InfoHub Logo

Tabıǵattyń qupıa syrlary"

Maqsaty:
Bilimdiligi. Oqýshylardyń tabıǵattyń san túrli syrlary jaıly bilimderin tereńdetip, olardyń zıandy zattardan tabıǵatty qorǵaýǵa degen kózqarastaryn qalyptastyrý, qorshaǵan orta týraly oı qozǵaý, ómirge degen kózqarastaryn qalyptastyrý;
Tárbıeligi. Oqýshylardy tabıǵatty qorǵaýǵa, densaýlyqty saqtaýǵa, tazalyqqa, uqyptylyqqa, ádeptilikke,, quqyqtyq, adamgershilik tárbıe berý;
Damytýshylyǵy. Qorshaǵan dúnıe týraly sezimderin qalyptastyrý. Zıandy zattardan ortany, tabıǵatty qorǵaı bilý sezimderin damytý. Oqýshylardyń tirshilik ıelerine janashyrlyq tanytý.
Qajetti quraldar: slaıd, plakattar, sózjumbaqtar, tósbelgi, sýretter kórmesi, maketter, synaýyqtar, sýret quraldary, býkletter, laboratorıalyq quraldar

Saıys sharttary:
1 - kezeń ־ Tanystyrý
2 - kezeń - “Bilgenge marjan“
3 - kezeń - “Sheber qoldar“
4 - kezeń - “Sóz oıla, tez oıla “
5 - kezeń "Oılan tap"
6 - kezeń "Bıologıa ǵajaıyptary"
7 - kezeń "Ónerli órge júzer"
Saıysymyz bastalmas buryn ádil bolý úshin ádil qazylar alqasyn saılap alamyz.

«Tanystyrý» kezeńi boıynsha ár top ózderin tanystyrady.

6 - klass tósbelgisi
Qosh keldińizder búgingi mine, saıysqa
Maqsatymyz birinshi oryn alý saıysta
Toptyń aty “Tabıǵattyń jarshysy”
Qarsylastar qane bizden qalyspa.
Top basshysy men bolamyn Aıdana
Tabıǵatty oılap júrem qaıdada,
Ónerli qyz bar, onyń aty Araılym
Tabıǵatqa shashady ol araıyn,
Jaqsy kóretin túsi ǵana jasyl tek
Tabıǵatty aıalaıdy Ǵasyrbek,
Tabıǵatty baǵalaıtyn “altyn” dep
Tobymyzdyń bir múshesi Altynbek
Tabıǵatty aıalaıyq bárimiz
Oǵan úles qosamyz jas - kárimiz
Tabıǵatqa árqashanda qaraılap,
Ata bersin tańdarymyz araılap.

II - kezeń «Bilgenge marjan»
5 - klasqa arnalǵan suraqtar
1. Topyraqtaný ǵylymynyń negizin salǵan orystyń jaratylystanýshy ǵalymy?
2. İshki teńizderge qandaı teńizder jatajy?
3. Tabıǵı jolmen jasalǵan arna arqyly aǵatyn sý qalaı atalady?
4. Dúnıe júzindegi eń sýy mol ózen qalaı atalady?
5. Jaýyn shashynyń túsýi, jeldiń baǵyty, jyldamdyǵy, temperatýranyń jáne aýa qysymynyń ózgerýi qalaı atalady?
6. Dybystyq qubylystarǵa ne jatady?
7. Qalalardyń ústinen basyp turǵan tumandy qalaı ataıdy?

6 - klasqa arnalǵan suraqtar
1. Qyzyl kitaptyń tuńǵysh basylymy ekinshi, úshinshi basylymy qaı jyly jaryq kórdi?
2. Mıkroskop neshe ese úlkeıtip kórsetedi?
3. Pıazshyqtary arqyly kóbeıetin ósimdikter qalaı atalady?
4. Analyqtyń qurlysy qandaı bólikterden turady?
5. Dara jarnaqty tuqymnyń qurlysy qandaı?
6. Býnaqdeneler arqyly ósimdikter qalaı tozańdanady?
7. Japyraqtyń ornalasýyna qaraı neshege bólinedi?

7 - klasqa arnalǵan suraqtar
1. Bakterıa grek tilinen aýdarǵanda qandaı maǵyna beredi?
2. Qazaqstandaǵy janýarlar týraly jazba derekter tastaǵan ǵalymdar?
3. Sańyraýqulaq denesi qandaı bólikten turady?
4. Qarabıdaıdy eń alǵash qaı kezeńnen bastap aldy?
5. Alqa tuqymdasyna qandaı ósimdikter jatady?
6. Maı alý úshin ósiriletin ósimdikter
7. Qynanyń qandaı emdik qasıeti bar?

