InfoHub Logo

Birinshi dúnıejúzilik soǵystyń aıaqtalýymen álemdik saıası keńistikti aýqymdy qaıta qurý bastaldy. Jeńimpaz elder ózderiniń barlyq otarlyq ıelikterin saqtap qana qoımaı, burynǵy Osman Imperıasynyń provınsıasy Germanıa men Japonıa kolonıalaryn basqarýǵa aldy. Ulttar Lıgasynyń qamqorlyǵymen "qorǵalǵan" aýmaqtardy úsh sanatqa bóletin mandat júıesi quryldy.

Birinshi sanatqa Osman ımperıasynyń provınsıalary kirdi, olar úshin táýelsizdik alýdyń shartsyz quqyǵy tanyldy. Biraq mandatqa baǵynatyn aýmaqta ózin - ózi basqarý júıesin qurý úshin qajetti ótpeli kezeńniń uzaqtyǵy eldik mandatarmen anyqtaldy. Ótpeli kezeń aıaqtalǵanǵa deıin mandatarıı jergilikti halyqqa dinı, tildik, mádenı saıasat máselelerinde aıtarlyqtaı avtonomıa berýge, ekonomıkalyq salada "Ashyq esik" saıasatyn júrgizýge mindettendi. Mandattardyń bul sanatyna Fransıanyń Sırıa men Lıvanǵa, Ulybrıtanıanyń Palestına, Transjordanıa, Mesopotamıaǵa (Irak) quqyqtary kirdi.

Ekinshi sanatqa táýelsizdikke kepildik berilmegen Ortalyq Afrıkadaǵy Germanıanyń burynǵy kolonıalary kirdi. Mandatar munda zań shyǵarýshy jáne ákimshilik bıliktiń tolyqtyǵyn shoǵyrlandyrdy, biraq quldyqty joıý, baıyrǵy turǵyndardy "ekstremaldy qanaý" tájirıbesiniń jolyn kesý, qarýly toptarǵa baıyrǵy turǵyndardy tartýdy shekteý, qarý-jaraq pen alkogóldiń taralýyn baqylaý, bilim berý men densaýlyq saqtaý júıesin damytý jaýapkershiligin ózine júktedi. Sonymen qatar, mandatar ekonomıkalyq salada "Ashyq esik" saıasatyn júrgizýge mindettendi. Osyndaı prınsıpter boıynsha Fransıa Togo men Kamerýnnyń bir bóligin basqarý quqyǵyn aldy-

Ulybrıtanıa-Togo men Kamerýnnyń bóligi, sonymen qatar Germanıanyń Shyǵys Afrıkasy (Tanganıka), Belgıa - Rýanda-Ýrýndı aımaǵy.

Úshinshi sanatqa Tynyq muhıtyndaǵy, Ońtústik-batys jáne ońtústik-shyǵys Afrıkadaǵy burynǵy germandyq kolonıalar kirdi, olar is júzinde mandatarlyq elderdiń otarlyq ıelikterine aınaldy. Mandatarıılerge eshqandaı mindettemeler júktelmegen, onyń ishinde "Ashyq esik"saıasaty da kózdelmegen. Jańa Gvıneıa (Avstralıa mandaty), Batys Samoa (Jańa Zelandıa mandaty), o.Naýrý (Ulybrıtanıa mandaty), Marıana, Karolına, Marshall araldary (Japonıa mandaty), Ońtústik-Batys Afrıka (Ońtústik Afrıka odaǵynyń mandaty) osy mandat sanatyna jatqyzyldy.

Mandattyq júıeni Ulttar Lıgasynyń kóshbasshylary jetekshi álemdik derjavalar men Shyǵys halyqtarynyń qarym-qatynasyndaǵy túbegeıli jańa qadam retinde, otarshyldyq dástúrlerin eńserý jáne artta qalǵan óńirlerdiń oń damýyn qoldaýǵa kóshý, olardy "adamzat órkenıetiniń qursaýyna"qosý retinde nasıhattady. Biraq is júzinde bul jeńimpaz elder arasyndaǵy otarlyq ıelikterdi qaıta bólý týraly boldy. Anglıa men Fransıanyń otarlyq ıelikteri ásirese edáýir keńeıdi. AQSH, Japonıa jáne Italıanyń iskerlik jáne saıası toptary, kerisinshe, álemniń jetekshi derjavalarynyń ekonomıkalyq jáne áskerı-saıası áleýetiniń naqty araqatynasyn eskermeı, mandattardy bólýdi ádiletsiz dep sanady.

