InfoHub Logo

1971 jyly Taldyqorǵan oblystyq gazetinde istep júrgen jerimnen aıaq asty Máskeýge oqýǵa barmaq boldym. Ol kezde Otanymyzdyń júregi bolyp esepteletin Máskeý qalasynda eki jyldyq Joǵarǵy partıa mektebi bar edi. Dál sol sıaqty, biraq dárejesi sál tómendeý, respýblıkalyq deńgeıdegi mektep Almatyda da bolǵan. Partıa-Keńes qyzmetinde júrgen belgili de belsendi azamattardyń kóbisi derlik solarda oqyp, bilim alýshy edi. Joǵarǵy partıa mektebin bitirý degen de ózinshe bir oqshaý dáreje sanalatyn.

Sodan bir jyl buryn Máskeýdegi sol oqý ornyna bizben birge qyzmet etip júrgen Serik Qalıev te ketken edi. Ol — belgili qoǵam qaıratkeri, sońǵy kezge deıin Qazaqstan Parlamentiniń depýtaty bolyp kelgen Jeken Qalıevtiń týǵan aǵasy, jýrnalıs. Minezi qyzyq, bolmys-bitimi basqalardan bólegirek kisi. “Serik aǵańmen birge oqıtyn boldyń”, — dep jatty ekeýmizdi de biletinder. “Bir jyl da bolsa buryn baryp, kórmegen jerdiń oı-shuqyry kóp, tanys-bilis bolyp qaldy ǵoı, saǵan alǵashqy aılarda jón siltese de qaıda jatyr” degendeı de bolyp edi.

Máskeýge ornalasa sala Serik aǵamdy taýyp aldym. Menen bir kúrs joǵary oqıdy. Biraq minez-qulqy qyzyq adam edi dedim ǵoı, jerlesim edi, týysym edi dep baýyryna tarta qoımady. Ózimen ózi. Men de sosyn kóp jolaı bermeı, óz kúnimdi ózim kórý jaǵyna kóshkenmin...

Birde az kúngi demalysqa aýylǵa baryp qaıtpaq boldym. Úı — Taldyqorǵanda. Serik aǵamnyń úıi de sonda.

Ol kezde nemene, Máskeý men Almaty aralyǵyna samolet degen aǵylady da jatady. Joǵarǵy partıa mektebiniń biz sıaqty tyńdaýshylary úshin onsyz da asa qymbat emes bılet baǵasy eki ese arzandatylǵan. Almatyǵa deıin samolet úsh saǵat ushady. Máskeý men Almaty arasyndaǵy ýaqyt aıyrmasy da úsh saǵat. Máskeýden 6-da ushyp shyqsa, Almatynyń ýaqytymen de sol saǵat 6 bolǵanda áýejaıdan túsesiń de, aǵylyp jatqan ushaqtardyń kózdep kelgen birine otyra salyp, taǵy bir saǵattan soń Taldyqorǵandaǵy úıińde otyrasyń.

Sóıtip, men úsh-tórt kúnge úıge baryp, bala-shaǵamnyń qasynda bolyp kelýdi uıǵardym. Sony biletin Serik aǵam áıeline áldene sálemdeme berip jibermek boldy. “Biraq, — dep eskertti maǵan aldyn-ala, — sen umytshaq sıaqtysyń, bir jerde tastap ketip aıyrylyp qalyp júrme”.

Almatyǵa ushatyn samoletke otyrý úshin de eń aldymen Máskeý ortalyǵyndaǵy aerovokzalǵa barasyń. Jolaýshylardy sol jerden arnaýly avtobýspen Domodedovo aeroportyna alyp barady.

Serik aǵam meni shyǵaryp salmaq boldy. Árıne, túndeletip ushpaq bolǵan maǵan jany ashyp júrgen joq, sol álgi úıdegi jeńgemizge berip jiberetin sálemdemeniń qamy.

Ol kezde dúnıeniń bári qat. Aǵamyz áıeline etik satyp alǵan eken. “Taptyrmaıtyn-aq zat, aılap izdep, áreń keziktirip edim, áıteýir, joǵaltyp alma!” — deıdi maǵan. “Jaraıdy, kóke, joǵaltpaýǵa tyrysamyn”, — dep ýáde beremin men.

Ol áldene materıalǵa jutyndyryp oraǵan álgi etikti meniń kóneleý shamadanymnyń bir jaq syrtqy qabyrǵasyna jabystyra tańyp berdi. Shamadandy jerden kóterip, silkilep te kórdi. “Túspeıdi, — dedi, — tek bir jerge umytyp tastap ketpeseń boldy!”.