8 - klasqa arnalǵan suraqtar
1. Kózge shań tozań túskende bolatyn aýrý
2. Adam bulshyq etinde túziletin aqýyz
3. Aýyz qýysyndaǵy úsh bulshyq etin atasańyz?
4. Adamda qandaı ishki sekresıalyq bezder bar?
5. Bas qańqasyna jatatyn súıekter qalaı atalady?
6. Júrek qandaı bulshyq etten turady?
7. Adam júregi mınýtyna neshe ret jıyrlýy kerek?

III - kezeń «Sheber qoldar» ár top ózine berilgen úı tapsyrmasyn qorǵaıdy.
5 - klass Kóktem mezgili
6 - klass Jaz mezgili
7 - klass Kúz mezgili
8 - klass Qys mezgili

IV - kezeń «Sóz oıla, tez oıla» kezeńi boıynsha ár topqa berilgen sózderdiń ishinen birneshe sóz bıologıa turǵysynan oılap shyǵarý.
5 - klass Sańyraýqulaqtar
6 - klass Jorǵalaýshylar
7 - klass Qosjarnaqtyar
8 - klass Darajarnaqtylar
Mysaly: Sańyraýqulaqtar
Sańyraý, aýa, qulaq, laq, tary, ara, aq, ular, qur, ań, arqar, ul, qurt, qan,

V - kezeń «Oılan tap» bul kezeńde top basshylaryna tapsyrma beriledi. Sony durys, uqypty, tıanaqty bitirip shyǵý kerek.
Sýretterdiń jalǵasyn tabý.

VI - kezeń «Bıologıa ǵajaıyptary»
Bul kezeńde ár topqa berilgen tájirıbelerdi bitirý. Jazylǵan sharty boıynsha oryndap, nátıjesin talqylap, ádil qazylarǵa túsindirý. Qandaı úrdistiń bolyp jatqanyn.
5 - klasqa
Temirdiń jáne bordyń untaǵyn bir birimen aralastyryp, temirdiń aqshyldaý, bordan kúńgirtteý tús paıda bolady.
Endi olardyń bir-birinen ajyratýdyń qandaı joldaryn usynýǵa bolady?
6 - klasqa
İshinde sýy bar ydysqa bir tamshy sıa quıyp, aralastyrsaq, sıa tez arada sýmen aralasyp, ydystaǵy sý túsin ózgertedi. Sebebi nede?

6 - klasqa
Mıkroskoptyń qurlysyn júıeli túrde talqylap, mıkro preparat jasaýdyń joldaryn túsindir.

7 - klasqa
Qantty ortaǵa ashytqy sańyraýqulaǵyn baıqap kórińder. Ol úshin eki ydys alyp (banka, quty) ekeýine birdeı jyly sý, oǵan birdeı etip nan ashytqysyn salyp, aralastyryńdar. Bireýine azdap qant qosyńdar. Ekinshisin sol kúıinde qaldyryńdar. Sóıtip ekeýiniń betin jaýyp jyly jerge qoıyńdar. İshinde qanty bar ydys kópiredi. Betin ashyp janǵan shyrpyny jaqyndatsaq óship qalady. Ekinshi ydysta ashý júrmeıdi. Betin ashyp shyrpyny jaqyndatsaq jana beredi. Birinshi, ekinshi ydysta bolǵan ózgeris. Ne baıqadyń.

8 - klasqa
Tamyrdyń soǵýyn eseptep úırený.
Tamyrdyń soǵýy júrektiń jıyrylý jıiligi ekenin túsiný. Onyń ár túrli jaǵdaıdaǵy jumysynyń erekshelikteri týraly qortyndy jasaý.
Kári jilik súıeginiń bilezik mańynan tamyrdyń soǵýyn eseptep úırený.
1 mınýttaǵy a) otyryp esepteý á) turyp esepteý b) 20 ret otyryp turǵannan keıingi esepteý.

Sońǵy kezeń aıaqtalǵannan soń sóz kezegi ádil qazylar alqasyna beriledi. Ádil qazylar alqasy ádil baǵalarymen oryn alǵan toptardy marapattaý kezeńi.
Qosh saý bolyńyzdar!