InfoHub Logo

«Osy sen kórgen saıyn nege syrt aınalasyń?» — Ol qabaǵy salbyrap buryla bergen munyń shyntaǵynan ustaı aldy. — "Meniń túk kinám joq Senbeısiń be?!"

Bul onyń júzine amalsyz qaraǵan. Shamdaı janǵan qos janar buǵan aıryqsha jarqyraı qadalyp tur eken. Olardy ap-anyq kórgendigi sonshalyq oıanǵannan keıin de birazǵa deıin kóz aldynan ketpeı júrdi.

Iá, bul túsi bolatyn. Málik odan keıin de biraz eleńdep, mazasy ketken. Biraq munyń kútkenindeı eshteńe de bolǵan joq, Kúnder burynǵysynsha aqyryn syrǵanap óte berdi. Bul tańerteń sólbireıip jumysyna ketip bara jatady. Keshtetip sólbireıip qaıtyp kele jatady. Sólbireıip kelip dastarqan basyna otyrady. Shýyldaı bastaǵan balalaryn bir aıqaımen jym qylady da, sút qatqan kúreń shaıdy terlep-tepship uzaq soraptaıdy. Baıaǵy sólbireıgen kúıi báribir ózgermeıdi. Kelinsheginiń tıip-qashty áńgimelerin tyńdaǵansıdy. Keıbireýin estimeıdi de, biraq basyn ızep qoıýdan tanbaıdy. Bir kezde sózge sheshesi aralasady.

— Meńireý adamsha ne ǵyp otyrsyń?! — Úninen urysqany da, jaqsy kórip otyrǵany da bilinbeıdi.

— Ne istedim?! — deıdi bul otyrǵan boıy.

— Ne isteýiń kerek edi?! Aıtqan sózge jaýap qatyp shúıirkelesip otyrmaısyńdar ma?!

Sózin sóıleıtin kisi tabylǵanyna marqaıyp, kelinshegi osy arada bir sóılep qalady. Bul bolsa kekesinmen bir myrs ete túsedi. Sóıtedi de, aldyndaǵy keseni tóńkere salyp, dastarqannan keıin ysyrylady. Sodan soń oryndyǵyn ıterip tastap, esikke bet alady.

— Sharshaıdy ǵoı. Kúni boıy úı betin kórmeıdi. Sovhozdyń bar jumysyn ózi bitiretindeı, túski asty da daladan iship júre beredi. — Sheshesiniń ózin aqtaı sóılegen sózderi sońynan jetip jatady.

— "Sen osy kórgen saıyn nege syrt aınalasyń?" — sonaý bir qońyrjaı ún taǵy da qulaǵyna kelgendeı. Temeki shegip, qoranyń sharbaǵyna súıengen kúıi, bir aıaǵyn demaldyryp qoıyp uzaq turdy. "Meniń túk kinám joq!" Taǵy da sol bir únge qulaq túredi. "Túsime nege kirdi eken?! Bul sózdi nege aıtty eken?! Shynymen-aq kezdeısoq jaıdyń qurbany boldyq pa?!" Shegip bolǵan temeki tuqylyn laqtyryp jiberip taǵy turdy... Ylǵı osy.

* * *

— Mamam qalaı? — Málik jumystan kelgen boıda dalada kirdiń sýyn tógip júrgen kelinsheginen sheshesiniń halin surady. Birazdan beri syrqattanyp jatqan.

— Burynǵysynsha sekildi. Dáriger kelip edi, qaıtaryp jiberdi. Seni suraǵan.

Sońǵy kezderi úıdiń búkil taýqymeti basyna túsken kelinsheginiń murny soraıyp júdep bara jatqanyn baıqady. Bes bala tapsa da et ala almaı qalǵan anań denesi burynǵysynan da azyp, semip ketken sıaqty.

Málik bir ǵana sáttiń ishinde, basynan júgirip ótken oılarynyń izin shaldyrǵysy kelmegendeı, tez burylyp, úıge búgin kúndegisinen solǵyn kórinbegen. Qabattaı tastalǵan qus jastyqtarǵa basyn sál qısaıta qoıyp, jeńil tynystaıdy. Nege ekeni belgisiz, Málikke kenet ol osy asatqanyna endi turmaıtyndaı kórinip ketti. "Shynymen-aq.." Kózine tyǵylǵan jasty kórsetkisi kelmegen kúıi tez baryp sheshesin qushaqtady da, janyna qısaıa ketti.

