InfoHub Logo

Fransıalyq balalar psıhology profesor Marsel Rýfo: «Teledıdar keremetteı qylmys mektebi. Teledıdar elektrlik tynyshtandyrǵysh bolýy sebepti, únemi teledıdar aldynan shyqpaıtyn balalarda esirtki jáne tynyshtandyrǵysh dári táýeldiligin jeńildetetini anyqtaldy. Teledıdardy shamadan tym artyq kóretin balalardyń tamaq jemeı, uıyqtaý qıyndyǵy, jaman tús kórý, sabaq oqýǵa nemquraılyq, qıalshań ómir súrý, teledıdardaǵy keıipkerlerge elikteý, tuıyq bolý, áleýmettik qarym-qatynastarda sátsizdik sekildi keleńsizdikterge tap bolyp jatqandyǵy kórinýde» deıdi.   

Sońǵy jyldary jasalyp jatqan ǵylymı zertteýler nátıjesinde teledıdardyń mı fýnksıalaryna zıandy áser etetindigi anyqtalýda. Bul zertteýlerden shyǵarylǵan nátıje mıymyz úshin teledıdar kórýmen, dýalǵa qarap otyrýdyń aıtarlyqtaı aıyrmashylyǵy bolmaýynda. Bul nátıje bir qaraǵanda qısynǵa saı kelmeıtindeı kórinedi, alaıda teledıdar aldynda mıymyz avtopılot rejımine enip ketedi eken. Muny bir tutam azyqty shaınamastan jutyp jibergenmen teń dese bolady. Edáýir mólsherdegi aqparattar talqylanbaı, óńdelmeı mıǵa tola beredi. Bir senarıge, shytyrman oqıǵaǵa den qoıylsa da nátıje osyndaı. Mı teledıdar kóre bastaǵannan 60 sekýndtan keıin belsendiligin joǵaltady. Teledıdardyń bul qasıeti eń kóp jarnamashylar tarapynan qoldanylýda. Jarnama kórsetilimindegi eskertýler tez ózgeretini sonshalyq, mıymyz bul jyldam ózgeristi ustap qalý úshin búkil zeıinin ekranǵa baǵyttaıdy. Mı gıpnozǵa túskendeı belsendiligin joǵaltyp, jarnamasy jasalǵan ónimge talap qalyptastyrylǵan bolady.  

Baıqaǵan bolsańyzdar kógildir ekranǵa jarnama shyqqan kezde balalar typ-tynysh otyra qalyp kóredi. Óıtkeni mı esirtki alǵandaı bolyp, avtopılot rejımine ótedi. Analar osyny paıdalanyp jarnamasy bar kanaldardy tańdap, qoıyp jatady. Biraq osy arqyly balanyń mıyn qajetsiz kórinistermen toltyryp jatqandyǵy jáne onyń zeıininiń jetilýine bolymsyz turǵyda áser etip jatqandyǵynan habary bolmaıdy.

Keıbir ata-analar balany tynyshtandyrý úshin teledıdardyń aldyna otyrǵyzady. Áli sóıleý bilmeıtin, kóp ýaqytyn teledıdar basynda ótkizýge daǵdylanǵan balanyń mı fýnksıalarynda aqaý bolmasyna kim kepil? Balamen kóp ýaqyt ótkizýdiń ornyna, olardyń mazasyzdyǵynan qutylý sekildi ártúrli syltaýlarmen jasalyp jatqan mundaı qateliktiń zardabyn balalarǵa tarttyrý durys emes.

Teledıdarda ártúrli jas talǵamdaryna saı kórsetilimder jetip artylatyny barshaǵa málim. Sol sebepti bir sátte basqa basqa kanaldardy kórgisi keletin otbasy músheleri arasynda talas-tartys bolary da sózsiz. Mundaı keleńsizdikti otbasylar ár bólmege bir teledıdar qoıý arqyly sheshýde. Bir-birinen bólek bólmelerde kún keshetin otbasylarda ósken bala mahabbat pen qarym-qatynastan mahrum túrde ómir súrýi múmkin. Ata-analar arasynda keıde sharshaǵandaryn jeleý etip búkil keshti teledıdar kórip ótkizetinderi bar. Osyndaı sátte bólmesinde sabaq oqyp jatqan balanyń basqa otbasy músheleri teledıdar aldynda otyrǵanda dáristerine tolyǵymen zeıin aýdarýy qıyn bolady. Mundaı jaǵdaıda ósip jatqan balanyń sabaǵynyń báseńdegenine ózimiz kináli ekenimizdi kóbimiz ańǵara bermeımiz. Mundaı taqyrypta balamyzǵa jaqsy úlgi bolý, qajet kezde teledıdardy sóndirip, onymen ýaqyt ótkizý, sabaǵyn birge qadaǵalaý oryndy bolady.      

Oqýǵa keńes beremiz:

Teledıdar jáne otbasy

Teledıdardyń kózge zıandary

Jastar jáne teledıdar

---