InfoHub Logo

Sabaqtyń taqyryby: Saqtar týraly tarıhı málimetter
Zertteý suraǵy: Qandaı derekkózder saqtar týraly málimet beredi?
Muǵalimniń aty - jóni: Alkenova G. B

SYNYP: 5«A»
Qatysqan oqýshylar sany:
Qatyspaǵan oqýshylar sany:
Sabaq negizdelgen oqý maqsattary 5. 3. 1. 1 – kartadan taıpalyq odaqtardyń ornalasýyn kórsetý;

Sabaq nátıjesi:
Barlyq oqýshylar: Saqtardyń ornalasqan jerlerin biledi. Saqtar týraly jazǵan tarıhshylardy biledi.
Oqýshylardyń basym bóligi: Saqtardyń ataýlaryn ajyratady, derekkózderge súıenip dáleldeıdi.
Keıbir oqýshylar: Saqtardyń ornalasqan jerlerin kesin kartaǵa túsiredi, olardy sıpattaıdy, derekkózderge súıenip, saqtardyń aıyrmashylyqtaryn ajyratady
Baǵalaý krıterııi Jeke, juptyq, toptyq tapsyrmalardy oryndaı alady.
Resýrstar Oqýlyq, sýretter, topqa bólýge arnalǵan kespe qaǵazdar jáne ártúrli zattar, toptyq tapsyrmalar, keri baılanys, stıker.
Ádis - tásilder Suraq - jaýap, áńgimeleý, túsindirý, oıyn, toptyq tapsyrmalar, kórnekilik. Refleksıa.
Pánaralyq baılanys Geografıa, Dúnıejúzi tarıhy
Aldyńǵy oqý Saq taıpalary týraly málimetter, kartadan taıpalyq odaqtardyń ornalasýyn kórsetý.
Sabaqtyń jospary
Josparlanǵan ýaqyt «Júrekten – júrekke» ádisi psıhologıalyq trenıń
Oqýshylar sheńber bolyp turyp, qasyndaǵy oqýshysyna tilek aıtý.
Baǵalaý túrleri
Bastalýy
5 mınýt Uıymdastyrý kezeńi 2 mınýt
Toptarǵa bólý.
Top ataýlaryna tulǵalar esimi beriledi, topqa oqýshylar qalamdary arqyly bólinedi.
«Mıǵa shabýyl» ádisi.
1. Gerodot, Strabon, Arrıan kimder?
2. Derekter degendi qalaı túsinesińder? t. b suraqtar
Sabaq maqsaty men krıterııler túsindiriledi.
1 - top: Gerodot
2 - top: Strabon
3 - top: Arrıan Zertteý suraǵy
Qandaı derekterler saqtar týraly málimet beredi?
Oqýshylar «Saqtar týraly málimetter» taqyrybyndaǵy beıne materıaldy tamashalaıdy.
«Oılan, bólis» ádisi
•Beınematerıaldan ne tamashaladyńyzdar?
•Onda kimder týraly aıtyldy?
Úı tapsyrmasy
1 - tapsyrma
Topqa ashyq suraqtar beriledi.

«Kópir» tapsyrmasy
1. Saqtar qaı jerlerdi mekendegen? (b. zb. İ myńjyldyqta Jetisý men Túrkistannan Qara teńiz boıyna, Altaı taýynan Horezimge deıingi jerlerdi mekendegen)
2. Saq taıpalarynyń ishinde qansha bıleýshi áýlet boldy? (3)
3. Joǵary bılikke ıe bolǵan, tuńǵysh patsha áýleti? (Kolaksaı)
4. Saqtardyń qoǵamdyq ómirinde mańyzdy ról atqardy? ( halyq jınalysy)
5. Gerodot saqtardy qalaı ataǵan? (skıfter)
6. Tarıhı ádebıetterde bul dáýir qalaı atalǵan? («erte temir ǵasyry», «erte kóshpeliler kezeńi», «saq dáýiri»)
7. Saqtar qandaı sharýashylyq túrimen aınalysty? (mal sharýashylyǵynyń kóshpeli, jartylaı kóshpeli, otyryqshy túrleri )
8. Saqtar qolǵa qandaı jan - janýarlardy úıretti? (jylqy, qoı, iri qara, túıe)
9. Saqtardyń negizgi baspanasy? (Kıiz úı)
10. Saq qoǵamy nege tabyndy? (arýaqtarǵa, otqa, kúnge, jylqyǵa)
Slaıd arqyly beınematerıal kórsetý.
10 mınýt
Toppen jumys.
2 - tapsyrma. Oı shaqyrý strategıasy:
1 - top. Oqýshylar saqtar týraly óz oılaryn tezdetip aıtyp shyǵady. Derekterdi ret - retimen qoıý:
Oqýshylar derekterdi atap oryn - ornyna qoıady.
Iran jazbalarynda «júırik atty týrlar» deıdi
Ejelgi grek derekterinde «azıalyq skıfter» dep ataldy
Parsy derekterinde «qudiretti erkekter»