— Balapanym... Balapanym... — Ananyń arbıǵan saýsaqtary ulyn uzaq aımalady. Bir kezde olar jigitiń mańdaı qusyna kelip tireldi de, basyńdy kótershi degendeı ıshara jasady. Sonan soń onyń álginde ǵana kóz jasymen shaıylyp ótken janaryna zer sala qarady.

— Sen osy nege tomaǵa-tuıyq bolyp kettiń, balam?

— Jaı, — dedi Málik sálden soń ǵana.

— Semáńa da beıiliń shamaly. Myna bes bala turǵanda seniń oǵan qaraıtyn tipti jóniń joq Olar bolmasa qaıter ediń?!

Manadan bergi keýdesinde lyqsyǵan ystyq sezimi tartyla qalǵandaı ulynyń sátte shırap ketkenin sezdi. Sóziniń unamaı qalǵany kámil. Qoıa qoıǵan.

— Meniń aıtyp otyrǵanym teris pe? — Ana endi qos qolymen tizesin qushaqtaı qarsy aldyna tesireıe qalǵan munyń ózdiginen jaýap qatpasyn sezip, sózin jalǵastyra berdi. — Balalyǵyń endi bitti. Óstip jatyp men ólip ketsem, osy shańyraqtyń bar bıligi saǵan kóshedi. Sonda da osylaı, balalaryń men kelinshegińdi telmirtip qoıyp, tunjyrap júre beresiń be?..

Balasy raıyn sál jumsartqandaı kórinde anaǵa. Sony paıdalanyp, aqylyn aıta bastaǵan.

— Sóıt, qarashyǵym. Úı ishińe meıirimdi bol. Ákeń baıǵustyń sen ekeýmiz degende shyǵarda jany basqa emes pe edi. Sondaı bol. Semáǵa odan qymbat eshteńe joq.

— Mama, men endi kishkentaı emespin ǵoı...

— Jaryǵym sol, sony bilseń jetedi. Álgi Ǵaını qaıda júr? Bizge shaıdy jasap berińder de, ózderiń ana shaqyrǵan jerge júre berińder, — dep, basyn jastyqtan kóterdi. Jaýlyǵyn túzeı bastady.

— Kim shaqyrypty?

— Murat aǵanyki. — Esikten Ǵaını kórindi. — Kishkene uldarynyń týǵan kúni ǵoı. Qanat búgin onǵa toldy. Qarlyǵashtar da kelip jatyr.

— Úıdiń ishin bir sát únsizdik basty. Murat degen — bulardyń aralarynda úı joq jaqyn kórshisi. Qarlyǵash — solardyń úlken qyzy. Osy kishkentaı inisi beske toldy dep toı jasap jatqanda Almatydan onyń turmysqa shyǵatyny jaıly habar jetken. "Olardyń da ıýbıleıi eken ǵoı bıyl", — dep oılady Málik kóńilinde jattalyp qalǵan osy bir jaıdy oısha sholyp ótip.

Sonan soń jeńil kúrsinip ornynan turdy da, dalaǵa bet aldy. Ǵaını qoradan motosıklin alyp shyǵyp, bir jaqqa júrýge daıyndala bastaǵanyn kórdi de, ózinen jaýap ala almasyn bilip, enesine júgirdi.

— Apa, ana balańyz ketkeli jatyr. Murat aǵanyń ózi de qaıta-qaıta aıtyp edi. Uıat boldy-aý...

— Shaqyrshy, men shaqyrady de.

— Biraq Ǵaını úıden qaıtadan shyqqanda, Málik motosıklimen aǵyzyp, birtalaı jerge baryp qalǵan.

— Óziń bara ber. Kelse, jiberermin, — dedi Saqyp kelinine qatqyldaý. "Osy kúnge deıin bir erkekti aýyzdyqtap ala almaı júrgen óziń de bir!.." — Kelini ony qabaǵynan-aq túsingendeı, astyńǵy ernin aýyrta tistegen kúıi kete berdi...