Metropolıa elderiniń Shyǵystaǵy yqpalyn nyǵaıtý jáne keńeıtý áreketteri Azıa men Afrıka halyqtarynyń ósip kele jatqan qarsylyǵyna tap boldy. Úshinshi aǵylshyn-aýǵan soǵysy 1919 jyly aǵylshyn ekspedısıalyq korpýsynyń Aýǵanstannan sheginýimen aıaqtaldy. keıingi jyldary Aýǵanstan, sondaı-aq Iran men Túrkıa ózderiniń halyqaralyq egemendigin nyǵaıta aldy. Bul rette KSRO tarapynan qoldaý úlken ról atqardy. Azıa men Afrıkanyń kóptegen aımaqtarynda otarshyldyqqa qarsy qozǵalys keńeıdi. 1919 jyly Egıpettegi kóterilis Ulybrıtanıany tek Sýes kanalyn baqylaýdy saqtaı otyryp, osy eldegi protektorattan bas tartýǵa májbúr etti. Soǵys aralyq kezeńde ońtústik Qytaıda, Úndistanda jáne Lıvıada otarshyldyqqa qarsy kúres báseńdegen joq, 1918-1919 jyldary Indonezıada, 1920 jyly Irakta, 1921-1926 jyldary Marokkoda, 1925-1927 jyldary Sırıada otarshyldyqqa qarsy kóterilis boldy. Ult-azattyq qozǵalystyń ósýine jáne ishki saıası problemalardyń shıelenisýine baılanysty metropolıalardyń ózinde otarshyldyq saıasattyń qaǵıdalaryn qaıta qaraý úshin alǵysharttar jasaldy. Bul baǵyttaǵy alǵashqy qadam Ulybrıtanıany iri "aq" (qonys aýdaratyn) kolonıalarǵa aınaldyrýǵa májbúr boldy.

"Aq" kolonıalardyń ekonomıkalyq jáne saıası táýelsizdiginiń ósýi Ulybrıtanıa úkimetin XIX ǵasyrdyń aıaǵynan bastap májbúr etti. Eń damyǵan qonys aýdarýshy kolonıalarǵa ózin-ózi basqarý quqyǵy jáne Domınıonnyń tıisti mártebesi berildi (aǵylsh. "dominion" - ıelený). 1867 jyly domınıon Kanada, 1901 jyly Avstralıa Odaǵy, 1907 jyly Jańa Zelandıa boldy. 1887 jyldan bastap Ulybrıtanıa premer-Mınıstriniń tóraǵalyǵymen otarlyq konferensıalar - "aq" kolonıalar (Kanada, Avstralıa, Jańa Zelandıa, Ońtústik Afrıka, Núfaýndlend) úkimetteri ókilderiniń konsýltatıvtik keńesteri shaqyryla bastady. 1907 jyldan bastap bul konferensıalar ımperıalyq dep ataldy. Sonymen qatar, domınıondar halyqaralyq qatynastarǵa qatysý quqyǵyna ıe boldy, onyń ishinde táýelsiz sharttar jasasý, sheteldik astanalarda dıplomatıalyq ókildikter qurý. Biraq metropolıa ishki ózin-ózi basqarý jáne syrtqy saıası ókildik máselelerinde domınıondardyń quzyretin baqylaýdy saqtap qaldy.

Birinshi dúnıejúzilik soǵysqa belsendi qatysý domınıondarǵa ózderiniń saıası quqyqtaryn keńeıtý máselesin sheshýge múmkindik berdi. 1917 jylǵy ımperıalyq konferensıada Kanada, Avstralıa jáne Ońtústik Afrıka Odaǵy domınıondardy "ımperıalyq Dostastyqtyń avtonomdy memleketteri" retinde taný týraly qaýly qabyldady, Ulybrıtanıa úkimeti domınıon úkimetterimen ortaq ımperıalyq múddeleri bar barlyq máseleler boıynsha konsýltasıalar ótkizdi. Sol konferensıada general A. Ońtústik Afrıka odaǵynyń ókili smýts damyp kele jatqan memleketaralyq birlestiktiń jańa ataýyn usyndy - "Brıtandyq Ulttar Dostastyǵy". Resmı túrde bul termın alǵash ret 1918 jylǵy ımperıalyq konferensıanyń Qararynda paıda boldy jáne 1921 jyly Irlandıa domınıonyn qurý týraly kelisimde bekitildi. 1920 jyldan bastap barlyq domınıondar táýelsiz músheler retinde Ulttar Lıgasyna kirdi.