2 - top. Oqýshylar saqtardy basqasha qalaı ataǵanyn jáne qaı jerde mekendegenin aıtyp beredi.
Shoshaq bórik kıip júretin saqtar (tıgrahaýda) ---------- Syrdarıanyń orta aǵysy, Tán - Shan, Jetisý.
Teńizdiń arǵy jaǵyndaǵy saqtar (Paradaraıa) ------------ Qara teńizdiń soltústigi, Aral teńiziniń mańy, Syrdarıa men Amýdarıanyń tómengi aǵysy.
Haoma sýsynyn daıyndaıtyn saqtar (Haýmavarga)------------ Mýrgab ańǵary.

3 - top. Karta men jumys: Saqtardyń mekendegen jerlerin kórsetý
Saq taıpalarynyń qonystanýy
Shoshaq bórikti saqtar (tıgrahaýda)
- Jetisýda, Tán – Shan taýlarynda, Syrdarıa ózeniniń orta aǵysynda turdy.
- Tıgrahaýda saqtary osy kúngi Tashkent qalasy aýmaǵynda, Soltústik Qyrǵyzstan Ońtústik Qazaqstan jáne Jetisý jerinde ómir súrgen.
Saq - paradaraıa taıpalary
- Qara teńizdiń soltústigi, Aral teńiziniń boıy men Syrdarıanyń tómengi aǵysyn meken etken (teńizdiń arǵy jaǵyndaǵy saqtar degen)
Saq – haýmavarga
- Mundaı ataý olarǵa haoma sýsynyna baılanysty berilgen.
- Murǵab ańǵarynda ómir súrdi (Túrkimenstan)
Bilý
3 - tapsyrma « Murajaıǵa saıahat» ádisi
1. « Murajaıǵa saıahat» (Saqtarǵa qatysty birneshe sýretter beriledi ishinen ár top ózine unaǵan sýretti alyp, ol boıynsha málimetter beredi jáne sýretterdi murajaıǵa ornalastyrady.)
Tomırıs, Altyn kıimdi adam, saq sarbazdary t. b sýretter.

4 - tapsyrma. Poster qorǵaý
1 - top: Saqtardyń sharýashylyǵy
2 - top: Saqtardyń mádenıeti
3 - top: Saqtardyń dini men tili
Oqýlyq,
mátinder.
Keri baılanys. «Qol shapalaqtaý» ádisi arqyly ózara toptyq baǵalaý.
Qoldaný 5 - tapsyrma
Kimniń sózi ( kespe qaǵazy)
1 - top. 1. Kıimi men ómir súrý daǵdysy skıfterge uqsas olar egin ekpeıdi, úı maldary men ózennen aýlaıtyn balyqtardy azyq etedi. Sút ishedi dep jazǵan tarıhshy kim? (Gerodot)
2 - top. 2. «Jazyq jerde turǵanmen, olar eginshilikpen aınalyspaıdy, kóshpeliler. Skıfter sıaqty malshylyqpen jáne balyq aýlaýmen kún kóredi» kimniń sózi. (Strabon)
3 - top. 3. «Spıtemenniń atty áskeri olardy qorshaýǵa aldy da, sadaqpen atyp, túgel qyryp saldy» dep jazǵan kim. ( grek tarıhshysy Arrıan)
Aıaqtalýy
Sabaqty bekitý
3 mınýt Keri baılanys
3 mın
«Bilim sandyǵy» sabaqtan túıgen oılaryn jazyp salady.
Oqýshylar keri baılanys arqyly ózderiniń sabaqtan alǵan áserlerin, usynys, tilekterin jazady.
Úıge tapsyrma
«Altyn adam» arheologıalyq oljasy
Zertteý suraǵy: Esik obasynan tabylǵan «Altyn adam» kim boldy?
(«Týǵan el» baǵdarlamasy: «Bizdiń aınalamyzdaǵy tarıhı eskertkishter» esse jazý.
Baǵalaý
2 mınýt
Upaılaryn sanap, jeńimpaz topty anyqtaý. Top ishinen oqýshylardy jeke baǵalaý.
Qorytyndy. Saqtardyń kóshpeli salty, jaýyngerlik dástúrleri ózge halyqtardan ústem boldy. Bul dástúrler áli de óz mánin joǵaltqan joq. Qazaqtardyń arǵy ata - babalary da Otan úshin qasyq qany qalǵansha kúresip, erligimen dańqqa bólengen. Bul erlik dástúr atadan balaǵa mura retinde qalyp keledi.

Sabaqtyń tolyq nusqasyn júktep alý