* * *

Ómir boıy jer tósekte jatyp úırengen Saqyp balalarymen birge asty-ústi birdeı taqtaılanǵan tórt bólmeli úıge kirgende de burynǵy ádetinen ajyraı almaǵan. Kireberistegi shaǵyn bólmege tekemet tósetip, aınaldyra kórpe jaıǵyzǵan. Qazir osynda óziniń qos qanatynyń astyna kelip tyǵylǵandaı, eki jaǵynda tompıyp-tompıyp uıqtap jatqan nemerelerine qarap, óziniń osy isine taǵy bir rızalyq sezindi. "Ár aǵatta bireýiniń domalanyp jatqanynyń nesi jaqsy", — dep bir qoıdy. Erli-zaıyptynyń da eki tósekte eki jaqqa qarap jatqanyn ersi kóredi. Óz balalarynyń da eki tósekti eki bosaǵaǵa aparyp salǵanyn unatpaıdy. Biraq olarǵa da ne desin. Endi kelip, mine... Ol kúrsinip aldy. Ekeýiniń jarasyp birge qydyryp keletin nemese bir máz-meıram bolyp shúıirkelesip otyratyn kezi sırek-aý. Tipti sondaı bir sátterin kórgeni esinde de joq. Uly sóılese dúńk ete túsedi. Kelininde kóbinese ún joq. Kúıeýiniń salqyndyǵynan birese bir balamen, birese úsh balamen shubyryp, tórkinine de ketip júrdi. Biraq qaıtadan kele berdi ǵoı, beıshara. Júkti bolyp baryp, ózi qyr sońynan qalmaı júrip tıgen soń da shydaıtyn shyǵar-aý. Áıtpese tórkininde aılap jatyp alǵanynda artynan bir barmaǵan kúıeýdiń jibýin kútti deısiń be?! Iapyr-aý, oılap kórsek, biraz azap tartqan eken-aý ózi de. Óı, pendeshilik-aı deseńshi. Ketip qalyp, súıretilip qaıtadan kelgenin tabalaǵandaı, qyr kórsete zirkildeýmen júrippiz-aý ózine. Sonda da bul baıǵusqa bir obal boldy-aý demegen ekenbiz. Áı, pendeshilik aı deseńshi...

Saqyp tóseginde uzaq dóńbekshidi. Tipti mazasy ketken soń dirildegen tizelerin áreń ıgerip, terezeniń aldyna kelgen. Kórshi úıdiń dabyr-dubyryna qulaq túrdi. Aýlaǵa kirgizip qoıǵan elektr shamnyń jaryǵy talaı jerge jetip tur. Biraq sharbaqtyń boıyn qýalaı egilgen terekterdiń qalqasynan eshteńe kórinbedi. Saqyp endi bir mezet osy terekterdiń qalaı otyrǵyzylǵanyn oılady. Jerinde qum men tastan ózge kóp eshteńe baıqalmaıtyn bul óńirde aǵash ósirý tipti oıǵa kelmeıtin is edi ǵoı. Bárin Qarlyǵash bastaǵan...

— Bizdiń mekteptiń tóńiregin kógaldandyrǵaly jatyr. Qumdy azaıtyp, ornyna topyraq, kóń ákelip tókse, aǵash ósirýge bolady eken. Aqtaýdyń aǵashtarynyń bári de osylaı egilgen deıdi, — dep keldi bir kúni.

— Onda biz de egeıik, — dedi sol jyly onjyldyqty bitirip, sovhozda jumys istep júrgen Málik. Qarlyǵash ne aıtsa da quptaı ketýge ázir turatynyn biletin bul endi onyń aǵash otyrǵyzýǵa da kirisetinine kúmándanbaǵan. Biraq mundaı qum jaılaǵan jerge sonyń ósetine senbegen.

— Topyraqty qaıdan alasyń? Mańǵystaýdyń jeriniń bári osy emes pe? — degen sol sebepti balalar bosqa áýrelenip júr me dep.

