InfoHub Logo

Qatynyn maqtar has jaman,
Balasyn maqtar nas jaman.
Alystaǵy dushpannan
Andyp júrgen dos jaman.

Qudyqqa eńkeıgende basyndaǵy topysy sýǵa túsin ketedi. Shortanbaı qarmanyp, ustaı almaı qalady. Sonda bylaı degen eken oılanbastan:

Basymda topym ba edi kóp kórgeniń,
Men be edi osynshama jek kórgeniń.
Bar sengenim sen bolsań, eki qolym,
Kánekı, tap bergende — ap bergeniń?
* * *
Pende joq táýbá qylǵan isin bilip,
Tórt kisi óz jaqynyńnan talap alar
Oń jaqqa salǵannan soń sheshindirip,
Qolynan qaryndastyń kelgeni sol,
Kerge sap, kómip qaıtar kósildirip.

* * *
Shortanbaı Qarqaraly qalasyna kelip, kún batyp, sham jaqqan mezgilde Qamyt degen baı noǵaıdyń qaqpasyn qaǵady. Qaqpany eshkim ashpaıdy. Sonda Shortanbaı terezeniń tusyna kelip, myna óleńdi aıtqan eken:

Osy kúngi noǵaımen atamyz birge
Haýa anadan jaraldy.
Beıishtiń dúzin kórmesin
Degen eken sarańdy.
Sarań pende kim desem,
Noǵaılarǵa uqsaıtyn kórinedi reńdi.
Kirgizbeıtin kisini,
Kún batqan soń bekitip ap qorańdy.
Noǵaı, seniń salmasyn
Musylmanǵa jorańdy.
Jer ortasy — Kóktóbe,
Noǵaı aýǵan jerinen,
Aıyrylǵan soń jaý alǵan
Ormanbet han erinen.
Qazaqqa kep baı boldy,
Ashýlansa noǵaıdy
Aıdar qazaq elinen.

Qamytbaı: «Oıbaı, Qoja eken ǵoı!» — dep, ózi shyǵyp, qaqpasyn ashqyzyp, qurmettep, úıine kirgizip, otyrar - otyrmastan on top kezdeme ákep aldyna qoıady. Sonda Shortanbaı:

On top láńke al deısiń,
Qorjynyńa sal deısiń.
Endigi jyl bolǵanda
Shortanbaı atty qojada
Seksen qoıym bar deısiń, —
degen eken.

* * *
Qusbek tóre dýanbasy bolyp saılanǵanda qutty bolsyn aıta kelgen Shortanbaıǵa bir aıǵyr úıirli jylqy aıdatypty.
Jolda kele jatsa, Jamantaı han jylqysynyń ishinde júr eken. Kelip amandyq-saýlyq surasady. Jamantaı: «Qoja, qaıdan kelesiń?» — depti. Shortanbaı: «Qusbek hanǵa qaıyrly bolsyn aıtyp kelemin», — deıdi.
Jamantaı: «Iá, Qusbekti han qoıa almaı – aq júr ekensińder - aý», — degende, Shortanbaı:
Ejelden óleń aıtqan men Shortanbaı,
Tusynda árbir hannyń bir surqyltaı.
Qusbek han dýanbasy bolyp edi,
Men túgil óziń qaıtty, han Jamantaı, — deıdi.
Jamantaı:
«Handyqtan aıyrylǵan soń jolyn umytty dersiń», — dep, o da bir aıǵyr úıirli jylqy beripti deıdi.
Shortanbaıdyń Kenesaryny Aıyrtaý — Ortaýda Orta júzdiń hany dep kótergende aıtqany:
Ortaýda Kenesary han kótergen,
Orta júz sońyna ergen tym erteden.
Bes ata balasynan Janǵutty bar,
Baıseıit, Dúısenbaı men Esbaı, Qara —
Bir qol bop kórinetin jeke-dara.

* * *
Shortanbaıdyń Ulytaýda Kenesaryny qazaq eliniń hany etip, aq kıgizge salyp kótergende aıtqany: Ulary shýlap Ulytaý, Orys, qazaq qylǵan daý. Alasha han, Joshy han, Qazaqtyń basy qosylǵan. Jalańash shapqan er jigit
Qoldasa qudaı keler saý.
Shortanbaıdyń Qunanbaımen birge Ertis boıyna baryp, onda syńsyp qonǵan mujyqty kórip aıtqany:

Ertistiń boıy en jaılaý,
Kóshime tústi bir baılaý.
Alǵanyn mujyq az deıdi,
Jer qosyp taǵy jaz deıdi.
Kelip te qapty tóresi,
Joq shyǵar bizge beresi.

---