Sóz taptary. Zat esim.
Sabaqtyń taqyryby: Sóz taptary. Zat esim.
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Oqýshylarǵa sóz taptary, onyń ishinde zat esim, zat esimniń jalpy esim, jalqy esim túrleri týraly tereńirek bilim berý.
Damytýshylyq: Sóz taptary boıynsha bastaýysh synyptarda meńgergen bilimderine súıene otyryp, zat esim týraly túsinikterin damytý; saýatty jazý, oqý daǵdylaryn jetildirý; oqýshylardyń belsendi oılaý qyzmetterin jandandyrý.
Tárbıelik: qazaq tiliniń morfologıalyq zańdylyqtaryn túsindire otyryp, tildik - estetıkalyq sezimderine tárbıeleý, adamdyq qasıetterin damytý.
Kútiletin nátıje: oqýshylar zat esimniń gramatıkalyq kategorıalary týraly tolyq meńgeredi, sóılem arasyndaǵy zat esimderdi suraq qoıý arqyly birden taba alady.
Sabaqtyń túri: jańa bilimdi meńgertý sabaǵy.
Ádisi: túsindirý, izdenis, suraq - jaýap, taldaý.
Kórnekilikter: slaıdtar, syzba - nusqa, taqyrypqa arnalǵan keste - plakat, taqta, bor, oqýlyq
Sabaqtyń ótý barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi*oqýshylardy túgendeý;
*oqý quraldaryn tekserý;
*oqýshylardyń zeıinin sabaqqa aýdarý.
Úı tapsyrmasyn tekserý:
116 - jattyǵý
Kóshirip jazyp, kómekshi sózderdiń astyn syzyńdar.
Men Qanysh aǵamen sırek bolsa da kezdesip turdym. Keıde dalaǵa tigilgen shatyrlarda qona jatyp, sóılesip júrdim. Mol keýdeli, bıik eńseli, boıshań adamnyń ashyq júzindegi meıirimdilik pen oılylyq bir túrli ásem edi. Asyqpaı sóılesetin, shanshýsyz, qańqýsyz sózderdi qoldanýǵa tyrysatyn.
117 - jattyǵý, ereje suraý
Mátinnen odaǵaı sózderdi taýyp, qandaı maqsatta qoldanylyp turǵanyn dáleldeńder.
Beý, dúnıe - aı - shattaný maqsatynda qoldanǵan
Apyrmaı - unatý maǵynasynda qoldanǵan.
Erejeni suraý:
- Ataýysh sózder degenimiz ne?
- Mysal keltir
- Ataýysh sózder qanadaı maǵyna beredi?
- Kómekshi sózder qandaı maǵyna beredi?
- Kómekshi sózder degenimiz ne? Mysal keltir
Abaı óleńderinen kómekshi sózderdi tabý.
Men jazbaımyn óleńdi ermek úshin
Joq - bardy, ertegini termek úshin
Kókiregi oıaý, kózi ashyq, tili oramdy
Jazdym úlgi jastarǵa bermek úshin
Sur bult túsi sýyq qaptaıdy aspan,
Kúz bolyp, dymqyl tuman jerdi basqan.
Bilmeımin toıǵany ma, tońǵany ma,
Jylqy oınap, bıe qashqan, taı jarysqan?
Allanyń ózi de ras, sózi de ras,
Ras sóz eshýaqytta jalǵan bolmas,
Kóp kitap keldi alladan, onyń tórti,
Allany tanytýǵa sózi aırylmas.
Maqal – mátelderden kómekshi sózderdi tabý
1. Óz basyńdy daýǵa berseń de,
Joldasyńdy daýǵa berme.
2. Oınap sóıleseń de, oılap sóıle.
3. Otan ottan da ystyq
4 Bas kespek bolsa da, til kespek joq
İİ. Jańa sabaq Sóz taptary. Zat esim
Zattyń atyn bildirip, kim? Ne? degen suraqqa jaýap beretin sózder zat esim dep atalady. Mysaly: áke (kim?), taý (ne?), Oqýshy ( kim?), ini (kim?) Zat esim jalpy esim jáne jalqy esim bolyp ekige bólinedi. Birkelki zattardyń jalpy ataýyn jalpy esim deıdi. Zattardyń ishinde bir túriniń ózine ǵana qoıylǵan aty jalqy esim dep atalady. Mysaly: kisi, adam degen jalpy ataýlyǵa tán bolsa, Baıjan, Gúlnar degen sózder jalpyǵa emes, jeke kisige ǵana qoıylǵan.