— Bizdi erteń topyraq ákelýge jibergeli jatyr. Basqa jaqtan vagondarmen ákelingen topyraq Aqtaýda jetkilikti kórinedi. Máliktiń sózine Qarlyǵash qýanyp ketken.

Sóıtip bulardyń úıiniń aldynda da ush shybyq otyrǵyzyldy. Al Qarlyǵashtyń bul iske zeıinin salǵany sonsha, eki jyldyń ishinde aýlany qorshaǵan sharbaǵyn aınaldyra aǵash egip shyǵyp edi. Málik te oǵan kún-tún demeı kómektesetin...

Iá, ekeýiniń dostyǵy erekshe edi-aý. Bir-birine quraq ushyp turatyn. Sonda qandaı edi osy Málik?! Qazirgideı tunjyraıtyn shaqtary bolýshy ma edi?! Ýh, ómir-aı deseńshi?..

Saqyp tura-tura óziniń sharshaǵanyn sezdi. Qabyrǵaǵa súıene júrip, eptep nemereleriniń janynan ótken. Tósegine áreń jetip, jóndelip jatyp qaldy. Kórshidegi shý kóbeıe túsken. Qonaqtar otyra berýden jalyǵyp, dalaǵa shyqqan-aý dep oılap qoıdy. İle mýzyka jiberildi. Saqyp endi shalqasynan jatqan kúıi qulaqtaryn jaba, qoldaryn joǵary jiberdi. Oıyna jańaǵy bir buldyr elester qaıtadan kele bastaǵan...

Máligi men Qarlyǵashtyń qatar kele jatqanyn kórse jany súıinetin edi ol kezde. Ekeýi de suńǵaq boıly, kórikti bolatyn. Ulynyń bas bitimi sopaqsha kelgen, Qarlyǵash dóńgelek júzdi. Sonda da ekeýiniń óńderinen bir úılesimdilik sezilip turatyn. Uly — qaratory, Qarlyǵash — aqquba. Ekeýiniń de shashtary qara. Máliktiń kózderi qońyrqaı, kishileý edi de, Qarlyǵashtyń janary ashyq ádemi bolatyn. Ásirese kúle qaraǵanynda erekshe nurlanyp ketetin.

Eki jyldaı sovhozda jumys istegen Málik ásker qataryna attanatyn jyly Qarlyǵash ta on jyldyqty bitirgen. Onyń alǵash aýyra bastaǵan jyly da sol. Býynǵa túsken syrqat áp-ádemi tolysyp kele jatqan jas qyzdy qatty júdetip, aıaqastynan júre almaı qalatyndaı kúıge ushyratty. Qoryqqan ata-anasy kórshi oblystaǵy sol kezdegi atyshýly bola bastaǵan jańa sanatorııge aparyp emdetip qaıtkenmen, munyń bir uzaqqa ketken syrqat ekenin dárigerler birden bilgen. Aıtqandary dál keldi, Aıaǵyn erkin basyp ketkenimen, sál salqyn tıse, qabaǵy kirjıe bastaıtyn. Osylaısha arada bir jyl ótkende anda-sanda aqsap, ara-tura jatyp qalyp júrgen qyz oqýǵa attanady. Málik ekeýi burynnan aıtyp júretin munaıshynyń oqýyna túsken. "Eger sonda ózinen eki jyl keıin oqyǵan Qarlyǵashqa qaraılamaı, birden oqýǵa ketse, sol ınstótti meniń Máligim de bitirip shyǵatyn edi-aý. Jazmysh degen osy ǵoı, sirá!" — Saqyp kúbirlep sóılep jatqanyn baıqamaı qaldy.

— "Áje" — dep, dál janynda jatqan bir nemeresi beri qaraı aýnap tústi. Sonda baryp: "Oıbý, kúnim-aý, seni oıatyp jiberdim be?!" — degen abyrjyp.

Daladan motosıkldiń daryldaǵan úni estildi. Áne, Málik qorany ashty. Endi úıge bettep keledi. Esik tars etip ashylǵan. Uly aýyzǵy úıde kidirip aıaǵyn sheshti. "Qaıdan keldi eken?" Kúrsindi. Sonan soń: "Óı, jaryǵym-aı, buzylyp ketpese jarar edi", — dedi qamyǵyp.