“Umytyp ketpe!” — degen bir sózin qaıtalaı berip meni de mezi ete bastady. Dál avtobýsqa otyrǵyza bere: “Al, Sáken, osy etikti bir jerde umytyp ketpeı, jeńgeńniń qolyna tıgiz, telefonmen aıtyp ta qoıǵan edim!” — deıdi. “Bopty, aǵa, qam jemeńiz”, — deımin men.

Qol alysyp, qoshtasa bere: “Al, áıteýir...” dep kele jatyr edi, men de shyrt etip:

— Oý, kóke, senbeıtiniń bar, meni nesine áýreleısiń. Mıymdy ashyta bermeı, alyp qalyńyzshy! Basqa bireýden berip jiberińiz! — dedim ashýmen.

— Já, býyp-túıip qoıdyq qoı. Sen ańǵal da alańǵasarsyń, umytshaq da jigitsiń, bir jerge tastap ketpesin dep jatqanym ǵoı, — dedi Sekeń miz baqpaı. Meniń kúıip-pisip turǵanymdy da qaperine alar emes, “Umytyp ketpe” degen bir sózin qaıtalap aıta beredi.

Áı, aqyry ajyradyq-aý. Biz aeroportqa qalaı attanyp berdik, Sekeń sol meni shyǵaryp salǵan jerde qol bulǵap qala bergen.

Bul jolǵy bizdiń reısimiz — Máskeý-Qaraǵandy-Almaty baǵyty edi. Qaraǵandy qabyldamaı, amalsyz baryp sol kezgi Selınogradqa qonatyn boldyq. “Jarty saǵat turamyz” dep habarlap jatty ushaq dıktory.

Selınograd aeroportynan túse sala bir qushaq qazaqsha gazet-jýrnaldar satyp aldym da, saǵynyp qalyppyn, kútý zalyndaǵy kreslolardyń birine jaıǵasyp otyryp, solardy shetinen oqýǵa kiristim. Oqta-tekte aeroport ishindegi radıoǵa da qulaq túrgen bolyp qoıamyn. Onyń ústine bizben birge qazaqtyń eki-úsh ádemi qyzdary birge ushyp kelip edi, zaldyń ár tusynda erekshe qydyrystap júrgen sol qyzdardy kórip qoıam da, solardy belgi tutyp, qapersiz gazet oqyp otyra berippin. Bir kezde solardyń biri kelip:

— Aǵa, siz Almatyǵa ushpaq edińiz ǵoı, — degeni.

Men ańyraıyp onyń betine qaraıyn. Áreń degende túsinip “ıá” deımin ǵoı baıaǵy.

— Samoletińiz ushyp ketti ǵoı.

— Al, sender she?

— Biz Qaraǵandyǵa ushamyz. Bizdiń júgimizdi túsirip berdi de, Almaty júrginshilerin alyp, biz kelgen samolet ushyp ketti.

Júgirip dıspecherge baraıyn. “Endi qaıttim?” — dep. “Apyr-aý, radıomen áldeneshe ret qaqsap habarladyq qoı. Qaıda júrsiz?” — dedi ondaǵylar.

Meniń eki kózim álgi Máskeýden birge ushyp kelgen qyzdarda boldy da, solardan qalmasam boldy dep, qannen-qapersiz otyra berippin. Aeroport ishi udaıy ý da shý, radıo habaryn da uǵa qoımasam kerek.

— Endi ne isteýim kerek? — dep suraımyn aeroprot dıspecherinen.

— Úsh saǵattan soń Almatyǵa samolet ushady, sonymen ketesiz, — deıdi olar.

Amalym joq, soǵan kelisip, endi shyǵar esikti ańdýmen boldym.

Men ózimniń samoletten qalyp qoıǵanyma emes, Seriktiń aıtqany dál kelip, óz múlkimmen qosa, onyń da sálemdemesinen orta jolda aıyrylyp qalǵanyma ókindim. Almaty áýejaıyndaǵylardan surastyryp kórermin, tabylmaı jatsa, amal ne, Serikke “osylaı da osylaı boldy” dep, bar shynymdy aıtarmyn dep oıladym.

Almaty áýejaıynan túse osyndaıdy oılap, jan-jaǵyma qarap qoıyp kele jatqanmyn. Júrginshilerdiń qol júgin beretin bólmege qaraı burylyp, moınymdy soza túsemin. Qudaı sátin salǵanda, sonaý bir shettegi buryshta jalǵyzsyrap meniń shamadanym tur eken!

Áıelim ul tapqandaı qýanyp, sol kónekóz shamadanymdy bara bas salsam kerek. Bireýler kúlip jatty, oǵan kóńil bóle qoıǵan joqpyn...

---