyrǵa laıyqty qasıetterge ıe bolýy kerek. Mysaly, kompúterlik saýattylyq, shet tilderin bilý, mádenı ashyqtyq sıaqty faktorlar árkimniń alǵa basýyna sózsiz qajetti alǵysharttardyń sanatynda. Sol sebepti, «Sıfrly Qazaqstan», «Úsh tilde bilim berý», «Mádenı jáne konfesıaaralyq kelisim» sıaqty baǵdarlamalar – ultymyzdy, ıaǵnı barsha qazaqstandyqtardy HHİ ǵasyrdyń talaptaryna daıarlaýdyń qamy», - dep ashyp kórsetedi. Básekege qabilettilik saıasat pen ekonomıkada, bilim, ǵylymda, tehnologıada, ıaǵnı barlyq salada bolýy tıis. Báseke bolǵan jerde árbir tulǵa óziniń eń sapaly qyzmet túrin usynady. Bilim men tárbıesi ǵajaıyp túrde úndesken, ulttyq ıdeologıasy temirqazyǵyna aınalǵan tabysty el bolýymyz úshin jaqsylyqqa umtylyp, jamanshylyqtan arylyp, sanaly túrde barlyq qasıetterimizdi izgilendirip, sanany rýhanı jaǵynan únemi jetildirip, damytyp otyrýǵa tıistimiz.

Bolashaqqa baǵdar retinde Radıoelektronıka jáne baılanys áskerı-ınjenerlik ınstıtýtynyń árbir profesor-oqytýshylar quramy, áskerı qyzmetshileri jáne osy oqý ornynda bilim alyp jatqan jastarymyz Elbasynyń osy sózderin ózderiniń alǵa qoıǵan ómirlik maqsattaryna engize otyryp, elimizdiń rýhanı turǵydan damyp, ıntellektýaldyq dárejesiniń joǵarylaýyna úlesin qosady degen senimdemin. Táýelsiz elimizdiń bolashaǵy – jastarymyzdyń ıntellektýaldy kórsetkishteri olardyń tek bilim deńgeıimen ǵana emes, sonymen birge olardyń ulttyq tárbıesimen, rýhanı jańǵyrýymen de tikeleı baılanysty. Ulttyq kodtyń ózegin saqtaı otyryp, bolashaqqa qadam basýymyz qajet. Bilim – rýhanı jańǵyrýdyń basty alǵysharty. Óıtkeni, oı júıesi tereń, alystan paıymdap, tereńnen tamyrlanǵan dúnıetanymy keń adam ǵana básekege tótep beredi degen aýqymdy uǵymdy bildiredi.

Men Elbasynyń osy sózderin tolyq qoldaı otyryp, rýhanı mádenıettiń damýy úshin taǵylymdy ulttyq tárbıeniń qaınarynan sýsyndap, bıik adamı qundylyqtardyń kemeldený barysynda árbir maman ıesi kásibı qyzmetin joǵary deńgeıde júzege asyrýy qajettiligin túsinemin. El Prezıdentiniń rýhanı jańǵyrýǵa qatysty ustanymdary áskerı salada da, ıaǵnı REjBÁII tarapynan biraýyzdan qoldaý taýyp, ulttyń kemeldenip damýyna áser etýshi eń mańyzdy faktor dep sanaımyn. Jastarymyz basymdyq beretin mejelerdiń qatarynda bilim júıesi árdaıym birinshi kezektegi orynda turýy mindet dep esepteımin.

Ulttyq jańǵyrý degenimiz – ulttyq sanamen tyǵyz baılanysty. Onyń túpki maqsaty – ulttyq biregeılikti saqtap, el ishinde beıbitshilik pen kelisim úılese otyryp, ulttyq bereke, birlik saltanat qurǵan básekege qabiletti, tabysty el bolý. «Sonymen birge, jańǵyrý uǵymynyń ózi meılinshe kónergen, jahandyq álemmen qabyspaıtyn keıbir daǵdylar men ádetterden arylý degendi bildiredi» , -deıdi N.Á.Nazarbaev. Sondyqtan rýhanı jańǵyrý úderisin der kezinde qabyldanǵan oń sheshim dep tanımyz. Osy rýhanı jańǵyrýdyń júzege asyrylýyn biz jáne siz bolyp, «Bir jaǵadan bas, bir jeńnen qol shyǵaryp» birlikte oryndaýymyz asa qajet. Básekege qabiletti, álemdik deńgeıde tanylǵan ári damyǵan rýhanı kemel el bolý – Elbasynyń asyl armany. Endeshe, memleket basshysynyń jastarǵa sony serpin, tyń bastama usynýy keleshekke qamdanýdyń áreketi dep túsinemiz.