Málik qarsy bólmege kirip, tońazytqyshtan kóje alyp ishkendeı boldy. As úıden shyǵyp, tórge qaraı oza bergeninde anasy dybystady:

— Málik, Máken!

— Birdeńe kerek pe, mama?

Jaqyndap kelgen ulyna sheshesi ysyrylyp janynan oryn bosatty.

— Otyrshy.

Uly basy salbyraǵan kúıi janyna kelip otyrdy. Manaǵy bir qalpy.

— Shaqyrǵan jerge nege barmadyń?

Málikke sheshesiniń kórshiniń atyn atamaı, qaıta-qaıta "shaqyrǵan jer" degeni kúlkili kórinip ketti. Áldeneni kóńiline alǵanda osylaı sóıleıtinin biletin Málik bul joly munyń máni nede eken dep oılaǵany sol edi, sheshesiniń ózi aıtyp berdi.

— Qolymdaǵy eki kámpıtimniń saǵan bireýin bersem, ekinshisin soǵan saqtap júrip qolymnan ósirgen ana aýrý qyzdary úıge kirip shyǵýǵa da jaramady. Aýrýlyǵyn qudaıdan kórmese, menen kóre me eken, sorly bala. — Terezeden túsken aı jaryǵynan onyń kózine jas kelip qalǵany kóripti.

Sarylyp kúndiz-túni tósekte jatqan soń kóringen nárseni kóńiline alady-aý. Áıtpese Qarlyǵash bizdiń úıge júgirip kele qoımaıtyn bolǵaly qashan?" — dep oılady Málik. Biraq anasynyń jadaý kóńilin jubatýǵa tyrysyp:

— Onyń nesine renjısiz, mama? Toı jasap jatqan úı, qoly tımegen shyǵar, — deı salǵan. Sonan soń kóńilge alatyndaı dáneńe joǵyn dáleldeı túskisi kelip, — ol Sizge ne dep renjıdi!? Aýrýsyń, balama jolama depsiz be?! Kúıeý tańdaǵan ózi emes pe, - dep qosyp qoıdy. Kózin jumyp, únsiz qalǵan anasynyń betinen bir súıip, ornynan turdy. — Al, mama, men uıqtaýǵa kettim. Sen de dem al.

Biraq Saqyptyń uıqysy kelmedi. Balasynyń álgi bir beıǵam aıtyla salǵan "oǵan sen aýrýsyń, balama jolama depsiń be" degen sózderi júregin túırep ketken sıaqtandy. Sonda bul munyń qandaı kúıde de odan bas tartpas edim degeni me eken?! Solaı-aý. Munyń basy áli kúnge deıin nege salbyraıdy desem... Al eger sonaý bir jaılardy bilse she? Onda ne der edi!?

Saqyptyń áldeneden jany túrshikti. İshki dúnıesinen bir sup-sýyq jel júgirip ótkendeı sezilip, denesi tońazı bastaǵan. Sosyn túıe júninen jasalǵan jep-jeńil sháıi kórpesin basyna tars búrkenip aldy. Kóz aldyna taǵy da sonaý ótken kúnder elesteri kele bastady...

Shynyna kelgende, aıtarlyqtaı eshteńe joq. Bul Qarlyǵashqa esh ýaqytta da aýrýsyń, endi meniń balamnyń teńi emessiń demegen. Burynǵysynsha qolynda baryn aýzyna tosatyn. Kanıkýlǵa kelgeninde jurttan buryn júgirip jetetin de ózi. Máliktiń áskerde júrip jazǵan hattaryn da saqtap qoıyp oqytatyn. Tek qana... bir joly sandyq túbine salyp tastaǵan bir top qaǵazdaryn kórsetti. Málikpen bir klasta oqyǵan qyzdyń onymen birge túsken sýreti bar eken.

Aýdan ortalyǵynda oqyǵan sońǵy eki jylynyń birinde tússe kerek. Qarlyǵash qyzdy tanymaǵan. Túk bilmegensip, kim ekenin suraǵan buǵan "klastasy ǵoı" degen dep qoıa salǵan. Biraq sezimtal ana onyń názik júzinen júgirip ótken bir tolqyndy ańǵaryp ta úlgirdi. Solaı bolaryn aldyn-ala eseptep qoıǵan.

