InfoHub Logo

Qazaq tili 7 synyp
Sabaq taqyryby: Sóz tirkesi jáne kúrdeli sózder men turaqty tirkester
Jalpy maqsat:
1. Bilimdilik. Turaqty tirkester týraly bilim, bilik daǵdylaryn qalyptastyrý, olardyń ózine tán ereksheligin túsindirý, tilimizdegi basqa tirkesterden ajyrata bilý;
2. Damytýshylyq. Qıalyn, til baılyǵyn, til mádenıetin damytý.
3. Tárbıelik. Pánge degen qyzyǵýshylyǵyn arttyrý, belsendilikke baýlý.
Sabaqtyń tıpi: jańa bilimdi meńgerý.
Silteme: Muǵalimderge arnalǵan nusqaýlyq
Qazaq tili men ádebıeti oqytý ádistemesi
7 - synypqa arnalǵan qazaq tili oqýlyǵy
Úlestirme materıaldary
Oqý nátıjesi: Ár oqýshynyń ózindik oı - qıalyna erik bere otyryp,
oqýshylardy shyǵarmashylyqpen jumys isteýine jaǵdaı jasaý
Sabaqta qoldanylatyn materıaldar: Interaktıvti taqtamen jumys, úntaspa

Oqýshylarǵa psıhologıalyq ahýal týǵyzý
Oqýshylar nazaryna «Tabıǵat tamashalary» vıdeorolıgin usynady.

Qyzyǵýshylyqty oıatý
«Kim jyldam?» tapsyrmasy arqyly oqýshylarǵa uıashyqtardyń bireýin tańdatady. Osy tapsyrmada ótken taqyryptar boıynsha jańa sabaqty meńgerýge negiz bolatyn qaıtalaý suraqtaryn beredi.
Jańa taqyryp 3. Jańa sabaq.
A) Slaıd arqyly berilgen sózderdiń maǵynasyn ashyńdar.
Altyn asyqtaı
Qulaq asty
Juldyzy jandy

Taldaý suraqtary: - Sózder qalaı tirkesken?
- Sózderdiń ornyn aýystyryp aıtyp kór. Ne ańǵarýǵa bolady?
- Árbir berilgen tirkestiń maǵynasyn ashyp kórińder.
Tujyrymdaý. Oqýshylarǵa turaqty tirkes týraly erejeni ózderine tujyrymdatý. Demek, turaqty tirkester degenimiz – eki nemese birneshe sózdiń tirkesýi arqyly bir ǵana maǵynany bildiretin sóz tirkesi.

Ózindik belgileri qandaı?
1. Turaqty tirkeske tán maǵyna quramyndaǵy sózderdiń jeke maǵynasyna sáıkes kele bermeıdi. Mysaly: júrek jutqan, taqıasyna tar kelý.
2. Turaqty tirkestiń quramyndaǵy sózderdiń orny turaqty. Tepse temir úzetin (temirdi tepse úzetin deýge kelmeıdi nemese tepse bolat úzetin emes).
3. Turaqty tirkesterdiń de sınonımi ne antonımi bolady. Mysaly: kirpigi aıqaspady - kóz ilmedi. It ólgen jer - taıaq tastam jer
4. Olar sóılemde bir ǵana músheniń qyzmetin atqarady, oıdy áserli jetkizedi. Mysaly, Aıdar ózinen kishilerge qol ushyn berýdi ádetke aınaldyrdy. Osyndaǵy qol ushyn berýdi neni? degen suraqqa jaýap berip, tolyqtaýysh qyzmetin atqaryp tur.
Balalar, turaqty tirkester orys tilinde de kezdesedi eken. Taqtaǵa nazar aýdaryp, salystyraıyq.

Turaqty tirkesti tilimizdegi basqa tirkesterden qalaı ajyratýǵa bolady? Ol úshin kestege nazar aýdaraıyq.

Sıntaksıstik tirkes
● Sóz tirkesi
↓
Esimdi sóz tirkesi → San esim, Syn esim, Esimdik

● Kúrdeli tirkes → Bir uǵymdy ǵana bildirip, bir sózdiń ornyna qoldanylady
↓
Zat esim, san esim, syn esim, esimdik, negizgi sóz, kómekshi sóz

● Turaqty tirkes → Bir uǵymdy ǵana bildirip, bir sózdiń ornyna qoldanylady
↓
Turaqty, bir - birine suraq qoıýǵa bolmaıdy

Oqýlyqpen jumys.
Muǵalim: Kódekova A.
Sóz tirkesi jáne kúrdeli sózder men turaqty tirkester júkteý