İİİ. Oqýlyqpen jumys
118 - jattyǵý: Ózderiń biletin jalqy esimderdi dápterińe jazyńdar.
1. Kisi attary: Abaı, Danabek, Aınagúl, Temirhan, Maıra t. b.
2. Memleket, respýblıka, oblys, aýdan, qala, aýyl ataýlary: Azıa, Qazaqstan, Qaraǵandy, Qazybek bı, Jezqazǵan, Aqtoǵaı;
3. Mekeme, zaýyt, fabrıka, ujym ataýlary: Aqtumsyq, «Qaraǵandy kámpıtteri» fabrıkasy, «Doskeı» ujymy
4. Jer, sý ataýlary: Aqtoǵaı, Toqyraýyn ózeni
5. Gazet - jýrnal, kitap, án, kúı, shyǵarma: «Káýsar» gazeti, «Myń bir tún», «Aq marjan» áni, «Balbyraýyn» kúıi, «Abaı joly»
6. Jylqyǵa, sıyrǵa, túıege, ıtke qoıylatyn attar: Qulager, Taıbýryl, Manka, Jelmaıa, Aqtós, Alabaı t. b.
İV. Shyǵarmashylyq jumys. «Bizdiń aýyl» taqyrybynda shaǵyn áńgime jazý.
/jalqy esimder, derekti, dereksiz zat esimderdiń astyn syzyp, quramyna taldaý jasaý.
V. Taldaý - tabys kilti
Abaıdyń ulaǵatty sózin alyp, taldaý jumystaryn jasaý.
Adamnyń adamshylyǵy – aqyl, ǵylym, jaqsy ata, jaqsy ana, jaqsy qurby, jaqsy ustazdan bastalady.
1. Zat esim sózderdi tabý.
2. Qurby sózine satylaı keshendi taldaý jasaý.
İ top. Fonetıkalyq taldaý jasaý /múmkindiginshe matematıkalyq tásildi qoldanýǵa bolady/
İİ top. Fonologıalyq taldaý jasaý
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Oqýshylarǵa sóz taptary, onyń ishinde zat esim, zat esimniń jalpy esim, jalqy esim túrleri týraly tereńirek bilim berý.
Damytýshylyq: Sóz taptary boıynsha bastaýysh synyptarda meńgergen bilimderine súıene otyryp, zat esim týraly túsinikterin damytý; saýatty jazý, oqý daǵdylaryn jetildirý; oqýshylardyń belsendi oılaý qyzmetterin jandandyrý.
Tárbıelik: qazaq tiliniń morfologıalyq zańdylyqtaryn túsindire otyryp, tildik - estetıkalyq sezimderine tárbıeleý, adamdyq qasıetterin damytý.
Kútiletin nátıje: oqýshylar zat esimniń gramatıkalyq kategorıalary týraly tolyq meńgeredi, sóılem arasyndaǵy zat esimderdi suraq qoıý arqyly birden taba alady.
Sabaqtyń túri: jańa bilimdi meńgertý sabaǵy.
Ádisi: túsindirý, izdenis, suraq - jaýap, taldaý.
Kórnekilikter: slaıdtar, syzba - nusqa, taqyrypqa arnalǵan keste - plakat, taqta, bor, oqýlyq
Sabaqtyń ótý barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi*oqýshylardy túgendeý;
*oqý quraldaryn tekserý;
*oqýshylardyń zeıinin sabaqqa aýdarý.
Úı tapsyrmasyn tekserý:
116 - jattyǵý
Kóshirip jazyp, kómekshi sózderdiń astyn syzyńdar.
Men Qanysh aǵamen sırek bolsa da kezdesip turdym. Keıde dalaǵa tigilgen shatyrlarda qona jatyp, sóılesip júrdim. Mol keýdeli, bıik eńseli, boıshań adamnyń ashyq júzindegi meıirimdilik pen oılylyq bir túrli ásem edi. Asyqpaı sóılesetin, shanshýsyz, qańqýsyz sózderdi qoldanýǵa tyrysatyn.
117 - jattyǵý, ereje suraý
Mátinnen odaǵaı sózderdi taýyp, qandaı maqsatta qoldanylyp turǵanyn dáleldeńder.