Qyz óńinde kirbiń paıda bola bastaǵan eken, "temirdi qyzǵan kezde soq" degendeı, ekinshi rette bir býma eski hattardy ákelip tastaǵan onyń aldyna. Bulardyń artynda da sýret syrtyndaǵy "B" qol qoıǵandary kóp-tuǵyn. Qarlyǵash bul joly bir oıǵa bekinip alǵandaı syr bermedi. "Kimdiki eken? Ne jazypty?" degen suraqtarǵa óz uqqanyn aıtyp jaýap berdi de, úıine ketip qaldy. Erteńine oqýyna attanǵan...

Bar bolǵany sol. Biraq, áıteýir, óziniń aýrý kelindi qalamaıtynyn uqtyrǵan. Ańǵarympaz, ári tákappar qyzdyń bárin túsinip ketkenine de, endi qaıtyp Málikke jolamasyn bildi. Solaı boldy da qoıdy. Balasy ásker qatarynan oralǵannan keıin birtalaı tonalyp júrdi. "Umytady. Bári de umtylady?" — dep túıdi ol.

Sóıtip júrgende qulaǵyna bir sybys tıdi. Balasy Qarlyǵashtyń osynda jumys istep júrgen dos qyzyn ustap: "Maǵan tı? Álde saǵan da dıplomdy jigit kerek pe?!" — depti. Qyz úıine jylap barypty. Saqyp endi Qarlyǵashtyń aıný sebebin ulynyń qalaı uqqanyn bildi. Sóıtti de osy sózdi ózi de qulaǵyna sińire tústi.

— Oqyǵan qyz, oqyǵan jigit izdeıdi de. Maǵan ondaı kelin keregi joq Óziń oqımyn deseń bara ber, biraq qolyma osyndaǵy kóp shópjelkeniń bireýin kirgizip berip ket. Endi qartaıǵanda soqaıyp jalǵyz otyratyn jaıym joq — deıtin qıt etse.

Alaıda ulynyń da oqýǵa qulqy bolmady. Ataǵy aımaqty dúrildetken munaıshy bolsam degen armany Qarlyǵashpen birge ketkendeı, únsiz qaldy. Sonan kóp uzamaı úılendi. Anasy ózi qolaılap júrgen bir aýyldastarynyń montıǵan qyzyn, osy Ǵaınıdy alyp berdi. Kishkentaılar dúnıege keldi. Biraq Saqyp balasynyń sonaý bir shat kúnderi de sonymen birge ózi de qapa bolyp júretin. Kele-kele onyń basy salbyraǵan osy bir qalpyna ózi de, aınalasyndaǵylar da úırenip bara jatty. Tipti Málik eshqashan jarqyldap kúlip, jadyrap sóılep kórmegendeı. Endi sóıte qalsa, ersi kórinetindeı elesteıdi. Oı, dúnıe-aı, deseńshi...

Qarlyǵash turmysqa shyqqaly eki júz shaqyrymdaı jerdegi munaıshylar qalasynda turady. Kúıeýi men ekeýi bir oqýdy bitirgen deıdi. Eki uly bar. Ózi de kóp emdeledi. Ata-anasyna jıi kelip turady. Aýrý bolsa da, ajaryn bermeıdi ózi, — dep, Saqyp ernin sylp etkizdi. — Bizdiń saý kelinimiz aýrý sekildi qaıta".

Áje... — kishkentaı nemeresi taǵy da uıqysyrap, baýyryna qaraı tyǵyla tústi.

Kishkentaı saýsaqtarymen omyraýyn tyrmalap jatyr. "Emshek izdep jatyr-aý. Sheshesi áli joq", — taǵy da kúbir ete túsken. Sony kútip turǵandaı-aq syrtqy esiktiń syqyrlap ashylǵanyn sezdi. Ǵaını aıaǵynyń ushynan basyp bularǵa jaqyndaǵan. Enesiniń oıaý jatqanyn ańǵaryp qalypty.

— Áli uıyqtaǵan joqsyz ba?

