InfoHub Logo

Tarıhı keńistik degenimiz belgili bir ýaqyt sheńberinde ortak áleýmettik - ekonomıkalyq, saıası jáne mádenı kundylyq-tar negizinde qalyptaskan adamzat qaýymy mekendegen geografıalyq aımak.

Keńistiktiń eki túri bolady. Biri geografıalyq keńistik, ekinshisi tarıhı. Ekeýiniń arasynda jer men kókteı aıyrmashylyq bar. Birinshisi kóp ózgeriske ushyraı koımaıdy, al ekinshisi tarıhı damýdyń ár dáýirinde etnıkalyq jáne ákimshilik ózgeristerge ushyrap jatady. Mundaıda qazaq «Elý jylda el jańa, júz jylda jer jańa» deıdi.

Geografıalyq keńistiktiń sheqarasy tabıǵı kedergilermen bólinip jatady. Mysaly, olardyń arasynda taý, teńiz, muhıttar jatýy múmkin. Eýropa men Azıanyń arasynda Oral taýy jatyr. Amerıka, Eýropa, Afrıka, Avstralıany sý bólip jatyr.

Keıde bir kontnentiń ózi birneshe geografıalyq aımaktarǵa bólinedi. Bul jerde tabıǵı kedrgiler rólin onyń geografıalyq erekshelikteri oryndaıdy. Qazaqstan jeri tabıǵat erekshelikterine qaraı

Arqa, Atyraý, Jetisý, Betpakdala, Mańǵystaý, Myrzashól, Sibir. Torǵaı dalasy taǵy sol, sıaqty aımaktarǵa bólinedi.

Al endi tarıhı keńistik týraly túsinik jıi-jıi ózgerip turady. «Qazaqstan» túsinigi HV ǵasyrdyń orta sheninde Shý ózeniniń alabyndaǵy kishkene ǵana terıtorıany qamtydy.

Tarıhı keńispgiktiń sheqarasy týraqsyz. Ol ýaqyt etken saıyn ózgerip otyrady. Belgili bir geografıalyq keńistikte ár zamanda ártýrli melekettik, saıası kurylymdar ómir súredi. Qazaq tarıhynyń kóne dáýirin zerttegende, biz tek búgingi Qazaqstan alyp jatqan geografıalyq keńistikpen shektele almaımyz.

Geografıalyq ashýlarǵa, jaýlap alý saıasatyna, anneksıa, táýelsizdik alý sıaqty saıası oqıǵalarǵa baılanysty tarıhı keńistiktiń shekararsy ózgeredi.

Shákir S.E., Ǵylymı jetekshisi: t.ǵ.d., prof., QR UǴA akademıgi Káribaev B.B.  Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq Ulttyq ýnıversıteti

---