Ulttar Dostastyǵynyń prınsıpteri 1926 jylǵy ımperıalyq konferensıada keńinen tujyrymdalǵan" Balfýr esebine "sáıkes Dostastyq"Kanada, Avstralıa, Jańa Zelandıa, Ońtústik Afrıka, Irlandıanyń erkin memleketi jáne Núfaýndlendtiń Birikken koróldigi men domınıondarynyń erkin birigýi" retinde anyqtaldy. Múshelik krıterııi domınıon mártebesi boldy. Sondyqtan qalǵan kolonıalar, sonyń ishinde 1917 jyldan bastap ımperıalyq konferensıalarǵa qatysý quqyǵyn alǵan Úndistan, Brıtandyq Ulttar Dostastyǵynyń quramyna kirgen joq. Brıtandyq Dostastyqtyń qurylýy búkil Brıtandyq otarshyl ımperıany saıası-quqyqtyq qaıta qurýdy bastady. 1931 jylǵy ımperıalyq konferensıada Vestmınster Statýtynyń qabyldanýy mańyzdy oqıǵa boldy. Bul qujat tájge birlik pen adaldyq prınsıpin neǵurlym naqty túsindirdi: Brıtandyq Dostastyq múshesi monarhıalyq basqarý formasyn saqtaýǵa mindetti boldy jáne Dostastyqtan birjaqty shyǵýǵa quqyly emes edi. Biraq aǵylshyn quqyǵyndaǵy muragerlik rásimi men koróldik ataqtyń quramyna baılanysty ózgerister budan bylaı Dostastyqqa múshe memleketter parlamentteriniń kelisimin talap etti. Domınıondarǵa budan bylaı "kolonıa"órnegi qoldanylmaıtyny anyqtaldy. Bul olarǵa ulttyq zańnamany damytýda erkindik berýdi kózdedi. Vestmınster jarǵysyna sáıkes Ulybrıtanıa parlamenti domınıondar úshin zańdar qurý quqyǵyn olardyń ótinishi boıynsha jáne olardyń kelisimimen ǵana aldy.

1930-1934 jyldary Úndistanda ult - azattyq qozǵalystyń kúshti órleýi boldy. Otarshyl bılik qatań repressıaǵa júgindi. Biraq sonymen birge Ulybrıtanıanyń úkimettik toptary Úndi máselesin zańdy túrde sheshý qajettiligine senimdi boldy. Sonaý 1930 jyly Saımonnyń parlamenttik komısıasy Úndistan Konstıtýsıasyn ózgertý joldary týraly esep berdi. Úndistan jurtshylyǵynyń ókilderimen eki "dóńgelek ústeldiń" nátıjeleri boıynsha jańa konstıtýsıanyń jobasy daıyndaldy, ol 1935 jyly bekitildi, Úndistan provınsıalar men knázdikter Federasıasyna aınaldy. Úndisterdiń qatysýymen ortalyq jáne jergilikti ókildi jáne atqarýshy bılik júıesi quryldy. Saılaý quqyǵy bar jergilikti turǵyndar sany 14% - ǵa deıin ósti.

Soǵys aralyq kezeńde Brıtandyq dıplomatıa postkolonıalyq qonystanýdyń taǵy bir kúrdeli máselesin-Palestına máselesin sheshýge qatysýǵa májbúr boldy. Ideıasy evreılerdiń Palestınaǵa (Sıonǵa) "tarıhı otanyna" oralýy dinı tamyry men uzaq tarıhy boldy, biraq XIX ǵasyrdyń aıaǵynan bastap erekshe ózektilikke ıe boldy. 1897 jyly tamyzda Bazelde Dúnıejúzilik sıonısik uıymnyń alǵashqy kongresi ótti. Sıonısik qozǵalys Palestınany sıonısik memleketke aınaldyrýdyń alǵysharttaryn qurýdy, eýropalyq evreı qaýymdastyqtarynda tıisti úgit-nasıhat jumystaryn júrgizýdi, álemdik sıonızmniń uıymdyq qurylymyn nyǵaıtýdy maqsat etti. Biraq táýelsiz evreı memleketin qurý (qaıta qurý) halyqaralyq qoldaýsyz múmkin bolmady. Osyny bile otyryp, sıonısik qozǵalystyń jetekshileri bastapqyda álemniń jetekshi elderiniń, eń aldymen Ulybrıtanıanyń memlekettik-saıası elıtasy arasynda óz maqsattaryna lobbızm jasaýǵa stavka jasady.