Beý, dúnıe - aı - shattaný maqsatynda qoldanǵan
Apyrmaı - unatý maǵynasynda qoldanǵan.
Erejeni suraý:
- Ataýysh sózder degenimiz ne?
- Mysal keltir
- Ataýysh sózder qanadaı maǵyna beredi?
- Kómekshi sózder qandaı maǵyna beredi?
- Kómekshi sózder degenimiz ne? Mysal keltir
Abaı óleńderinen kómekshi sózderdi tabý.
Men jazbaımyn óleńdi ermek úshin
Joq - bardy, ertegini termek úshin
Kókiregi oıaý, kózi ashyq, tili oramdy
Jazdym úlgi jastarǵa bermek úshin
Sur bult túsi sýyq qaptaıdy aspan,
Kúz bolyp, dymqyl tuman jerdi basqan.
Bilmeımin toıǵany ma, tońǵany ma,
Jylqy oınap, bıe qashqan, taı jarysqan?
Allanyń ózi de ras, sózi de ras,
Ras sóz eshýaqytta jalǵan bolmas,
Kóp kitap keldi alladan, onyń tórti,
Allany tanytýǵa sózi aırylmas.
Maqal – mátelderden kómekshi sózderdi tabý
1. Óz basyńdy daýǵa berseń de,
Joldasyńdy daýǵa berme.
2. Oınap sóıleseń de, oılap sóıle.
3. Otan ottan da ystyq
4 Bas kespek bolsa da, til kespek joq
İİ. Jańa sabaq Sóz taptary. Zat esim
Zattyń atyn bildirip, kim? Ne? degen suraqqa jaýap beretin sózder zat esim dep atalady. Mysaly: áke (kim?), taý (ne?), Oqýshy ( kim?), ini (kim?) Zat esim jalpy esim jáne jalqy esim bolyp ekige bólinedi. Birkelki zattardyń jalpy ataýyn jalpy esim deıdi. Zattardyń ishinde bir túriniń ózine ǵana qoıylǵan aty jalqy esim dep atalady. Mysaly: kisi, adam degen jalpy ataýlyǵa tán bolsa, Baıjan, Gúlnar degen sózder jalpyǵa emes, jeke kisige ǵana qoıylǵan.
İİİ. Oqýlyqpen jumys
118 - jattyǵý: Ózderiń biletin jalqy esimderdi dápterińe jazyńdar.
1. Kisi attary: Abaı, Danabek, Aınagúl, Temirhan, Maıra t. b.
2. Memleket, respýblıka, oblys, aýdan, qala, aýyl ataýlary: Azıa, Qazaqstan, Qaraǵandy, Qazybek bı, Jezqazǵan, Aqtoǵaı;
3. Mekeme, zaýyt, fabrıka, ujym ataýlary: Aqtumsyq, «Qaraǵandy kámpıtteri» fabrıkasy, «Doskeı» ujymy
4. Jer, sý ataýlary: Aqtoǵaı, Toqyraýyn ózeni
5. Gazet - jýrnal, kitap, án, kúı, shyǵarma: «Káýsar» gazeti, «Myń bir tún», «Aq marjan» áni, «Balbyraýyn» kúıi, «Abaı joly»
6. Jylqyǵa, sıyrǵa, túıege, ıtke qoıylatyn attar: Qulager, Taıbýryl, Manka, Jelmaıa, Aqtós, Alabaı t. b.
İV. Shyǵarmashylyq jumys. «Bizdiń aýyl» taqyrybynda shaǵyn áńgime jazý.
/jalqy esimder, derekti, dereksiz zat esimderdiń astyn syzyp, quramyna taldaý jasaý.
V. Taldaý - tabys kilti
Abaıdyń ulaǵatty sózin alyp, taldaý jumystaryn jasaý.
Adamnyń adamshylyǵy – aqyl, ǵylym, jaqsy ata, jaqsy ana, jaqsy qurby, jaqsy ustazdan bastalady.
1. Zat esim sózderdi tabý.
2. Qurby sózine satylaı keshendi taldaý jasaý.
İ top. Fonetıkalyq taldaý jasaý /múmkindiginshe matematıkalyq tásildi qoldanýǵa bolady/
İİ top. Fonologıalyq taldaý jasaý
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
You Might Also Like
-
Sabaq taqyryby: Aqan seri (Aqjigit) Qoramsauly – aqyn, ánshi, sazger (prezentasıasymen)
