InfoHub Logo

Bir kúni timiskelenip júrgen túlkiniń tusynan ótip bara jatqan  qasqyr:

– Oý, týysqan, aman-esen júrsiń be? – dep, ári qaraı kete barypty.

Túlki sonda qasqyrdyń sońynan qarap turyp: «Bunyń maǵan qalaısha ish-baýyry eljireı qaldy?... Al men bolsam onyń jaı-japsaryn suraǵan da joqpyn. Qoı, uıat bolar. Odan keshirim suraıyn da dostasyp alaıyn. Qaýqarly aýsar ǵoı, seniki jón, qaıtpas qaısarsyń dep júrip, tapqan ań, jemtigin bólisip jeıin», – dep oılaıdy.

Sonan soń tura júgiredi de qasqyrdyń sońynan qýyp jetip:

– Qaseke, sen renjime maǵan, bir oıǵa shomyp ketip, seni baıqamappyn. Ári taman barǵan soń, menimen amandasqan kim boldy eken dep, artyma burylsam, ózińdi kórdim. Maǵan ókpeleme, aldyńa kelip turmyn ǵoı, keshir, – dep jalpalaqtapty.

– Oý, túlkishek, sen sonshama kishipeıil me ediń? – depti qasqyr jadyrap. – Nege ókpeleıin, olaı oılama.

– Qaseke, endeshe, budan bylaı jigi aıyrylmaıtyn dos bolaıyqshy, – dep ótinipti túlki.

– E, qalasań, dostasaıyq, – depti qasqyr kóńildenip.

Sóıtip, qasqyr men túlki tós qaǵysyp dostasypty da juptaryn jazbaı júretin bolypty. Qasqyr azyq taýyp kelse, ekeýi bólisip jeıdi. Al túlki ańǵa shyqsa, túk tappaı bos qaıtady eken. Bara-bara buǵan qasqyr ishteı qynjyla bastaıdy.

Jaz shyǵa túlki úsh kúshik taýypty. Endi qasqyrdyń jemine túlkiniń kúshikteri de ortaqtasady. Sondyqtan buǵan qasqyrdyń kúıinip júrgenin túlki de sezedi.

Bir kúni jem izdeýge shyǵyp bara jatqan, túlki kúshikterine:

– Men ózek jalǵaıtyn birdeńe taýyp keleıin, sender men joqta qasqyr kele qalsa, esikti ashpańdar! – dep eskertip ketedi.

– Ashpaıyq, ashpaımyz! – deıdi kúshikteri.

Túlki ketken soń, biraz ýaqyttan keıin qasqyr keledi de esikti qaǵady:

– Ashyńdar esikti, – dep daýystaıdy. Túlkiniń kúshikteri:

– Úıde apam joq! – dep, ashpaı qoıady. Qasqyr birazdan keıin qaıta aınalyp kelip, taǵy da esikti qaǵady. Sonda da túlkiniń kúshikteri esikti ashpaıdy. Qasqyr ashýǵa býlyǵyp:

– Ashyńdar esikti! – dep aqyrady. Sonda da túlkiniń kúshikteri kónbeıdi. Ábden zyǵyry qaınaǵan qasqyr tabaldyryqtyń astyn tyrmalap qazyp, ishke kirip keledi de túlkiniń eki kúshigin ustap alyp, jep ketedi. Al, bir kúshigi inniń túbinde, qasqyrdyń tumsyǵy batpaıtyn bir qýysqa tyǵylyp, aman qalady.

Álden ýaqytta túlki kelip:

– Zorǵa taptym-aý, as bolar birdeńeni. Áı, kúshikterim, qaıdasyńdar? – dep daýystaıdy. Ákelgen jemtigin jaıyp qoıady. Jalǵyz qalǵan kúshigi qýystan shyǵyp:

– Eki serigimdi qasqyr jep ketti. Men túpkirdegi qýysqa tyǵylyp, aman qaldym, – deıdi bozdap.

– Ekeýin de jep ketti, – deıdi kúshigi qaıtalap.

Sonda túlki:

– Oı, sorly basym-aı, qaıran bozdaqtarym-aı! – dep, bozdapty, daýystap zar eńirepti. Biraz jylap, óksigin basqannan keıin: – Esikti nege ashtyńdar? – dep, jalǵyz kúshigine aqyrady.