Ekinshi dúnıejúzilik soǵystan keıin ımperıalısik basqynshylarǵa qarsy qatal kúres bastalǵan Ońtústik-SHyǵys Azıa elderindegi, Úndistandaǵy jáne Koreıadaǵy ult-azattyq qozǵalys soǵysqa qaraǵanda áldeqaıda ózgeshe sıpatqa ıe.

Kapıtalızmniń jalpy daǵdarys dáýirine enýine baılanysty damyǵan ımperıalızmniń otarshyldyq júıesiniń daǵdarysy Ekinshi dúnıejúzilik soǵystan bastap, jalpy daǵdarystyń jańa kezeńinde, óte ótkirlikke jetti.

Keńes Odaǵynyń jeńilýine baılanysty, beıbitshiliktiń demokratıalyq kúshteriniń, fashısik ımperıalısik bloktyń qoldaýymen jáne Japon ımperıalızminiń kúıreýimen demokratıa lageri men ımperıalızm lageri arasyndaǵy kúshterdiń araqatynasy demokratıalyq lagerdiń paıdasyna kúrt ózgerdi. Imperıalısik myrzalardyń bedeli barlyq jerde quldyqta bolǵan otarshyl halyqtyń kóz aldynda qatty tómendedi. Sonymen birge áskerı aýyrtpalyqtar, qanaýdyń kúsheıýi jáne áskerı jáne soǵystan keıingi jaǵdaılardyń barlyq jıyntyǵy sharýalardyń úlken massalarynyń odan ári paýperasıasyna, jumysshylar men usaq býrjýazıanyń kedeılenýine, mıllıondaǵan adamdar úshin múldem tózgisiz ómir súrý jaǵdaılaryna ákeldi.

Imperıalızmniń Ústemdigi-otarshyl jáne jartylaı otarshyl elderdiń ekonomıkalyq, saıası jáne mádenı damýynyń eń úlken tejegishi, Quldyqtaǵy halyqtardyń ústinen ilýli turǵan qorqynyshty qarǵys. Ekinshi dúnıejúzilik soǵys kezinde jáne soǵystan keıingi jyldary otarshyl álemniń kóptegen elderinde ımperıalısik ústemdikke baılanysty ónerkásip, kólik, aýyl sharýashylyǵy damymaı qana qoımaı, olardyń ónimderi soǵys kezinde nemese soǵystan keıingi jyldary tómendep, 1949-1951 jyldary da boldy.soǵysqa deıingi deńgeıden tómen. Kóptegen elderde óndirgish kúshter, ımperıalısik saıası jáne ekonomıkalyq quldyqtyń qazirgi zamanǵy formalary jasaǵan barlyq jaǵdaılardyń áserinen, soǵys kezinde jáne odan keıin damymaı qana qoımaı, sol jerde ekonomıkalyq quldyraý baıqaldy jáne ımperıalısik monopolıalardyń ezgisi kúsheıe tústi.

Keń aýqymda V. I. Lenın ımperıalızmdi sıpattaıtyn tendensıalar damydy. «....toqyraý men ydyraý tendensıasy, — dep jazdy Lenın, — monopolıaǵa tán, óz kezeginde jumysyn jalǵastyrýda jáne jekelegen salalarda, jekelegen elderde belgili bir ýaqyt aralyǵynda ol óz ornyn alady".

