Sońǵy jańartý

(Ózgertilgen ýaqyty 13 saǵat buryn)
Úndilerdegi oǵash ádet-ǵuryptar

Júzdegen násil, myńdaǵan ult ókilderi ómir súretin Úndistanda eshbir eldegi ádet-ǵuryptarǵa  uqsamaıtyn tańqalarlyq dástúrler bar. Bular kórgenderdi jáne estigenderdi tań qaldyrary sózsiz.

Erterekte Úndistanda bir áıeldiń birden kóp kúıeýi bola beretin. Aǵa inilerdiń barlyǵy bir áıelge úılenetin. Úndistannyń soltústigindegi Tıbette mundaı jaǵdaı áli kezdesedi. Úndilerde úılenýden maqsat násilin jalǵastyrý jáne ata-babalaryna ǵıbadatty basqaratyn bir ul jetildirý. Sol sebepti balasy joq erkek, bala asyrap alatyn nemese áıelin óziniń týystarynan birine bala tabý úshin jiberetin. Qyz balalar otbasyǵa júk jáne uıat sanalǵandyqtan óltiriletin. Bul jaǵdaı ásirese joǵary taptaǵy úndiler arasynda keń taraǵan bolatyn. Búginniń ózinde bul ádet toqtalǵanymen ÝZI arqyly balanyń násilin anyqtaýǵa tyıym salynǵan.

Úndilerde «satı» nemese «deýanagarı» degen oǵash ádet bar. Turmystaǵy áıel kúıeýi ólgennen keıin de ony baqytty etýi jáne onyń kúnálarynan tazarýyna kómekshi bolýy kerekmis. Sondyqtan jesir áıeldiń óz-ózine qol jumsaýy kútiledi. Kóbinese ólgen kúıeýimen birge órteletin. 

Babýr ımperıasynyń patshalary «satı» ádetin joıýmen kúresken. Hýmaıýn shah buny jasaýshylarǵa salyq tóletken. Ákbar shah áıelge oılaný ýaqytyn bergen. Shah Jıhan balasy bar jesir áıelder úshin satıge tyıym salǵan. Al Evrengzıb shah bolsa 1663 jyly qyzmetkerlerine satıge bóget bolý ámirin bergen. Biraq satı báribir jasyryn túrde jasalatyn. 1987 jyly zań engizilse de Rajastanda áli kúnge deıin kezdesýde. 

Eski dáýirlerde úndi sottarynda dálel joq bolsa oǵash túrdegi tájirıbelerge júginetin. Eń áıgili tájirıbeleri mynalar: Kúdikti adamnyń salmaǵy ólshenedi, ekeýiniki de birdeı bolsa, kinásiz dep esepteledi. Kúdiktiniń qolyna qyzdyrylǵan temir beriledi, ustap tura alsa, kinásiz bolyp shyǵady. Kúdiktige ýly shóp jegizedi, ólmese kinásiz bolyp esepteledi. Ǵıbadathanadaǵy puttardy jýǵandaǵy aqqan las sýlardy ishkizedi, úsh aptanyń ishinde aýyrmasa, kinásiz bolyp shyǵady.

Úndiler Gang ózeniniń jannatqa aǵatynyna senedi. Ózen jaǵasyndaǵy Benares,olardyń qajylyq etetin qalasy. Jan jaqtan kelgen úndiler, kún shyǵarda Gang ózenine túsip shomylyp, kúnálarynan tazaratynyna senedi. Úndiler ólilerin órtep, kúlderin Gang ózenine tastaıdy. Kedeıler jetkilikti mólsherde otyn taba almaǵandyqtan máıitterin jartylaı ǵana órteı alady. Keıin sol kúıde ózenge tastaıdy. Bul jartylaı janǵan óliler kúshigen jáne krokodılderge jem bolady. Qazirgi tańda úkimet olarǵa otyn qamtamasyz etýde. Biraq barlyǵy ólilerin Gang ózenine alyp kele almaıdy. Qazir óliler qalalardaǵy krematorıılerde jaǵylady. Úndistanda mazardyń ornyna, qadam saıyn kúl salatyn qumyra jasap satatyn dúkender kezdesedi.

Krıshna esimin bergen táńirleriniń jańa denesi dep senetindikten úndiler sıyrdy qasıetti dep biledi. Ant eter kezde sıyrdyń quıryǵyn ustaıdy. Sıyrlar kóshelerde erkin júredi. Keıbireýleri sıyrdyń zárimen tazalanady, nájisin mańdaıyna jaǵady. Sıyr bir saýdagerdiń kókónisterin jese, ashýlaný bylaı tursyn, jegenine qýanady.


You Might Also Like

Jańalyqtar

Jarnama