– Qasqyr eki ret keldi. Biz ashpaı qoıdyq. Sodan soń ol tabaldyryqtyń astyn qazyp kirdi, oǵan biz ne isteı alamyz? Qolyna ilingendi bas saldy – dep, kúshigi anyǵyn aıtady. – Olaı bolsa, endi sen saq bol, – deıdi de taýyp kelgen etin qazanǵa salyp kúshigin jumsaıdy.

– Men qamyr ıleıin, sen baryp qasqyrdy shaqyryp kele ǵoı.

Kúshigi qasqyrǵa barady.

– Qaseke, sizdi apam as ishsin dep shaqyryp jatyr, - deıdi.

Qasqyrdyń barǵysy kelmeı qıpaqtaıdy:

– Jumysym kóp edi, bara almaımyn.

– Júrińiz, apam bir qazan et asyp qoıdy, sizdi tosyp otyr, - dep, túlkiniń kúshigi de ketpeı turyp alady.

Ettiń atyn estigen soń qasqyr:

– Qoımadyń ǵoı,   júr endeshe, – dep, túlkiniń kúshiginiń sońynan ilesedi.

Qasqyr kelgenshe, túlki tóriniń tóbesinen or qazady da ishin qyp-qyzyl shoqqa toltyryp, ústin kıizben jaýyp tastaıdy. Ózi qonaq kútken bop otyra beredi. Qasqyr esikten kirgen kezde:

– Qane, qaseke, tórge shyǵyp otyr jaıǵasyp. Men dastarqan jaıaıyn, – dep, kúshikterin izdegen-izdemegenin sezdirmepti. – Biraz et taýyp kelip em, qazanǵa salyp qoıdym. Men kelsem, myna balam jalǵyz otyr eken. Álgi ekeýin oınap ketti deıdi. Qaıda barar deısiń, keler. Biz tamaq ishe bereıik.

Túlki sypyldap sóılep, aýzyn jappaıdy.

«Kúshikteriniń qaıda ketkenin áli bilmeıdi eken ǵoı. Myna balasy qoryqqanynan aıtpaǵan shyǵar», – dep oılaǵan qasqyr alshańdaı basyp, tórge qaraı betteıdi. Tórge shyǵyp, otyra bergende, orǵa qulap túsedi. Laýlap  turǵan shoq órteı bastaıdy.

– Eki bozdaǵymdy sen jep qoıdyń, – deıdi túlki tóbesinen tónip, – endi jalǵyzymdy jutpaqsyń ǵoı, aram!

– Endigári tıispeımin, kóketaı! Dos edik qoı, – dep jalbarynady qasqyr.

– Shyǵaryp alshy myna tozaqtan.

– Órten, órten, – dep qarq-qarq kúlipti túlki. Qasqyr shoqqa kúıip, sıraǵynyń taramysy tyrysyp, toban aıaq bolyp qalǵan soń, túlki shyǵaryp alady.

– Endi qaıtip jan baǵamyn! – dep bozdapty qasqyr.

– Qansha qastyq isteseń de dosym bolǵan soń, janym ashyp, shyǵaryp alyp otyrmyn, – depti túlki aıaǵansyp. – Endi emin de aıtaıyn. Anaý taýdyń bókterinde oshaǵan ósedi. Soǵan baryp aýnasań, qulan taza jazylyp ketesiń.

Qasqyr súmeń qaǵyp, taýǵa keledi de oshaǵanǵa aýnaı bastaıdy. Sóıtse, tiken óne boıyna ınedeı qadalyp, odan beter janyn kózine kórsetedi. Zyqysy shyqqan qasqyr túlkige qaıta kelip, muńyn shaǵady jalbarynyp:

– Túke, kómektes! Endi qaıttim, óne boıym qan-josa boldy.

Qasqyrdyń zaryn tyńdap turǵan túlki:

– Ol em bolmasa, anaý tuzdy kólge baryp tús, sol jarańdy shıratady, – dep keńes beredi.

Janyn qoıarǵa jer tappaǵan qasqyr kólge qaraı júgiredi. Jetip kelip, tuzdy kólge túsken eken, óne boıy odan beter dýyldap, aqyry azappen ólipti.

Sóıtip, túlki qasqyrdan kegin alypty.

---