Imperıalızm kezindegi birkelki emes damý Zańyna baılanysty jekelegen salalar (mysaly, birqatar elderde tabıǵı kaýchýk óndirisi nemese Fılıppınde kokos pálmasy ónimderin óndirý) jáne keıbir jekelegen otarshyl jáne jartylaı otarshyl elder naqty jaǵdaılarǵa baılanysty soǵystan keıingi aýylsharýashylyq jáne ónerkásiptik óndiristi birtindep qalpyna keltirý arenasy nemese tipti soǵys kezinde de — keıbir damý arenasy boldy ekonomıka negizinen áskerı óndiris, jumysshy tabynyń ósýi jáne t. b.

Biraq ekonomıkanyń belgili damýy oryn alǵan otarlyq jáne jartylaı otarlyq elderde kapıtalızmniń jalpy daǵdarysynyń jańa kezeńinde olardy revolúsıalyq jol izdeýge ıtermeleıtin keń halyqtar úshin ómir súrýge burynǵydan da kóp tózimsiz jaǵdaılar jasaldy. Bul jol olar úshin barǵan saıyn aıqyn bola túsýde — olar ony ımperıalısik ústemdikti qulatý jolymen ǵana taba alady.

Keńes Odaǵy jumysshylarynyń nemis fashızmi men japon ımperıalızmine qarsy jeńisti kúresi, álemdik ústemdiktiń fashısik josparlarynyń quldyraýy, Eýropada halyqtyq demokratıa elderiniń paıda bolýy jáne osy elderdiń tez órkendeýi, qytaı halqynyń amerıkandyq ımperıalızmge jáne feodaldyq-kompradorlyq reaksıaǵa qarsy sátti kúresi jáne Halyqtyq Demokratıalyq Soltústik Koreıadaǵy sátti qurylys-osynyń bári otarshyl jáne táýeldi halyqtardyń kópshiligin jigerlendirdi Azıa elderi azattyq úshin kúreste olardyń energıasyn kóbeıtti.

Imperıalızmge qarsy jeńisti kúresti bastaǵan Azıanyń ezilgen halyqtary Ekinshi dúnıejúzilik soǵystan keıin tarıhı damý men progrestiń mańyzdy faktorlarynyń birine aınaldy. V. I. Lenın óz ýaqytynda otarlyq álemniń saıası damýynyń ústem kapıtalısik elderdegi jaǵdaımen tyǵyz baılanysyn kórsetti; ol otarshyl elderdiń jaǵdaıynyń búkil adamzatqa tıgizetin orasan zor áserin atap ótti. Ol "Jer halqynyń kóp bóligin quraıtyn jáne óziniń tarıhı áreketsizdigimen jáne tarıhı uıqysymen osy ýaqytqa deıin Eýropanyń kóptegen aldyńǵy qatarly memleketterinde toqyraý men shirik týdyrǵan júzdegen mıllıon adamzattyń"mańyzdylyǵyn atap ótti.

Joldas Stalın lenındik ilimniń bul ustanymyn damytyp, ony naqtylap, kapıtalızmniń jalpy daǵdarysy jaǵdaıynda revolúsıalyq qozǵalystyń damýynyń mańyzdy elementteriniń biri, bul qozǵalystyń zańdarynyń biri ımperıalızmniń otarshyldyq tylynda damyp kele jatqan revolúsıalyq prosesterdiń ımperıalısik derjavalardyń qoǵamdyq damýyna áseri ekenin kórsetti. 1925 jyly joldas Stalın bylaı dep túsindirdi: "otarshyl elder ımperıalızmniń negizgi tyly bolyp tabylady. Bul tyldaǵy tóńkeris ımperıalızmdi tek ımperıalızm tylsyz qalady degen maǵynada ǵana emes, sonymen birge Shyǵystaǵy revolúsıa batystaǵy revolúsıalyq daǵdarystyń shıelenisýine sheshýshi serpin berýi kerek degen maǵynada da buza almaıdy. Eki jaǵynan da, artqy jaǵynan da, maıdannan da shabýyldaǵan ımperıalızm ózin qurdymǵa ketkenin moıyndaýy kerek" .

Eger birinshi dúnıejúzilik soǵys otarshyl jáne jartylaı otarshyl elderdiń halyqtaryn álemdik tarıhqa tartqan bolsa, onda ekinshi dúnıejúzilik soǵys kezinde jáne odan keıingi ımperıalısik ústemdik daǵdarysynyń kúrt shıelenisýi men tereńdeýi nátıjesinde bul halyqtardyń adamzattyń ilgerileýi úshin kúrestegi róli ólsheýsiz kúsheıe tústi. Kolonıalardaǵy revolúsıalyq qozǵalysqa ezilgen halyqtardyń eń keń toptary qatysty jáne bul qozǵalys úlken tabandylyq pen tabandylyq tanytty.

