InfoHub Logo

Shıqan, syzdaýyq — bul óte aýrýly, teri qýysy irińge tolǵan aýrý. Shıqannyń úlkendigi kishi burshaqtan bastalady, grek jańǵaǵynyń pishinimen birdeı bolady, deneniń kez kelgen jerine shyǵa beredi, kóbinese olar túgi bar jáne dene úıkeletin jerlerde kezdesedi. Mysaly: moıyn, qoltyq, but, bet, keýde, jambas jáne t.b.

Karbýnkýl — óte úlken syzdaýyq jáne birneshe syzdaýyq bir jerge shyqqanda bolady, bul óte tereń jáne aýyr keledi. Bul aýrýǵa shaldyqqan jaǵdaıda dárigermen keńesý kerek, áıtpese qanǵa aralasyp asqynyp ketedi. Tek antıbıotıkpen ǵana emdeledi.

Syzdaýyqtyń paıda bolý sebepteri: aýrýdyń qozdyrǵyshy — altyn stafılokokk, qyltyqty folıkýlderge bakterıalar kiretin jaǵdaıda paıda bolady. Teri kezdemesi irińge tolyp, qyzyl tústi kishkentaı isik bileýlenip kórinip turady.

Shıqan ashylyp, ózegi shyqpaıynsha qol tıgizbeı qaqsaı beredi. Buǵan alyp keletin sebepter: jeke tazalyqty saqtamaý, kishkene jaraqattar, ımýnıtettiń tómendeýi, sozylmaly aýrýlar: sýsamyr, ókpe, ishek-qaryn, júrek jáne qan tamyr aýrýlary, avıtamınoz, tumaý aýrýlary, artyq jáne jetkiliksiz dene salmaǵy.

Belgileri

Tuńǵysh ret paıda bolǵan qyzarǵan isikti aldyn ala emdeýge bolady.

Shıqannyń ózegi qalyptaspasa, ne bolmasa úsh kúnniń ishinde jazylmasa, aýrý órshıdi: qyzarǵany, isik, aýyrý órshıdi. Dene qyzýy kóteriledi. Adamnyń jalpy jaǵdaıy nasharlaıdy, álsireıdi, tamaqqa tábeti shappaıdy.

Shıqan shyqqan jerde lımfalyq bezder qabynady. Bundaı jaǵdaıda dárigerge mindetti túrde qaralý kerek. Qaralmaǵan jaǵdaıda shıqan búkil denege tarap ketedi; ıaǵnı septısemıaǵa (búkil qanǵa jaıylý) alyp keledi.

Ásirese, betke shyqqan shıqandar óte qaýipti. Óıtkeni bettiń qan tamyrlary mıdyń qan tamyrlarymen baılanysqan, ıaǵnı shıqannyń irińderi mı qabyǵynyń aýrýyna (menıngıt) alyp kelýi múmkin.

İri lımfa bezderiniń qasynda paıda bolǵan shıqandardyń irińi baýyrǵa, búırekke, mıǵa jáne basqa da dene múshelerine tarap ketedi, demek sepsıske (aǵzaǵa juqpaly aýrýdyń tutas jaıylyp ketýi) alyp keledi.

Shıqan 4-5 kúnnen keıin ózi ashylsa, baıqap irińin alyp, ornyn sýteginiń asqyn totyǵymen tazalaý kerek. Odan keıin qurǵaq tańǵysh salamyz. Ony jazylǵansha kúnde aýystyryp turý kerek.

Qandy irińdi ózegi shyqqannan keıin dene qyzýy basylady, jalpy jaǵdaıy jaqsarady. Shıqannyń orny aǵaryp jazyla bastaıdy, keıin biliner-bilinbes tyrtyq qalady. Qaıtalana bergen jaǵdaıda sýsamyrǵa tekserilý qajet.

Shıqandy syǵýǵa, qasýǵa, ózdiginen kesýge bolmaıdy!

Bekbol Ákimhanov

---