El Prezıdenti atalmysh tuǵyrnamasynda bilim, ǵylymǵa erekshe basymdyq berip otyr. «Tereń bilim – táýelsizdigimizdiń tiregi», - degen N.Á.Nazarbaev «Máńgilik el» bolýǵa qadam basqan táýelsiz Qazaqstannyń endigi jahandaný aldynda ult retinde joıylyp ketpeýi úshin ulttyq kodyn saqtaǵan, tereń bilimdi, básekege qabiletti, ulttyq qundylyqtaryn boıyna sińirgen aqyl-oıy kemel tulǵa bolýyna mańyz beredi. Osy baǵdarda ol babalar ulaǵatymen astasyp jatqan zerdeli oıy men parasatty paıymyn bildiredi: «Bilimdi, kózi ashyq, kókiregi oıaý bolýǵa umtylý – bizdiń qanymyzda bar qasıet. Táýelsizdik jyldarynda qyrýar jumys jasaldy. Biz on myńdaǵan jasty álemniń mańdaıaldy ýnıversıtetterinde oqytyp, daıyndadyq. Bul jumys ótken ǵasyrdyń toqsanynshy jyldarynyń basynda qolǵa alynǵan «Bolashaq» baǵdarlamasynan bastaldy. Elimizde óte joǵary deńgeıdegi birqatar ýnıversıtetter ashyldy, zıatkerlik mektepter júıesi qalyptasty. Basqa da kóptegen is tyndyryldy. Degenmen, bilimniń saltanaty jalpyǵa ortaq bolýǵa tıis. Onyń aıqyn da, bultartpas sebepteri bar». Osylaısha maqalada aıtylǵan árbir oıdyń astarynda tereń mazmun men zerdeli pikir jatyr.

Qazirgi tańdaǵy áskerı sala men áskerı oqý oryndaryndaǵy bilim men tárbıe júıesi Elbasynyń parasatty paıymdaryn negizge ala otyryp, qarqyndy túrde júzege asyrýda.

Al ıdeologıa máselesine keler bolsaq, kesteli sóz, kesek oılary kórinis tapqan oı-tolǵaýynda Prezıdent eles ıdeologıalarǵa ermeı, zamanǵa saı amal etýge úndeıdi: «Ókinishke qaraı, tarıhta tutas ulttardyń eshqashan oryndalmaıtyn eles ıdeologıalarǵa shyrmalyp, aqyry sý túbine ketkeni týraly mysaldar az emes. Ótken ǵasyrdyń basty úsh ıdeologıasy – komýnızm, fashızm jáne lıberalızm bizdiń kóz aldymyzda kúıredi. Búginde radıkaldy ıdeologıalar ǵasyry kelmeske ketti. Endi aıqyn, túsinikti jáne bolashaqqa jiti kóz tikken baǵdarlar kerek. Adamnyń da, tutas ulttyń da naqty maqsatqa jetýin kózdeıtin osyndaı baǵdarlar ǵana damýdyń kógine temirqazyq bola alady. Eń bastysy, olar eldiń múmkindikteri men shama-sharqyn muqıat eskerýge tıis». Maqalada kóterilgen ıdeologıalar týraly kesek oı da el basqarý júıesin jańa ózgerister bıigine bastary aıqyn. Dál osyndaı táýelsiz Qazaqstandy órkenıet kóshiniń aldyńǵy legine aparatyn jańa bastamalar qashanda kópshiliktiń qoldaýyna men yqylasyna bólenedi.

Elbasy N.Á.Nazarbaev «Bolashaqqa baǵdar: rýhanı jańǵyrý» atty baǵdarlamalyq maqalasynda tarıhtyń ótkenine kóz júgirtip, jańa tarıhı kezeńderge jan-jaqty baǵa bere otyryp, rýhanı jańǵyrý arqyly bolashaqqa degen óziniń parasatty pikirleri men kózqarasyn bildirdi. «Eki dáýir túıisken óliara shaqta Qazaqstanǵa túbegeıli jańǵyrý jáne jańa ıdeıalar arqyly bolashaǵyn baıandy ete túsýdiń teńdessiz tarıhı múmkindigi berilip otyr... Men barsha qazaqstandyqtar, ásirese, jas urpaq jańǵyrý jónindegi osynaý usynystardyń mańyzyn tereń túsinedi dep senemin. Jańa jaǵdaıda jańǵyrýǵa degen ishki umtylys – bizdiń damýymyzdyń eń basty qaǵıdasy», -dep el keleshegine úmit artady.

Endeshe, rýhanı jańarý arqyly álem moıyndar tabysty el bolyp, jarqyn bolashaqqa degen senim men úmitti úndestire otyryp, barshamyz birlik týy astynda baqytqa birge jeteıik!

Abdıbek Jandos

---