Ekinshi dúnıejúzilik soǵystyń úlken oqıǵalarymen jáne negizinen sosıalızm eliniń úlken jeńisterimen saıası ómirge oıanǵan otarshyl jáne jartylaı otarshyl jumysshylardyń, sharýalardyń, usaq býrjýazıanyń, tipti ulttyq býrjýazıanyń bir bóligi azattyq qozǵalysyna tartyldy. Sodan keıin revolúsıalyq kúrestiń ózi halyqtyq buqaranyń barlyq jańa qabattaryn kóterip, bir elden ekinshi elge aýysyp, azattyq halyqtyq soǵystardyń jarqyn jalynymen tutandy.

Ekinshi dúnıejúzilik soǵystyń nátıjesinde Eski ımperıalısik otarshyl derjavalardyń — Anglıa, Fransıa, Golandıa, Belgıanyń aıtarlyqtaı álsireýi jáne otarshyl derjavalardyń — Japonıa men Italıanyń jeńilisi — halyqtyq revolúsıalyq qozǵalystyń damýyna yqpal etti. Bul elderdiń ımperıalıseri úlken materıaldyq jáne moraldyq shyǵynǵa ushyrady. Progresıvti aǵymdar metropolıalardyń turǵyndary arasynda keńeıip, nyǵaıdy. Kompartıalar basqaratyn fransýz, goland jáne aǵylshyn halyqtarynyń aldyńǵy qatarly elementteri ımperıalısik saıasatqa qarsy shyǵyp, ony júzege asyrýdy qıyndatty. Eń bastysy — Demokratıalyq lager — Keńes Odaǵynyń sheshýshi kúshiniń kúshi edáýir ósti. Kolonıalardaǵy revolúsıalyq qozǵalys, sonyń arqasynda, buryn bolǵan sıaqty, eń basynda basylýy múmkin emes edi. Bul qozǵalys kúsheıip, keńeıe tústi.

Otarshyl jáne jartylaı otarshyl elder halyqtarynyń ımperıalısik ezgiden azat etilgeni jáne ulttyq táýelsizdik úshin qozǵalysy ekinshi dúnıejúzilik soǵystan keıin osyndaı kúshpen jáne kapıtalısik álem osy ýaqytqa deıin bilmegen qarqyndy qarqynmen damyǵany daýsyz. Bul qysym men quldyq júıesiniń tez ydyraýymen sıpattalatyn otarlyq júıe daǵdarysynyń jańa kezeńi bastaldy.

Imperıalısik ezgishilerge qarsy ádil, azattyq soǵysqa ulasatyn ezilgen halyqtardyń azattyq úshin belsendi kúresi kapıtalısik júıeniń jalpy daǵdarysynyń ekinshi kezeńine tán kapıtalısik álemdegi eń mańyzdy saıası qubylystardyń biri bolyp tabylady. Bul kúrestiń orasan zor mańyzy aıqyn, óıtkeni ulttyq-otarlyq másele jumysshylardyń kapıtaldy ezgiden bosatý úshin barlyq kúresimen tyǵyz baılanysty. Kolonıalar men táýeldi elderdegi azattyq kúrestiń kúrt kúsheıýi jáne halyqtardyń bul kúrestegi jetistikteri kapıtalızmniń jalpy daǵdarysynyń mańyzdy býyndarynyń biri bolyp tabylady jáne óz kezeginde bul daǵdarystyń shıelenisýine ákeledi.

Nıazov Amangazy

Paıdalanylyǵan ádebıetter:

1. Istorıa holodnoı voıny: novye podhody ı ınterpretasıı : sb. dok. – Saratov : Letnáá shkola, 2001. – 450 s.

2. Kalvokoressı, P. Mırovaıa polıtıka posle 1945 goda. V 2 t. / P. Kalvokoressı. – M. : Mejdýnar. otnoshenıa, 2000. – 1100 s.

3. Levın, Ia. A. «Delo «Amerazıı» – na poroge makkartızma / Ia. A. Levın // ObozrevatelObserver. – 2016. – № 10 (321). – C. 87–96.

---