— Joq. Myna nemeni alyp ketshi, omyraý izdep jatyr. Tarqadyńdar ma?

— Iá. Qarlyǵash Sizge kirip shyǵa almadym, renjip qalmady ma, — dep jatyr.

— E, jaraıdy, — dedi "qaıter deısiń" degeni sıaqty. Ózi ishinen mana asyǵystaý aıtylǵan sózin oılady. "Málikke sony jamandaǵandaı sóıleppin-aý! ?" — dep, ishi kádimgideı ańdyp qalǵan. Kóńiliniń túbinde bir túıtkil bar sekildi. Qarlyǵash týraly sóz bola qalsa, óziniń aıypty adamdaı qybyjyqtap, tómenshik tarta qalatyndyǵyn ańǵarǵan. Buryn mundaı kúıdi tezirek esinen shyǵarýǵa tyrysatyn-dy, bul joly óıtpedi. Qaıta oıyndaǵysynyń bárin oryn orynyna qoıyp, saralap alǵysy keletindeı me, qalaı?

Sóıtip jatyp qaı mezgilde uıqtap ketkenin ańǵarǵan joq

* * *

Saqyp barǵan saıyn álsireı tústi. Budan úsh-tórt jyl buryn dúnıeden ótken shalyn jıi eske alýdy shyǵardy. Málik jumystan bos ýaqytynda onyń janynan shyqpaı uzaq otyratyn. Qolynan sýsyn beredi. Aıtqan aqylyn jalyqpaı tyńdaıdy. Kóbinese anasynyń arbıǵan aryq qoldaryna betin tósep, uzaq únsiz qalady. Bir kúni:

— Balam, shynyńdy aıtshy, sen osy ýaqytqa deıin sonaý bir bala kúnniń tátti elesin umyta almaı júrsiń-aý deımin. Aýylǵa Qarlyǵash kelse boldy, nege úıden bezip ketesiń? — dedi.

Uly jaýap kútken anasynyń alaqanyn betine burynǵydan da qattyraq basyp otyra berdi.

— Qulynym, — dedi Saqyp, bul suraqqa jaýap bolmasyn sezip, — beker óıtesiń. Ol baıǵustyń túk kinási joq. Seniń aldyńda túk kinási joq. — Sheshesi kózin súrtti. Málik eshteńege túsinbeı anasynyń betine ańyra qaraǵan.

— Onymen ne demeksiń, mama?

— Osy seniń sandyǵyńnyń túbinde baıaǵy bir hattar men sýretter áli bar ma?

— Qaısy?

— Seniń qyzben túsken sýretińdi aıtamyn.

— Jatyr ǵoı.

— Armıada júrgende men sony alaıyn dep júrgen qyzyń sıaqtandyryp Qarlyǵashqa kórsetkenmin. — Saqyp kúrsindi. — Ol sol sýretten góri meniń nıetimdi shet kórgen bolý kerek.

— Nıetimdi?!

— Aýrý qyzdan seni ajyrataıyn degenmin, kúnim. Bári óziń úshin edi ǵoı, nege maǵan bulaı qaraısyń, botam?

Málik ornynan atyp turyp, úıden shyǵyp ketti. Dál irgedegi úsh terektiń janyna kelgen. Oıyna ınternattaǵy kúnderi oraldy. "Sen menimen sýretke túsýge qorqasyń?!" — dep eregestiretin qara kóz Baǵılash keldi kóz aldyna. Bular solaı sýretke túsken. "Sen muny saqtaýǵa qorqasyń?!" — degen sonan soń. Onda turǵan ne bar?! Bul — qoryqpaǵan. Kóp ýaqytqa deıin hat ta jazyp júrdi. "B" dep qana qol qoıatyn. Aqyry munyń júregin jibite almaǵan. Onyń júreginde Qarlyǵashtan ózgege oryn joq edi ǵoı! Aqyry ne boldy?!

Málik aǵash túbinde uzaq turdy. Árbireýin bir ustap, aıalaǵysy keletindeı. "Onyń túk kinási joq! Túk kinási joq!" deıtin sekildi aǵash japyraqtary jarysa sybyrlap...

---